عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم با تاكيد بر اينكه رفتار کارگزاران اثر مستقيمي بر اخلاق جامعه دارد، اظهار كرد: براي اينكه در جامعه سياسي، خلاف اخلاق صورت نگیرد، بايد نظارت های بسیار جدی وجود داشته باشد تا چنانچه بی اخلاقی ای در جامعه صورت گرفت بتوان آن را كنترل كرد.
حجت الاسلام والمسلمین ابوالفضل موسویان در گفت وگو با شفقنا(پایگاه بین المللی همکاری های خبری شیعه) با اشاره به سخن اميرالمومنين(ع) كه "مردم به حاكمانشان شبیه ترند تا به پدرانشان"، بيان كرد: رفتار و برخورد حاکمان، اثر مستقیمی بر رفتار مردم دارد. ماکیاولی معتقد است که"اخلاق سیاستمدار باید غیر از آني باشد که از جامعه انتظار می رود" و انبيا برخلاف اين نظريه و نظر اغلب سياستمداران تلاش مي كردند بين اخلاق و سياست آشتي برقرار كنند.
او با تاكيد بر اينكه جامعه ای از نظر اسلامي مورد تایید است که سیاستمداران آن متخلق به اخلاق حسنه و اسلامي باشند، اظهار كرد: در جامعه اي كه حاكمان آن راستگو و امانتدار نيستند نمي توان از مردم انتظار داشت راستگو و امانتدار باشند و به اموال يكديگر تجاوز نكنند. اگر کارگزاران اصول اخلاقي را رعايت نكنند، همانطور كه سعدي مي گويد "اگر زباغ رعیت ملک خورد سیبی/ برآورند غلامان او درخت از بیخ/ به‌پنج بیضه که سلطان ستم روا دارد/ زنند لشکریانش هزار مرغ به‌سیخ "، زیردستان او بدتر از او عمل خواهند كرد و اين اخلاق، همينطور به اقشار مختلف جامعه سرایت می کند.
موسويان با اشاره به آيه 2سوره صف " یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مِالا تَفْعَلُونَ؛ای افراد باایمان، چرا چیزی را که انجام نمی
دهید (به مردم) می گویید! " تصريح كرد: انسان بايد در ابتدا خود به گفته اش عامل باشد، سپس آن را به ديگران بگويد كه اين براي همه صادق است و هر كس بايد در جهت تهذيب نفس خود عمل كند اما وظيفه حاكمان در اين زمينه دوچندان است. اميرالمومنين(ع) نيز در اين مورد مي فرمايند"کسی که می خواهد به اصلاح امور بپردازد خود او باید از ابتدا صالح شده باشد" یعنی تا فردي آغاز به اصلاح خود نکند، نمی تواند دیگران را بسازد. بنابراين اگر کارگزاران بخواهند جامعه اي داشته باشند كه صلح، صفا، دوستی، امانتداری و صداقت در آن حاكم باشد حتما بايد خود آنها عامل به اين موارد باشند و آنها را در زندگي خود رعايت كنند.
او افزود: براي اينكه در جامعه سياسي، خلاف اخلاق صورت نگیرد بايد نظارت های بسیار جدی از سوی مسوولان وجود داشته باشد تا چنانچه بی اخلاقی ای در جامعه صورت گرفت بتوان آن را كنترل كرد. عثمان بین حنیف، فرمانداری که از سوی اميرالمومنين(ع) تعیین شده بود در مجلسي دعوت شد و شركت كرد كه اغنیا و افراد ثروتمند در آنجا جمع بودند و فقرا دعوت نمي شدند؛ با اينكه اين مجلس حرام نبود اما برخلاف مسايل اخلاقي جامعه به شمار مي رفت. حضرت علي(ع) بلافاصله نامه اي تند براي او نوشتند كه "تو نبايد در چنين مجلسي شركت مي كردي." حاكم اسلامي بايد الگوي ديگران باشد و به همين دليل بايد در رفتار و گفتار خود دقت كند.
اين استاد دانشگاه با استناد به ماجراي برخورد امام(ع) با عثمان بن حنيف، تاكيد كرد: هنگامي كه امیرالمومنین(ع) با حاکم یا فرماندار خود این گونه برخورد می کند یعنی حاکمیت باید كاملا مراقب باشد، اگر فردي خلافی مرتکب شد به سخت ترین وجه با او برخورد كند. متاسفانه این نظارت در برخی جاها وجود ندارد؛ افرادي وعده هايي به مردم مي دهند، حرف هایی می زنند که اساسی ندارد، مدارکی مدعی می شوند که وجود خارجي ندارد، زماني که چنین مواردي گفته می شود و پیگیری نمی شود، اين روند به جامعه نیز سرایت می کند بلكه بدتر در جامعه گسترش می یابد.
او ادامه داد: در روايات از پيامبر(ص) و ائمه بسيار سفارش شده است كه حكومت بايد از لغزش هاي جامعه چشم پوشي كند در عين حال وظيفه دارد كاملا مراقب و کنترل کننده عوامل خود باشد، جلوي اينگونه خلاف ها را بگيرد و هيچ گونه اغماضی در مورد آنها به كار نبرد؛ با آنها برخورد كند تا آن بداخلاقي در جامعه رواج پيدا نكند.
موسويان با ابراز تاسف از اينكه نهج البلاغه کمتر در جامعه ما حضور دارد و به این کتاب ارزشمند به ويژه بخش هایی که مربوط به کارگزاران است توجه کمی می شود، تصريح كرد: از بخش هاي مورد توجه، نامه امام به مالك اشتر است؛ امام(ع) در جاهای مختلف به این مساله تاکید می کند که باید کاملا مراقب بود مبادا كاري انجام گيرد كه منجر به بداخلاقي در جامعه شود. از جمله بداخلاقی ها کبر و خودبزرگ بینی است. هنگامی که كسي نسبت به امیرالمومنین(ع) تملق و چاپلوسي مي كند و در تمجید و تعريف از ایشان برمی آید، امام سخني با اين مضمون مي فرمايند كه "بزرگی تنها زیبنده خداوند است و من نمي خواهم اينگونه در جامعه شناخته شوم و حاکم نباید اینگونه در جامعه شناخته شود که فکر کند مردم باید از او تعریف کنند و خود را بزرگتر از بقيه ببيند" بر همين اساس امام(ع) به مردم توصيه مي كنند كه عیب ها را به من بگویید تا بتوانم آنها را برطرف کنم نه اينكه تعريف و تمجيد كنيد.
او با اشاره به خطبه ای که امیرالمومنین(ع) پس از جنگ صفین ايراد کردند، گفت: امام در آنجا فرمودند" اگر حرف حقی دارید به من بگویید و من نباید از شنیدن حرف حق پرهیز داشته باشم"؛ سپس به اين نكته تاكيد مي كنند كه "اگر كسى شنيدن كلام حق برايش سنگين باشد اجراى عدالت برايش سنگين تر خواهد بود ". اينها و بسياري ديگر از توصيه هاي امام(ع) به كارگزاران و مسوولان خود است كه بايد در اين زمينه مطالعه و توجه بيشتري صورت بگيرد.
