از لحاظ اسناد تاريخی، مرحوم شيخ كفعمی(ره) هفتم صفر را زمان شهادت امام حسن مجتبی(ع) اعلام كرده و لذا معمول علمای قم و شيعيان غير ايرانی، مخصوصاً شيعيان عراق اين است كه هفتم صفر را شهادت امام حسن(ع) می‌دانند و عزاداری می‌كنند.
آیت الله «محمد‌هادی يوسفی غروی»، از اساتید تاریخ اسلام حوزه و عضو هيئت علمی مدرسه عالی امام خمينی(ره)، در مورد تاريخ شهادت امام حسن مجتبی(ع) و تولد امام موسی كاظم(ع) در روز هفتم صفر، ضمن بيان مطلب فوق گفت: از لحاظ اسناد تاريخی، مرحوم شيخ كفعمی در قرن 9 در كتاب «مصباح بلد الامين»، هفتم صفر را زمان شهادت امام حسن مجتبی(ع) اعلام كرده و لذا معمول شيعيان غير ايرانی، مخصوصاً شيعيان عراق اين است كه هفتم صفر را شهادت امام حسن(ع) می‌دانند و عزاداری می‌كنند.
وی هم‌چنين اظهار كرد: ظاهراً قبل از تشكيل دولت صفوی، ساير شيعيان و عمدتاً شيعيان عراق، 7 صفر را شهادت امام حسن مجتبی(ع) اعلام می‌كردند و اينكه شهادت امام حسن(ع) 28 ماه صفر اعلام شده، البته از لحاظ منابع تاريخی درست است؛ يعنی هم مرحوم شيخ كلينی در «كافی» و هم مرحوم شيخ مفيد در «الإرشاد» 28 صفر را اعلام كرده‌اند و شيخ طبرسی صاحب «اعلام الوری» گرچه خمير‌مايه اصلی‌اش از «الارشاد» شيخ مفيد است، اما همه اين بزرگان 28 صفر را شهادت امام حسن(ع) اعلام كرده است.
يوسفی غروی در مورد ثبت شهادت امام حسن(ع) در دوران صفويه گفت: در زمان صفويه چون تشيع مذهب رسمی شده بود، با مشورت علما برای اينكه اعلام عزا و تعطيل رسمی كنند، لذا وفات پيامبر(ص)، شهادت امام حسن(ع) و امام رضا(ع) را در يك روز در آخر ماه صفر جمع كردند تا هم عزاداری شكوه‌مند‌تری برگزار شود و هم از تعدد تعطيلی جلوگيری شود و اين باعث شد كه ساير شيعيان به خصوص شيعيان عراق مخالفت خود را با اين تقويم اعلام كنند.
اين استاد حوزه علميه قم در ادامه خاطرنشان كرد: مرحوم آيت‌الله العظمی شيخ عبدالكريم حائری يزدی كه درس خوانده نجف و كربلا بود، بعد از هجرت از نجف به سوی ايران، اين روش را از علمای نجف و كربلا به ايران و قم انتقال داد و از آن وقت به بعد، علما در اين روز برای امام حسن(ع) عزاداری می‌كنند.
وی در مورد ميلاد امام كاظم(ع) و امام باقر(ع) هم اظهار كرد: اعلام ميلاد امام كاظم(ع) در هفتم صفر در ميان شيعيان سابقه ندارد و از زمان صفويه و بعد از مشورت با علما قرار شد كه در دو ماه محرم و صفر تمام حسينيه‌ها و مساجد، سياه‌پوش باشد. زمانی كه برای تبليغ به كشور‌های خارجی می‌رفتيم، با اين مشكل مواجه بوديم؛ يعنی آن‌جا، هفتم صفر برای شهادت امام حسن(ع) عزاداری می‌كردند، در حالی كه رسانه‌های ايران تبريك و جشن و سرور داشتند و اين دو رفتار متناقض، برای آن‌ها سؤال‌برانگيز بود.
وی در مورد تاريخ تولد امام كاظم (ع) نيز گفت: علامه شوشتری صاحب «قاموس‌الرجال» گفته است كه «لم يعين احد شهره»؛ يعنی هيچ‌كس ماه تولد امام كاظم(ع) را تعيين نكرده است، چه برسد به روز تولد! و در منابع تاريخی فقط سال تولد ذكر شده است؛ ولی شيخ طبرسی در كتاب «إعلام‌الوری» و «تاج‌الوليد» و هم‌چنين مرحوم «ابن شهر آشوب» در كتاب «مناقب آل ابی‌طالب » روز تولد امام كاظم(ع) را 7 صفر اعلام كرده‌اند و هيچ نقل ديگری در اين زمينه نيست، اما قبل از قرن 5 و 6 هجری؛ يعنی مرحوم «شيخ كلينی» در «كافی» يا مرحوم «شيخ مفيد» در«الارشاد» هيچ روز و ماهی را برای تولد امام كاظم(ع) اعلام نكرده‌اند، لذا كلام علامه شوشتری به بعد از قرن 6 مربوط می‌شود، بالاخره تعيين تولد امام كاظم(ع) مربوط به متأخرين است.
وی هم‌چنين در همين رابطه اظهار كرد: متأسفانه در مورد تاريخچه تولد امام كاظم(ع) تا حالا يك تقويم كسی به من نشان نداده است كه قبل از زمان آيت‌الله بروجردی، 7 صفر ثبت شده باشد و فلذا اين ثبت تاريخی به خاطر نوع درگيری بين مرجعيت و روحانيت با شاه و بعد از رحلت آيت‌الله بروجردی مربوط می‌شود. از موقعی كه شاه با مراجع درگير شد، آخوند‌های درباری آن وقت، از كتاب‌ها استخراج كردند كه ولادت امام كاظم(ع)، 7 صفر است و سوم صفر را هم ولادت امام باقر(ع) اعلام كردند، بنابراين حالت سياه‌پوشی محرم و صفر را با اين نقض كردند.
وی در مورد عزاداری يا جشن در 7 صفر اعلام كرد: برنامه‌‌هايمان با ساير شيعيان جهان بايد هماهنگی داشته باشد و آن بنای 500 ساله علمای شيعه كه از زمان صفويه پايه‌گذاری شده بود را هم برهم نزنيم، لذا تولد امام باقر(ع) در سوم صفر و تولد امام كاظم(ع) در هفتم صفر را از مراسم‌های جشن در محرم و صفر خارج كنيم، مخصوصا، تولد امام باقر(ع) كه در ماه رجب گرفته می‌شود.
يوسفی غروی كه از روند جشن و سرور در 7 صفر دل‌گير بود، گفت: چه لزومی دارد كه اين روز جشن گرفته شود، در حالی كه در اين روز تمام علما در قم و جهان عزادار هستند و آن‌چه از ابتدای رسميت يافتن تشيع رخ داد بنا بر اين نبوده است كه برای هر معصومی جشنی برپا كنند، بلكه فقط برای ميلاد حضرت رسول(ص)، امام علی(ع)، امام حسين(ع) و البته امام صادق(ع)، امام رضا(ع) و امام زمان(عج) جشن و سرور گذاشته شود و هيچ‌كس نمی‌تواند از منابع تاريخی نشان بدهد كه شيعه از ابتدا بنا بر جشن گرفتن تمام مواليد معصومين(ع) داشته است، لذا به طريق اولی نبايد جشن و سروری در زمان سياه پوشی جامعه دينی برای عزای امام حسين(ع) رخ دهد.
وی در پايان خاطرنشان كرد: اينكه در 7 صفر عزاداری برای امام حسن(ع) داشته باشيم، علاوه بر اينكه احترام به شيعيان غير ايرانی و علماست، بلكه همان‌طور كه گفته شد، از مرحوم شيخ كفعمی نقل به شهادت امام حسن(ع) در 7 صفر وجود دارد، لذا گرچه نقل شهادت در 7 صفر نسبت به 28 صفر ضعيف‌تر است، ولی اگر 2 روايت داريم، كه يكی روايت نقل سندی بلااشكال است و ديگری روايتی ضعيف است، اما عمل علما طبق آن روايت ضعيف است نه آن روايت قوی، لذا عمل را مرجح می‌دانند، فلذا علما مبنايشان در مسائل فقهی هم اين‌گونه است؛ يعنی عمل را اقوی از سند می‌دانند.
منبع: ایکنا
