محمدجعفر سعیدیان‌فر
[1] عَنْ أَبِي الْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ أَبِيهِ.... أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص خَطَبَنَا ذَاتَ يَوْمٍ فَقَالَ أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَيْكُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ.
امام رضا(ع) بتوسط پدران بزرگوارشان(ع) از امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (ع) روایت فرمود ه اند: رسول خدا(ص) روزی (از روزهای آخر ماه شعبان) برای ما چنین خطبه خواند وفرمود:[ای مردم! به درستی که ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به شما رو کرده است]
[2] شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَيَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَيَّامِ وَ لَيَالِيهِ أَفْضَلُ اللَّيَالِي وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ
ماهى كه نزد خدا از تمام ماهها برتر است روزهایش بهترین روزها، شبهایش بهترین شب‌ها و ساعاتش بهترین ساعات است
[3] وَ هُوَ شَهْرٌ دُعِيتُمْ فِيهِ إِلَى ضِيَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِيهِ مِنْ أَهْلِ كَرَامَةِ اللَّهِ
و آن ماهى است كه در آن ماه به مهمانى خدا دعوت شدهايد و در آن از اهل كرامت خدا گشتهايد،
أَنْفَاسُكُمْ فِيهِ تَسْبِيحٌ وَ نَوْمُكُمْ فِيهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُكُمْ فِيهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُكُمْ فِيهِ مُسْتَجَابٌ [4]
نفسهايتان در اين ماه تسبيح و خوابتان در آن عبادت است و اعمالتان در آن مقبول است و دعايتان مستجاب،
[5] فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّكُمْ بِنِيَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ يُوَفِّقَكُمْ لِصِيَامِهِ وَ تِلَاوَةِ كِتَابِهِ
پس با نيّت‌هاى صادق و قلبهاى پاك از خدا بخواهيد كه شما را به روزه گرفتن و تلاوت آيات قرآن موفّق نمايد،
پانزده دستورهای اخلاقی گفتاری و رفتاری رسول اکرم(ص) به مردم
أَيُّهَا النَّاسُ
[1] وَ تَصَدَّقُوا عَلَى فُقَرَائِكُمْ وَ مَسَاكِينِكُمْ
به نیازمندان و مساكين خود صدقه بدهيد،
[2]وَ وَقِّرُوا كِبَارَكُمْ وَ ارْحَمُوا صِغَارَكُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَكُمْ
بزرگان و سالمندان خود را احترام كنيد، به اطفال و خُردسالان خود مهربانى كنيد، با خويشان خود ارتباط برقرار كنيد، و صله ارحام نمایید
[3]وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَكُمْ وَ غُضُّوا عَمَّا لَا يَحِلُّ الِاسْتِمَاعُ إِلَيْهِ أَسْمَاعَكُمْ
و زبانهای خود را [از آن چه نباید گفت] و چشمهای خود را از آن چه نباید دید و گوش هایتان را از آن چه نباید شنید حفظ کنید
[4]وَ تَحَنَّنُوا عَلَى أَيْتَامِ النَّاسِ كَمَا يُتَحَنَّنُ عَلَى أَيْتَامِكُمْ
به يتيمهاى مردم مهربانى كنيد تا بر يتيمهاى شما مهربانى كنند،
[5]وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِكُمْ
بازگشت كنيد بسوى خدا و از گناها نتا ن به درگاه خداوند توبه كنيد
[6] وَ ارْفَعُوا إِلَيْهِ أَيْدِيَكُمْ بِالدُّعَاءِ فِي أَوْقَاتِ صَلَوَاتِكُمْ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ السَّاعَاتِ
در اوقات نماز دست به دعا برداريد، زيرا آن اوقات بهترين ساعات است،
[7] أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَكُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِكُمْ فَفُكُّوهَا بِاسْتِغْفَارِكُمْ
ای مردم! به درستی که جانهای شما در گرو اعما لتان است ؛ با استغفار خود را از گرو در آريد وآزاد كنيد،
[8] وَ ظُهُورُكُمْ ثَقِيلَةٌ مِنْ أَوْزَارِكُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِكُمْ
و پشتهای شما از گناهانتان سنگین است، پس با سجده های طولانی، آن را سبک سازید
[9] أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ فَطَّرَ مِنْكُمْ صَائِماً مُؤْمِناً فِي هَذَا الشَّهْرِ كَانَ لَهُ بِذَلِكَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عِتْقُ رَقَبَةٍ وَ مَغْفِرَةٌ لِمَا مَضَى مِنْ ذُنُوبِهِ
اى مردم هر كس در اين ماه، روزهدارى مؤمن را افطارى دهد در مقابل اين كار نزد خداوند، ثواب آزاد سازى يك برده و نيز بخشش گناهان گذشتهاش را خواهد داشت،
[10] أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ حَسَّنَ مِنْكُمْ فِي هَذَا الشَّهْرِ خُلُقَهُ كَانَ لَهُ جَوَازاً عَلَى الصِّرَاطِ يَوْمَ تَزِلُّ فِيهِ الْأَقْدَامُ
ای مردم! هر كس در اين ماه خلق و خوى خود را نيكو كند او را گذشتن از صراط آسان باشد در روزى كه همه قدمها بلغزد
[11] وَ مَنْ كَفَّ فِيهِ شَرَّهُ كفف [كَفَ] اللَّهُ عَنْهُ غَضَبَهُ يَوْمَ يَلْقَاهُ
و هر كس در اين ماه خود را از بدى باز دارد و شرّ خود را از ديگران دور كند، خداوند در روزى كه به ملاقاتش خواهد آمد،[ روز قیامت] غضبش را از او دور ميكند،
[12] وَ مَنْ أَكْرَمَ فِيهِ يَتِيماً أَكْرَمَهُ اللَّهُ يَوْمَ يَلْقَاهُ
و هر كس در اين ماه، يتيمى را اكرام كند، خداوند او را در روزى كه بديدارش خواهد رفت، ،[ روز قیامت] اكرام خواهد نمود.و گرامى می دارد
[13] وَ مَنْ وَصَلَ فِيهِ رَحِمَهُ وَصَلَهُ اللَّهُ بِرَحْمَتِهِ يَوْمَ يَلْقَاهُ وَ مَنْ قَطَعَ فِيهِ رَحِمَهُ قَطَعَ اللَّهُ عَنْهُ رَحْمَتَهُ يَوْمَ يَلْقَاهُ
و هر كس در اين ماه صله رحم كند، خداوند او را در روزى كه ملاقاتش ميكند، به رحمت خود پيوند ميدهد، و هر كس در اين ماه قطع رحم كند، خداوند رحمتش را- در روزى كه او خدا را ملاقات ميكند- از او قطع خواهد كرد،
[14] وَ مَنْ تَطَوَّعَ فِيهِ بِصَلَاةٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بَرَاءَةً مِنَ النَّارِ وَ مَنْ أَدَّى فِيهِ فَرْضاً كَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَدَّى سَبْعِينَ فَرِيضَةً فِيمَا سِوَاهُ مِنَ الشُّهُورِ
هر کس در این ماه نماز مستحبّی به جای آورد، برای او برائت از آتش نوشته می‌شود. و کسی که نماز واجب به جای آورد، مثل کسی است که در ماه‌های دیگر هفتاد نماز واجب به جا آورد
[15] قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع فَقُمْتُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِي هَذَا الشَّهْرِ فَقَالَ يَا أَبَا الْحَسَنِ أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِي هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
امیرالمؤمنین(ع) فرمود: پس من برخاستم و عرض کردم: یا رسول الله! بهترین اعمال در این ماه چیست؟ حضرت فرمودند: يا ابا الحسن! افضل اعمال در اين ماه، پارسایی است از آن چه خدا حرام کرده است (ابن بابويه، محمد بن على، عيون أخبار الرضا عليه السلام ؛ ج1 ؛ ص296)
