استاد موسویان: رساله های عملیه پاسخگوی بخشی از متدینین است/ ادبیات این رساله ها «ثقیل» و «سنگین» است/ توجهی به برخی ذهنیت های موجود بین جوانان نمی کنند.
شفقنا- عضو هیئت علمی دانشگاه مفید بر ضرورت توجه به ذهنیت و زبان جوان امروز در تدوین رساله های عملیه تاکید کرد و گفت: رساله های عملیه در شرایط فعلی پاسخگوی شبهات موجود در ذهن جوان امروز نیست و لازم است که موضوعاتی همچون فقه، اخلاق، محیط زیست و امثالهم به طور مبسوط و جداگانه مورد بحث قرار گیرد تا جوان امروز بتواند حکم شرعی درباره این مسائل را پیدا کند.
حجت الاسلام والمسلمین سید ابوالفضل موسویان در گفت وگو با شفقنا اظهار داشت: ادبیات رساله های عملیه که از دو قرن پیش شروع شده، می تواند جوابگوی بخشی از متدینین باشد که درصدد دانستن احکام شرعی هستند اما چه بسا برخی از این مسائل ممکن است شبهاتی را در ذهن خواننده ایجاد کند که رساله های کنونی پاسخگوی آنها نیست حتی ممکن است متوجه این شبهات که در ذهن نسل امروز است، نباشند. به عنوان مثال، اگر مسائلی در مجازات ها مطرح می کنیم، ابتدا باید توضیحی داده شود که چرا شرع این مجازات ها را قرار داده است؟ والا اگر مسئله به مسئله این مجازات ها را به صورت خام و بدون بیان فلسفه وجود آنها بیان کنیم مفید فایده نخواهد بود و این نقص رساله ها در شرایط فعلی است.
وی باب های مستقل به رساله های علمیه در موضوعات «حقوق» و «اخلاق» را ضروری دانست و گفت: واقعیت این است که جوان امروزی مانند جوان ۵۰ سال پیش برای دریافت حکم شرعی مسائل خود به رساله عملیه مراجعه نمی کند بنابراین به نظر می رسد هریک از مسائل حقوق، اخلاق، معاملات، سیاست و امثالهم بایستی به صورت مجزا و در کتاب های جداگانه آورده شود به این صورت که ابتدا مقدمه ای در باب فلسفه آن موضوع بیان شود و سپس به طور مفصل احکام شرعی آن مسائل گفته شود تا جوانی که می خواهد حکم شرعی در باب معاملات یا سیاست را بداند به آن مراجعه کند.
موسویان بیان داشت: موضوعات نوین اگر به صورت جزوه جزوه بیاید به طور مفصل می تواند مورد بحث قرار گیرد؛ به عنوان مثال، مسئله محیط زیست در آموزه های دینی ما مورد توجه قرار گرفته است یا بحث مهاجرت از نظر شرعی می تواند مورد بحث قرار گیرد. بنابراین لازم است که این مسائل از حالت کلی بودن در رساله های عملیه بیرون آمده و احکام شرعی آنها به صورت مبسوط در جزوه یا کتابچه های جداگانه بیان شود.
وی تاکید کرد: نسل جوان به رساله های عملیه مکتوب توجه ندارد؛ ادبیات این رساله ها نیز ثقیل و سنگین است و باید به سبک جدید و روان نوشته شود بنابراین لازم است کارشناسانی که با نسل جوان ارتباط دارند تحقیق کنند که چگونه می توان این رساله ها را برای سوق دادن نسل جوان برای مراجعه به آنها جذاب کرد.
وی با بیان اینکه ادبیات رساله های عملیه متناسب با زبان روز نیست، خاطرنشان کرد: آمار کتاب های مذهبی افت کرده درحالیکه با وجود قیمت های بالای کتاب و کاهش قدرت خرید مردم، کتاب های غیر مذهبی تیراژهای بالایی دارند حتی کتاب های شهید مطهری هم در تیراژ پایینی منتشر می شود لذا دلسوزان دغدغه مند دینی باید تامل کنند که زبان نسل جوان امروز ما چگونه است و متناسب با آن سخن بگویند.
عضو هیئت علمی دانشگاه مفید گفت: رساله های عملیه در بین نوشیعیان و مستبصرین خیلی مطرح نیست. آنها چه نیازی دارند که برخی مسائلی که در رساله ها آمده (حدود و دیات و تعزیرات) در خانه خود داشته باشد.
وی عنوان کرد: در زمینه بهره گیری از فناوری های نوین در عرضه رساله های عملیه کارهایی صورت گرفته است و نظرات بسیاری از فقها و رساله های عملیه مراجع در فضای مجازی قابل دسترسی است. در عین حال، باز هم باید در مراجعه به نظرات فقها در اینترنت فرهنگسازی کرد ولی ادبیات رساله ها در شرایط کنونی مناسب نیست و صرفا بیان احکام است و توجهی به برخی ذهنیت های موجود بین جوانان نمی کند و پاسخگوی این مسائل نیست.
موسویان درخصوص نسبت فتواهای فردی و سیاست های کلان اجتماعی در رساله های عملیه گفت: ما در این زمینه بسیار ضعیف هستیم و نتوانستیم خیلی از مسائل را بروز کنیم. با اینکه فقها می گویند: «مرجع باید زنده باشد»، اگر احکام شرعی بنا بود همان احکام اولیه باشد و تا ابد هم همان باشد، چه نیازی بود که ما از یک مرجع زنده تقلید کنیم؟ رساله شیخ طوسی و شیخ مفید را برداشته و عمل می کردیم؟ اینکه گفته می شود مرجع باید زنده باشد از این جهت است که ممکن است شرایط تغییر کرده باشد و چه بسا حکمی در گذشته مسلم و قطعی بوده اما امروز به دلیل تغییرات در موضوع عوض شده باشد همانند حکم امام خمینی (ره) درباره شطرنج که آن را از حالت قمار خارج کرد.
وی ادامه داد: اخیرا بحثی پیرامون «زدن زنان» داشتم و عنوان کردم که این مسئله در گذشته، هیچ قباحتی نداشته و تنبیه مختصری با هدف زدن تلنگری به زن در نظر گرفته شده بوده و اسلام خواسته مسائل خانواده اینگونه حل شود و زن ناشزه نباشد اما امروز، مسئله «زدن » جنبه حیثیتی پیدا کرده و بگونه ای است که اگر امروز کسی، کسی را بزند، حتی اگر پدر، فرزند را بزند یا معلم دانش آموز را بزند، آن را به عنوان توهین تلقی می کنند و در برخی جوامع قابل پیگیری هم است.
موسویان تاکید کرد: به زعم بنده، با توجه به اصل زنده بودن فقیه، صرفا زنده بودن مرجع مطرح نیست بلکه فقه باید زنده باشد و بتواند با توجه به روابط کنونی و آشنایی با موضوعات گذشته بتواند احکام شرعی را کشف و بیان کند.
