سید محمدعلی ایازی
بررسی آیات٬ روایات و احکام معارض با احترام به عقاید دیگر ادیان (5)
پرسش: بالوجدان هر انسانی در می یابد که عقیده هر شخصی برای معتقد به آن ارزشمند و توهین و دشنام به آن عقیده را غیر قابل پذیرش و شخص اهانت کننده را هرچند که بر مدار حق و عدالت هم باشند، محکوم می نمایند و اهانت کننده را فاقد منطق و استدلال تصور می کنند. پس از حصول حکم عقل ما با نمونه های در آیات و روایات اسلامی مواجه می شویم که در نگاه نخستین با این حکم در تعارض می باشد.
از این موارد می توان به نمونه هایی از فقه اشاره کرد.
اصولا با تتبع در فقه اسلامی فقها برای غیر مومن اصلا حرمتی قائل نیستند و حتی در این زمینه سب کردن و لعن کردن گنهکار را جایز شمرده اند. شیخ اعظم در کتاب مکاسب درمساله سب کردن مومن و در مساله غیبت می فرمایند: «ثم إنّه يستثني من «المؤمن» المظاهر بالفسق، لما سيجي‌ء في الغيبة من أنّه لا حرمة له.» اکثر فقهایی که بر مکاسب حاشیه زده اند قریب باتفاق این مسأله را پذیرفته اند .
زمانی که شخصی نظیر ما مسلمان است ولیکن گنهکار است، حرمتی ندارد پس کسانی که مسلمان و یا شیعه نیستند، برخورد اسلام با این افراد چگونه خواهد بود!!! برای اثبات عدم حرمت غیر مومن به آیه «وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنين»َ استناد می کنند در صورتی که این آیه دال بر عدم حرمت غیر هم کیشان باشد آیا تعارضی میان مقام تکوین(بیان این نکته که خداوند بشر را مختار آفریده) و تشریع (همین آیات و روایاتی که خدمتتان عرض کردم) پیش نمی آید ؟
پاسخ استاد ایازی
باید میان لعن و سب تفاوت قائل شد، مگر این که کلمه لعن در عرف رایج به معنای سب تلقی شود، در آن صورت دیگر نمی توان همان معنای حدیثی را با زبان امروز بکار گرفت. اما آنچه فقهای عظام (رحمة الله علیهم) فرموده اند بر مبنای استنباط و فهم خود از این روایات بوده و اگر کسی بگوید که این روایات چنین دلالتی ندارد، هر چند این فقها فرموده باشند، دیگر کلام فقها حجت نیست. به همین دلیل فقهای عظامی مانند آیت الله منتظری در بحث مکاسب محرمه خود به صراحت این نظر فقها را رد کرده و سب انسان را مخالف با کرامت انسان دانسته و مناقشه در ادله و فهم این دسته از روایات کرده است. بنا بر این سب چه نسبت به مسلمان و چه نسبت به غیر مسلمان در فرهنگ دینی ممنوع می باشد و اسلام تفاوتی در این زمینه قایل نشده است.
