سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین فاضل میبدی در شب ششم ماه محرم در مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
بسم الله الرحمن الرحیم
از زمان امویان، عباسیان و صفویان تلاش حاکمان این بوده است که حقیقت حرکت امام حسین (ع) و عاشورا آشکار نشود و درست مورد تحلیل قرار نگیرد. مرحوم شهید مطهری و دیگران که تحریفات عاشورا را مطرح کردند از این که افرادی به نام اسلام جریان عاشورا را به گونه ای بیان می کردند که مورد تأیید حاکمان جائر و در راستای منافع و تأیید آنان بود
ملایان درباری در طول تاریخ، مهمترین کارشان تحریف وقایع دینی به نفع دربار بوده است. در زمان معاویه هفتاد هزار مسجد و منبر بود که در جهت خواست معاویه به حضرت علی دشنام می دادند و مردم تحت تأثیر آنان قرار می گرفتند. این که قرآن به تعقل دعوت می کند برای این است که مردم تحت تأثیر این تحلیل های نامعقول و تعصب های جاهلانه قرارنگیرند. در تاریخ شیعه، عاشورا بیش از هر چیز مورد تحریف قرار گرفته است. عاشورا تقابل امام حسین (ع) و یزید نیست، تقابل دو جریان ظالمانه و عدالت خواهانه است. حضرت علی (ع) حکومت اموی و آینده آن را ترسیم می کند و چهار ویژگی از آن ارائه می دهد (نهج البلاغة, خطبه 98): 1- وَ اللَّهِ لَا يَزَالُونَ حَتَّى لَا يَدَعُوا لِلَّهِ مُحَرَّماً إِلَّا اسْتَحَلُّوهُ: "و سوگند به خدا، تا آن گاه آل امیه به سلطه خود ادامه خواهند داد که حرامی از محرمات خدا را رها نکنند، مگر این که آن را حلال کنند." حکومت اموی برای این که بماند حرام خدا را حلال می کند. 2- وَ لَا عَقْداً إِلَّا حَلُّوهُ: "و پیمانی را رها نکنند، مگر این که آن را نقض نمایند." پیمان ها و وعده های به مردم را زیر پا می گذارد. امام حسین (ع) نیز این عملکرد امویان را به مردم یادآوری می کند (بحارالأنوار، 45، 83): ...فَأَصْبَحْتُمْ إِلْباً عَلَى أَوْلِيَائِكُمْ وَ يَداً لِأَعْدَائِكُمْ مِنْ غَيْرِ عَدْلٍ أَفْشَوْهُ فِيكُمْ... آشکارا به شما وعده دادند که عدالت برقرار می کنند ولی نکردند. تأکید حضرت علی (ع) و امام حسین (ع) در مورد این نیست که حاکمان نماز اقامه نمی کنند و با نماز مردم مشکل دارند؛ تأکید اینان روی عهد و پیمان هایی است که حاکمان با مردم بسته اند و زیر پا گذاشته اند. 3- وَ حَتَّى لَا يَبْقَى بَيْتُ مَدَرٍ وَ لَا وَبَرٍ إِلَّا دَخَلَهُ ظُلْمُهُمْ: "و تا آن گاه که هیچ خانه بنا شده از گل و گچ (در شهرها و دهات) و خیمه های ساخته شده از پشم و مو و کرک (در بیابان ها) را رها نکنند، مگر این که ظلمشان وارد آن خانه ها و خیمه ها شود" هیچ خانه ای در شهر و روستا نیست مگر این که ظلم حکومت در همه این ها وارد می شود. فساد دستگاه سیاسی به گونه ای است که به تمام دستگاهها سرایت می کند. پیامبر (ص) نیز در مورد نقش حاکمان و عالمان در صلاح و فساد مردم فرمود: صنفان من أمتي إذا صلحا صلح الناس و إذا فسدا فسد الناس الأمراء و العلماء... (ارشاد القلوب، 1، 70): هر وقت دو گروه از امت من صالح بشوند مردم صالح می شوند و هروقت فاسد بشوند مردم فاسد می شوند: امیران و عالمان. 4- وَ نَبَا بِهِ سُوءُ رَعْيِهِمْ وَ حَتَّى يَقُومَ الْبَاكِيَانِ يَبْكِيَانِ بَاكٍ يَبْكِي لِدِينِهِ وَ بَاكٍ يَبْكِي لِدُنْيَاهُ وَ حَتَّى تَكُونَ نُصْرَةُ أَحَدِكُمْ مِنْ أَحَدِهِمْ كَنُصْرَةِ الْعَبْدِ مِنْ سَيِّدِهِ إِذَا شَهِدَ أَطَاعَهُ وَ إِذَا غَابَ اغْتَابَهُ وَ حَتَّى يَكُونَ أَعْظَمَكُمْ فِيهَا عَنَاءً أَحْسَنُكُمْ بِاللَّهِ ظَنّاً فَإِنْ أَتَاكُمُ اللَّهُ بِعَافِيَةٍ فَاقْبَلُوا وَ إِنِ ابْتُلِيتُمْ فَاصْبِرُوا فَإِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِين: "و سوء مدیریتشان موجب ناگوار بودن سکونت در آن ها گردد. تا آن هنگام که مردم به دو دسته گریان تقسیم شوند: مردمی گریان به دینشان، و مردمی گریان به دنیایشان. و تا آن زمان که پیروزی و انتقام یکی از شماها از یکی از آنان مانند پیروزی و انتقام بنده از مالکش باشد که در حضور مالک، اطاعتش می کند و در غیاب او بدگویی از وی می نماید، و تا وقتی که متحمل ترین شماها به مشقت، دارندگان بیشترین حسن ظن از شماها درباره خدا شود. (در چنان روزگاران) اگر خداوند عافیتی به شما عنایت فرمود، بپذیرید و اگر مبتلا به حوادث شدید، تحمل نمایید؛ زیرا عاقبت از آنِ مردم باتقواست." حضرت علی (ع) نیز، وقتی که زیاد بن ابیه را جانشین عبدالله بن عباس در فارس کرد، به او نوشت: قَالَ (ع) لِزِيَادِ ابْنِ أَبِيهِ...: اسْتَعْمِلِ الْعَدْلَ وَ احْذَرِ الْعَسْفَ وَ الْحَيْفَ فَإِنَّ الْعَسْفَ يَعُودُ بِالْجَلَاءِ وَ الْحَيْفَ يَدْعُو إِلَى السَّيْف (نهج البلاغة، حکمت 476): "عدالت را اجرا کن و از ظلم و تجاوز برحذر باش؛ زیرا ظلم آبادی ها را ویران می سازد و تجاوز انگیزه ای برای کشیدن شمشیر است." مردم از جهت ظلم به تنگ می آیند و هجرت می کنند. فشار باعث می شود که مردم جلای وطن کنند و ظلم باعث می شود که مردم به جنگ مسلحانه روی آورند. مرحوم مهندس بازرگان در دادگاه نظامی، در زمان شاه، (به این مضمون) گفت: "ما آخرین کسانی هستیم که با شما به زبان قانون صحبت می کنیم. اگر شما سخن ما را جدی نگیرید، بعد از این مردم با اسلحه با شما مقابله خواهند کرد." حضرت علی (ع) در ادامه ترسیم حکومت امویان می فرماید: دو قشر گریه می کنند: عده ای برای دین خود گریه می کنند؛ زیرا از بی دینی هراس دارند و از این که جوان ها از دین فرار می کنند غصه می خورند. عده ای نیز برای دنیا غصه می خورند؛ زیرا وضع دنیای مردم نیز خوب نیست. اقتصاد کشور از بین رفته است و وضع جامعه مناسب نیست. در این جامعه ریا و نفاق قوت می گیرد. بعضی از مردم در برابر حاکمان که قرار می گیرند از آنان تعریف می کنند مثل تعریف عبد در برابر مولایش، و وقتی که از او دور می شوند به او بد می گویند. مردم مجبورند دروغ بگویند و از کسانی تعریف و تمجید کنند تا به آنان کار بدهند و بگذارند زندگی کنند. در این وضعیت، کسی که ایمانش به خدا قوی است دینش را از دست نمی دهد. کسانی که گرفتار چنین جوامعی می شوند باید صبر کنند.
عصاره حکومت علی (ع) که در جریان کربلا نیز خودش را نشان داد دو چیز است: ظلم ستیزی و عدالت پیشگی. آن چه که حضرت دغدغه اش را داشت این دو تا بود، نه شعائری که ما الآن دنبالش هستیم. شعائر اسلامی در جامعه ای به درستی جواب می دهد که در آن عدالت باشد. اگر جوان ما با جامعه ای مواجه شود که این شعائر نیست ولی عدالت هست به آن جذب می شود. حضرت علی (ع) این دو نکته را هنگام شهادتش نیز به دو فرزندش سفارش می کند: وَ كُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً... (نهج البلاغة، نامه 47): "دشمن ظالم و یار و یاور مظلوم باشید." یکی از ظلم های معاویه این بود که دور خودش و حکومتش خط قرمز کشید و مردم را از این که بخواهند با حکومت او مخالفتی بکنند منع کرد: أغلظ رجل لمعاوية فأكثر فقيل له أتحلم عن هذا فقال إني لا أحول بين الناس وألسنتهم ما لم يحولوا بيننا وبين ملكنا (تاریخ الطبری، 4، 249): "کسی به معاویه تندی کرد. دیگری به معاویه گفت: او را تحمل می کنی؟ معاویه گفت: من بین مردم و زبانشان حائل نمی شوم، تا زمانی که بین ما و حکومت ما حائل نشوند." ظلم دیگرش موروثی کردن خلافت بود، که امام حسن (ع) در معاهده ای که با او امضا کرده بود او را ملزم کرده بود به این که کسی را برای بعد از خودش تعیین نکند. ظلم هایی که حکومت ها به نام دین بر مردم روا می دارند بدعت هایی است که در دین ایجاد می کنند. این جاست که عالمان باید در برابر این بدعت ها بایستند و اگر این وظیفه شان را انجام ندهند نور ایمان از آنان گرفته می شود: عَنِ الصَّادِقِينَ (ع) أَنَّهُمْ قَالُوا إِذَا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ فَعَلَى الْعَالِمِ أَنْ يُظْهِرَ عِلْمَهُ فَإِنْ لَمْ يَفْعَلْ سُلِبَ نُورَ الْإِيمَانِ (وسائل الشیعة، 16، 271). خط امام حسین (ع) همان خط حضرت علی (ع) است. خطی که دو ویژگی دارد: ظلم ستیزی و عدالت پیشگی. امام حسین (ع) در عاشورا فرمود: آیا نمی بینید که به حق عمل نمی شود و باطل مورد نهی قرار نمی گیرد: لَمَّا نَزَلَ الْقَوْمُ بِالْحُسَيْنِ وَ أَيْقَنَ أَنَّهُمْ قَاتِلُوهُ قَالَ لِأَصْحَابِهِ... أَ لَا تَرَوْنَ الْحَقَّ لَا يُعْمَلُ بِهِ وَ الْبَاطِلَ لَا يُتَنَاهَى عَنْهُ لِيَرْغَبَ الْمُؤْمِنُ فِي لِقَاءِ اللَّهِ وَ إِنِّي لَا أَرَى الْمَوْتَ إِلَّا سَعَادَةً وَ الْحَيَاةَ مَعَ الظَّالِمِينَ إِلَّا بَرَماً (بحار الانوار، 44، 192). و در فرازی دیگر فرمود: أَلَا وَ إِنَّ الدَّعِيَّ ابْنَ الدَّعِيَّ قَدْ تَرَكَنِي بَيْنَ السِّلَّةِ وَ الذِّلَّةِ وَ هَيْهَاتَ لَهُ ذَلِكَ هَيْهَاتَ مِنِّي الذِّلَّةُ أَبَى اللَّهُ ذَلِكَ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ جُدُودٌ طَهُرَتْ وَ حُجُورٌ طَابَتْ أَنْ نُؤْثِرَ طَاعَةَ اللِّئَامِ عَلَى مَصَارِعِ الْكِرَامِ... (بحار الانوار، 45، 83). و در نهایت، بزرگترین جمله را برای بشریت گفت: فَصَاحَ بِهِمْ وَيْحَكُمْ يَا شِيعَةَ آلِ أَبِي سُفْيَانَ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ دِينٌ وَ كُنْتُمْ لَا تَخَافُونَ الْمَعَادَ فَكُونُوا أَحْرَاراً فِي دُنْيَاكُمْ... (بحار الانوار، 45، 51). حضرت علی (ع) نیز به اصحابش فرمود: قَدِ اسْتَطْعَمُوكُمُ الْقِتَالَ فَأَقِرُّوا عَلَى مَذَلَّةٍ وَ تَأْخِيرِ مَحَلَّةٍ أَوْ رَوُّوا السُّيُوفَ مِنَ الدِّمَاءِ تَرْوَوْا مِنَ الْمَاءِ فَالْمَوْتُ فِي حَيَاتِكُمْ مَقْهُورِينَ (نهج البلاغة، خطبه 51). والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته.
1390/9/10
