موسویان: اگر «کرامت انسان» را حفظ نکنید به فرمان الهی «اهانت» کرده اید/ به مردم وعده های «دروغ» ندهید؛ استاد دانشگاه مفید در سلسله گفتگوهای آموزه‌های رمضان برای حاکمان و مسئولین: عملکرد و برنامه هایی که در دستور کار حکومت و مسئولان قرار می گیرد باید مورد قبول جامعه باشد نه اینکه عده‌ای اقلیت آن را پذیرفته و قبول کرده باشند و به این بهانه، این برنامه ها را بر کل جامعه تحمیل کنیم ولو اینکه آن مطلب یا برنامه به حق و درست باشد. در حقیقت حکومت باید در عرصه های مختلف رضایت عامه را در نظر بگیرد.
حجت الاسلام و المسلمین ابوالفضل موسویان در گفت وگو با شفقنا، درباره آموزه های معرفتی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی ماه رمضان برای حاکمان و کارگزاران، اظهار داشت: ماه رمضان، ماهی الهی است و به همین دلیل همه انسان ها به خصوص مسئولین باید به دستورات خدا و آموزه های ماه رمضان و قرآن کریم توجه کنند.
برخی مسئولین باید آثار سوء عملکرد خود را جبران کنند
وی ادامه داد: بسیاری از امورات مردم در دست مسئولین است؛ گاهی برخی از مسئولین اقدامی یا برخوردی انجام می دهند یا کلامی می گویند که چه بسا آثار سوئی در برداشته باشد بنابراین در این ماه باید همه مردم به خصوص مسئولین استغفار کنند و از گناهانی که ممکن است آثار سوئی برای دیگران داشته باشد و حق الناس در بر داشته باشد، به خدا پناه ببرند و به نحوی این اعمال خود را جبران کنند.
وی گفت: نکته دیگر اینکه باید به فکر محرومین و مستضعفین بود. ماه رمضان، ماهی است که خداوند روزه را بر ما واجب کرده برای اینکه به فکر محرومین و مستضعفین و کسانی که توان تأمین غذا و مایحتاج زندگی خود را ندارند، باشیم. معمولاً بسیاری از مسلمانان در این ماه سعی می کنند برخی از اجناسی که مورد نیاز مردم هست را به قیمت های پایین تر در اختیارشان قرار دهند تا مشکلات اقتصادی موجب نشود از نعمت های الهی بهره مند نشوند و از سوی دیگر مقداری به آنها رسیدگی شود و فشار بر آنها کاهش یابد.
آقای موسویان بر ضرورت توجه ویژه به سیره امیرالمومنین علی(ع) در ماه رمضان تأکید و عنوان کرد: مردم و به خصوص مسئولین باید الگوی خود را حضرت علی(ع) قرار دهند؛ در حقیقت باید توجه کنیم که حضرت در عملکرد و رفتار در زمینه های مختلف چه مشی و روشی داشتند و طبق آن عمل کنیم.
وی افزود: از ابتدا تمام حرف ما این بود که می خواهیم حکومتی داشته باشیم که براساس آموزه های امیرالمومنین علی(ع) و سیره حضرت در سیاست باشد و در این حکومت عدالت تحقق یابد و رسیدگی به مردم و احقاق حقوق مردم در اولویت سیاست ها قرار گیرد لذا امروز ضروری است این سیره پیاده و اجرایی شود.
حقوق مردم باید از جانب حاکمان مراعات شود
وی گفت: از منظر امیرالمومنین علی(ع) مردم و حکومت حقوق متقابلی دارند و بدین صورت نیست که فقط مردم موظف باشند آنچه حکومت و حاکمان می گویند را رعایت کنند بلکه حقوق مردم باید از جانب حاکمان مراعات شود و به این امور رسیدگی گردد.
حضرت علی(ع) نظر خود را بر مردم تحمیل نمی کرد
وی با تأکید بر اینکه در ماه رمضان باید روش حضرت علی(ع) در برخورد با مردم نیز الگو قرار گیرد، بیان کرد: حضرت مساله ای را بر مردم تحمیل نمی کرد. امیرمومنان هر نظری داشت را بیان می کرد و اگر مردم می پذیرفتند و قبول می کردند، آن عملی می کردند و از همه مردم نیز خواسته می شد که بر طبق آن عمل کنند، ولی تحمیلی بر مردم نداشتند. ما موارد متعددی در زندگی حضرت داریم که ایشان اینگونه عمل می کردند؛ از جمله آن زمان که مردم از حضرت خواستند حکمیت را بپذیرند و حضرت به خواست مردم احترام گذاشتند و پذیرفتند.
نمونه دیگر بیان حضرت در مورد جنگ کردن است که می فرمایند: «من حق ندارم شما را بر چیزی که نمی خواهید مجبور کنم.» این دسته از فرمایشات حضرت در برخی از خطبه های نهج البلاغه آمده و در کلام امیرالمومنین و در سیره عملی ایشان نیز قابل مشاهده است.
برنامه های حکومت باید مورد قبول جامعه باشد
آقای موسویان تأکید کرد: از نظر سیاسی عملکرد و برنامه هایی که در دستور کار قرار می گیرد باید مورد قبول جامعه باشد نه اینکه عده ای اقلیت این مطلب را پذیرفته و قبول کرده باشند و ما بخواهیم این برنامه ها را بر کل جامعه تحمیل کنیم ولو اینکه آن مطلب به حق و درست باشد. به عبارت دیگر در عرصه های مختلف، حکومت باید رضایت عامه را در نظر بگیرد. حضرت علی(ع) در نامه به مالک اشتر و همینطور به برخی از کارگزاران خودشان این مطلب را تأکید می کنند که باید آنچه رضایت عموم و عامه مردم را در بر دارد را عملی کنیم، نه اینکه فقط رضایت خواص را در نظر بگیریم.
اساس دین بر «صداقت و درستی» است
وی به آموزه های قرآن کریم و ماه رمضان برای مسئولین در زمینه پیشگیری مسئولین از فساد و تباهی و ویژه خواری و پرهیز از فریبکاری و دروغ و غلو و تملق اشاره و اظهار داشت: اساس دین بر صداقت و درستی است. براساس روایات اگر می خواهیم بفهمیم کسی دین دارد یا ندارد، نباید به کثرت نماز و طولانی بودن رکوع و سجود او توجه کنیم، این موارد دلیلی بر متدین بودن و مسلمان بودن نیست بلکه باید توجه کرد که این شخص چقدر «صداقت» دارد.
با سوء استفاده از دین دروغ های خود را توجیه نکنید
وی گفت: اگر دین مروج دروغ و برای ما توجیه کننده دروغ باشد، این دین، دینی نیست که ما از آن به اسلام یاد می کنیم بلکه مشخص نیست که چه دینی است که دروغ و فریب را ترویج می کند و از افراد می خواهد که به این وسیله ها متوسل شوند در حالی که ما این همه آیات درباره صداقت و درستی داریم و حتی عباداتی هم که انجام می دهیم در صورتی که این روحیه و صفت را در ما ایجاد کند، ارزشمند است.
عضو هیئت علمی دانشگاه مفید اظهار داشت: اگر نمازی می خوانیم که به واسطه آن دیگران را فریب دهیم و ما را متدین بدانند، این نماز هیچ ارزشی ندارد، نمازی ارزش دارد که صداقت و درستی را در ما ایجاد کند، از دروغ پرهیز دهد و به حقوق مردم توجه کنیم.
به مردم وعده های دروغ ندهید
وی در پاسخ به این پرسش که قرآن درخصوص «عمل به وعده ها و مسئولیت پذیری و شفافیت» و «محور قرار دادن کرامت انسانی» چه آموزه هایی برای حاکمان و مسئولین دارد؟ گفت: «وعده» جزو مواردی است که در صفات مومن نیز ذکر شده است. در حقیقت صفات مومن این است که به وعده ای که می دهد عمل می کند.
منافق نیز کسی است که حرفی می زند و به وعده خود عمل نمی کند البته این مطلب باید مورد توجه قرار بگیرد که متأسفانه غالباً یکسری وعده هایی داده می شود و سپس به بهانه ها و توجیهات مختلف از جمله اینکه دیگران نگذاشتند ما کارها را پیش ببریم، در حقیقت این دسته از افراد می خواهند از زیر بار عمل به وعده های خود فرار کنند؛ اما به نظر می رسد که این رفتار و گفتار «دروغ» است چرا که ما در یک جامعه ای زندگی می کنیم که شرایط را می دانیم. کسی که نماینده مردم و مسئولی از مسئولین کشوری می شود، اینطور نیست که نداند در چه شرایطی این مسئولیت را می پذیرد. این طور نیست که بعدها بگوید که من فکر نمی کردم چنین موانعی سر راه به وجود بیاید و اجازه ندهند کارها را انجام دهم. لذا نمی توان گفت که شرایط جدیدی پیش آمده که ما در این شرایط جدید نمی دانیم چه اتفاقی می افتد.
به بهانه «موانع و عملکرد مسئولین قبلی» از زیر بار مسئولیت ها فرار نکنید
آقای موسویان ادامه داد: در مملکتی زندگی می کنیم که همه شرایط آن را می دانیم، آگاه هستیم که هر کسی چه کاری را می تواند انجام دهد یا قبلی ها چه کارنامه ای بر جا گذاشتند لذا مجاز نیستیم به مردم وعده های دروغ بدهیم و بگوییم که اگر ما آمدیم چنین کارهایی را انجام می دهیم و سپس به گردن دیگران بیاندازیم و بگوییم که آنها نگذاشتند کارها پیش برود. این رویکرد یکی از مصادیق واضح «دروغ» است.
وی گفت: اگر فردی مسئولیتی را می پذیرد و سپس اظهار می کند که پیش از پذیرش مسئولیت، موانع و شرایط را نمی دانسته، این بیان نشان می دهد که این فرد شناختی از مسئولیت محول شده نداشته لذا حق گرفتن آن مسئولیت را نداشته است و اگر با علم به موانع و شرایط مسئولیتی را می پذیرد و پس از اینکه از عهده مسئولیت بر نمی آید، تلاش دارد گناهی را به گردن دیگران بیاندازد، مصداق بارز «دروغ» است. در آموزه های مختلف تأکید شده، به انسانی که دروغ می گوید، نمی توان اعتماد کرد. اصلاً یکی از تعابیر در مورد دروغ این است که می گویند اگر تمام بدی ها را در یک خانه بگذارند، کلید این خانه «دروغ» است و بسیاری براساس همین دروغ ها فکر می کنند که مردم را فریب می دهند، اما شخصاً معتقدم مردم به همه ابعاد این مسایل آگاه هستند.
اگر «کرامت انسان» را حفظ نکنید به فرمان الهی «اهانت» کرده اید
آقای موسویان درخصوص ضرورت محور قرار دادن «کرامت انسانی» نیز بیان کرد: انسان باید در نظر یک مسلمان و کسی که می خواهد در منصبی قرار بگیرد، برای انسانیت ارزشی که خداوند قائل شده، قائل شود. خداوند انسان را گل سر سبد تمام موجودات جهان و هستی قرار داده و بر حفظ کرامت همه انسان ها تأکید کرده است و در قرآن می فرماید: «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ». خداوند تمام فرزندان آدم را گرامی داشته و اگر کسی انسان را کوچک بشمارد و بی ارزش بداند، در واقع اهانتی به فرمان الهی است. خداوند پس از اینکه انسان را خلق کرد، فرمود: «فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ» خداوند انسان را بهترین خلق قرار داده و اگر کسی برای این خلق اهمیت و ارزشی قائل نمی شود بدین معناست که در حال اهانت و توهین به این خلقت الهی است.
