عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم، اعمال حج را نشان دهنده زنده نگه داشتن روحيه تعبد، يكتاپرستي و اخلاص در برابر خدا دانست و گفت: ياد قيامت و لزوم نفي منيت ها و امتيازهاي نادرست در ميان افراد از بهترين درس هاي حج است. مسووليت فردي و اجتماعي افراد پس از بازگشت از حج نسبت به اعمال خود افزايش مي يابد و بايد متوجه تر باشند.
حجت الاسلام والمسلمين ابوالفضل موسويان در گفت وگو با خبرنگار شفقنا (پايگاه بين المللي همكاري هاي خبري شيعه) با بيان اينكه عبادات از جمله حج را مي توان از جهت تعبدي بودن و ناآگاهي انسان بر دلايل انجام آنها به طور مثال چرايي تعداد ركعت در نمازهاي صبح و ظهر، رمزآلود دانست و اظهار كرد: در اين موارد مي توان گفت كه دليل آن مشخص نيست اما براي اصل عبادت مي توان دلايلي از نظر عقلي ذكر كرد. فلسفه عبادت از اين جهت كه انسان بايد شاكر نعمت هاي الهي باشد و خود را به خداي يكتا و عالم هستي مرتبط كند، مشخص و قابل دست يابي براي عقل است.
او اين موضوع را به طور ويژه در رابطه با حج بررسي كرد و گفت: در حج نيز برخي اعمال جنبه تعبدي دارد؛ به طور مثال دليل برگزاري اين مراسم در ماه ذي الحجه و نه ماه ديگر، در هفت گردش بودن طواف به دور خانه خدا و موارد اين چنيني مشخص نيست اما از اين زاويه كه حج، عبادتي داراي جنبه اجتماعي است كه سالي يك بار همه مسلمان ها را از تمام نقاط عالم در يك مكان و يك زمان، گرد يكديگر جمع مي كند و يك كنگره بزرگ اسلامي تشكيل مي دهد، عقل مي تواند به فلسفه و قواعد آن پي برد. مسلمان ها مي توانند در حج به مسايل مختلف خود بپردازند، از حال يكديگر با خبر باشند و قدرت خود را به نمايش بگذارند.
موسويان، واجب كردن حج توسط خداوند و گردهم آمدن هرساله ميليون ها نفر در يك محل را نشان دهنده قدرت مسلمان ها خواند و افزود: حج به عنوان بزرگترين گردهمايي و بهترين تجمع بشري كه در تمام جهان برگزار مي شود، نوعي نمايش دادن و زنده كردن روح توحيدي است كه بنيانگذار مكتب توحيدي الهي، حضرت ابراهيم(ع)، انجام دادند. تمام اعمال حج به نحوي بازگو كننده و نمايش دهنده ماجراي حضرت ابراهيم(ع) است. سعي بين صفا و مروه، حركت هاجر براي يافتن آب و رفع تشنگي كودكش در زماني است كه ابراهيم(ع) به فرمان خدا، او و فرزندي كه پس از سال ها به پيامبر خدا عطا شده بود را به تنهايي در اين سرزمين رها كرد. اين عمل ابراهيم (ع) توحيد را به نمايش مي گذارد و مسلمانان با انجام اين اعمال، آن را به ياد مي آورند.
او با بيان اينكه ساير اعمال نيز نشانگر عمل توحيدي حضرت ابراهيم(ع) است، توضيح داد: پس از سال ها دوري از اسماعيل و هاجر، هنگامي كه اين كودك به نشاط جواني رسيد، خداوند دستور ذبح و قرباني كردن او را داد. حضرت ابراهيم براي قرباني كردن فرزند خود به صحراي عرفات و منا، سپس براي قرباني كردن فرزند خود به قربانگاه رفت. شيطان را رجم و از خود دور كرد. مسلمان ها امروز به صورت سمبليك اين حركات حضرت ابراهيم را انجام مي دهند و اعمال توحيدي او و تسليم بودن در برابر خداوند را يادآوري مي كنند.
حج، زنده نگه داشتن روحيه تعبد، يكتاپرستي و اخلاص در برابر خداست
عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم با بيان اينكه حتي پيش از اسلام نيز انجام اين حركت ها وجود و از همان زمان حضرت ابراهيم ادامه داشته است، تصريح كرد: همه نسل هاي بعد از او، حتي بت پرست ها نيز قبل از اسلام همين اعمال را انجام مي دادند. تفاوت در اين بود كه بت پرست ها نمي دانستند اين حركت از كجا آغاز شده و به چه صورت به آنها رسيده است در نتيجه كم كم آن را از حالت توحيدي خارج كرده و به حالت شرك در آورده بودند. خواست خداوند اين بوده است كه حركت مخلصانه و توحيدي حضرت ابراهيم(ع)، درسي براي همه نسل ها باشد و بشريت، اين روحيه تعبد، يكتاپرستي و اخلاص در برابر خدا را زنده نگه دارند.
او حج را داراي آثار فراوان دانست و گفت: متاسفانه همانطور كه در ميان مسلمانان توجهي به آثار بسياري از برنامه هاي اسلامي صورت نمي گيرد، در رابطه با حج نيز همين اتفاق رخ مي دهد و آن استفاده ممكن را از اين عمل نمي برند. در قرآن در مورد حج گفته شده است كه در حج، «منافع خود را نيز شاهد باشند»، يعني تنها بحث توحيد و يك عبادت صرف نيست بلكه منافع بسيار عظيمي دارد كه مسلمان ها بايد به آن برسند. بخشي از آثار حج، طبيعي است و خود اين اجتماع در تمام عالم اثر مي گذارد، بخش ديگر را بايد خود مسلمانان به دست آورند كه متاسفانه اين بهره برداري، آن گونه كه شايسته است توسط اشخاص انجام نمي شود.
موسويان با اشاره به اعمال حج، يك دست بودن لباس افراد را به معناي كنار گذاشتن تمام امتيازهايي كه بشر براي خود تصور مي كند خواند و افزود: همه مسلمان ها از شاه و فقير و سپيد و سياه، همه به يك صورت در مي آيند و بيش از دو پارچه به تن ندارند. اين مساله يك آموزش براي انسان است و نشان مي دهد كه بايد منيت ها و امتيازهايي كه هر فردي براي خود متصور است را به دور ريخت.
ياد قيامت و لزوم نفي منيت ها و امتيازهاي نادرست موجود از بهترين درس هاي حج است
او با بيان اينكه گرد آمدن اين جمعيت عظيم در صحراي عرفات براي افراد حاضر و ناظر، ياد آور قيامت و لزوم زنده نگه داشتن ياد قيامت است، اظهار كرد: افرادي كه اين سفر معنوي را تجربه كرده اند، لمس بهتري از اين برداشت ها دارند و متوجه مي شوند هنگامي كه انسان به صحراي عرفات مي رود، با ديدن آن صحنه، خود به خود به ياد قيامت، آخرت، امتيازهاي نادرست موجود و لزوم نفي آنها مي افتد و اين موارد از بهترين درس هاي حج است. اگر فردي بخواهد درس بگيرد در غير اين صورت جنبه اي صوري خواهد داشت، مانند بسياري ديگر از اعمال و عبادات ديگري كه بي توجه انجام مي شود. اگر توجهي نباشد ممكن است اثر چنداني نداشته باشد اما در صورت متوجه بودن انسان، آثار و منافع خود را بر او خواهد داشت.
اين استاد دانشگاه در پايان با تاكيد بر افزايش مسووليت فردي و اجتماعي فردي كه از حج باز مي گردد، گفت: در روايات نيز مطرح مي شود كه فرد بازگشت كننده از حج مانند انساني تازه متولد شده از مادر است زيرا خداوند تمام گناهان او را بخشيده است. به اين معنا كه سفر حج بايد تا اين اندازه در فرد اثر گذار باشد و روحيه اخلاص و تعبد را در او زنده كند. اميدوار هستيم كه انشاالله حاجيان به اين مساله توجه داشته باشند.
