یک عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم با تاکید بر اینکه نه حوزه بی نیاز از روشنفکری دینی و نه روشنفکری دینی بی نیاز از حوزه است اظهار کرد: از دغدغه های مهم روشنفکری دینی این است که باید دین را بر اساس مقتضیات زمان بازسازی و باز تعریف کرد.
حجت الاسلام والمسلمین محمد تقی فاضل میبدی در گفت و گو با خبرنگار شفقنا بیان کرد: حوزه و روشنفکران دینی را نمی توان به عنوان یک مجموعه ای که هماهنگ، منسجم و یک نظر هستند تعریف کرد در حوزه روحانیت، تفکر، افراد و نظرهای مختلفی وجود دارد پاره ای از روحانیون با روشنفکران همراهی می کنند و افکار جدیدی دارند اما پاره ای از آنها همچنان افکار سنتی خود را حفظ کردند و روشنفکری را خیلی بر نمی تابند. پس با یک نظر نمی توان به این اقشار نگاه کرد ولی در مجموع در حوزه علمیه قم طلاب جوانی پیدا شدند که نگاهشان به فقه به دلیل ترجمه کتاب های جدید، فراگیری زبان انگلیسی یا ارتباط با شبکه های مجازی از نگاه های سنتی متفاوت است.
او ادامه داد: طبیعتا نگاه ها که تغییر کند ارتباط روشنفکری با روشنفکران دینی بیشتر برقرار می شود. الان در حوزه علمیه قم افراد روشنفکر زیادی دعوت می شوند و نظرات خود را مطرح می کنند، دانشگاه مفید قم، دانشگاه ادیان و مذاهب و مجمع محققین و مدرسین مراکزی هستند که بسیاری از افراد روشنفکر دینی غیر معمم دعوت شده و سخنرانی می کنند و مورد استقبال هم قرار می گیرد.
فاضل میبدی اظهار کرد: سطح بالای حوزه چندان نسبت تعریف شده ای با روشنفکران دینی ندارد چرا که از دغدغه های مهم روشنفکری دینی این است که باید دین را بر اساس مقتضیات زمان بازسازی و باز تعریف کرد و این بازسازی و باز تعریف هم فقط در فروع دین نیست بلکه اجتهاد در اصول هم باید انجام شود پس باید یک بازبینی در مسایل کلامی شکل بگیرد ولی سطح بالای حوزه یا مرجعیت حوزه بیشتر دنبال اجتهاد مسایل فقهی است به همین دلیل است که کمی نسبت این دو حوزه با هم نسبت تعریف شده ای نیست جدای از همه اینها یک سری دست های سیاسی هم در کار است که اجازه نمی دهد رابطه این دو جریان بیشتر شود.
او گفت: اینکه عده ای چه مطامعی دارند و چه اهدافی را دنبال می کنند بحث دیگری است ولی گاهی انتقادات و حمله هایی به تفکر نواندیشی دینی می شود که نهایتا باعث ایجاد نفاق و شقاق بین حوزه و روشنفکران دینی می شود ولی من بر این باورم هستم که نه حوزه بی نیاز از روشنفکری دینی و نه روشنفکری دینی بی نیاز از حوزه است. در شرایط فعلی جوامع که دین از هر جهت مورد هجوم قرار گرفته و همواره شبهات جدیدی هم مطرح می شود، این دو جریان دینی و روشنفکری به هم سخت نیازمند هستند. شهید مطهری، دکتر شریعتی، آیت الله طالقانی و... همه به دنبال احیاگری در معارف دینی بودند و امام خمینی(ره) که در رأس همه بود زمان و مکان را در اجتهاد و استنباط دخالت می داد اینها نشان دهنده این بود که باید یک تحول تازه و یک جریان جدیدی در راستای معرفت دینی شکل بگیرد.
عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم اظهار کرد: شهید مطهری همواره دو مساله را مطرح می کرد بحث اول تحریف هایی که وارد عرصه دین شده است که از دغدغه های روشنفکری دینی هم هست اما متاسفانه این کار به صورت جدی در حوزه صورت نمی گیرد. مساله بعد توانمند ساختن دین در دنیای امروز است. باید دین را توانمند کرد زیرا بعضی از گزاره های مذهبی در روزگار امروز ما به ویژه در حوزه حقوق زنان پاسخگو نیست بلکه برای اقتضائات زمان خودش بوده یا فقهای ما که در هزار سال بیشتر اجتهاد می کردند بر اساس شرایط زمان و مکان خود بعضی از این مسایل را مطرح می کردند که این اجتهادها دیگر پاسخگوی مسایل زمان امروز نیست.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه تاکید امام خمینی (ره) بر این بود که زمان و مکان را باید در اجتهاد دخالت داد تصریح کرد: متاسفانه نه تنها این مسایل در حوزه جدی گرفته نشد بلکه مغفول نیز ماند و الان هم در رده بالای حوزه آن بستری که وجود دارد کاملا پاسخگوی نیازها نیست یا نمی توانند مشکلات امروز را پاسخ دهند. پس دغدغه روشنفکری دینی دو مساله است یک تحریف زدایی از دین و دوم توانمند ساختن دین در دنیای امروز و چالش هایی که در دنیای مدرن بین دین و مدرنیته وجود دارد که باید حل شود و اگر این چالش ها و تعارضات در عرصه روشنفکری دینی یا حوزه حل نشود ممکن است بازتاب آن به سود جامعه دینداران نباشد و حتی عوامل دین گریزی در بین جوان ها را ایجاد کند.
او در پایان خاطرنشان کرد: یکی از مسایل مهمی که در دنیای امروز مطرح می شود مساله هنر است. در مقوله هر فرهنگی مساله هنر مطرح است که یکی از هنرها، هنر موسیقی است. در حوزه سنتی این مساله صد در صد حرام است مگر اینکه استثناء برای آن قایل باشند و اخیرا یک تضادی بین وزارت ارشاد و برخی از مراجع قم پیش آمده بر سر این مساله که تک خوانی زن جایز است یا نه؟ این تفکر از یک طرف بخشی از جامعه را محروم از هنر می کند و از سوی دیگر برخی معتقد هستند این کار حرام است و برخی معتقدند اگر تک خوانی زن در یک بستر مناسبی باشد و اشعار آن درست و مناسبِ مجالس لهو و لعب نباشد حلال است. نظر امام خمینی(ره) و آیت الله سیستانی هم همین است ولی متاسفانه امروز این مساله حل نشده است و از جمله مسایلی است که گاهی میان روشنفکران دینی یا جامعه دین داران با دستگاه فقهی شکاف ایجاد می کند که باید حل شود.
