حجت الاسلام و المسلمین محمدصادق کاملان عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم با بیان اینکه حوزه‌های علمیه در حد مطلوب نتوانستند به نیازهای جامعه‌ی امروز پاسخگو باشند، گفت: کارهایی جدی در حوزه انجام می‌شود اما هنوز حوزه فاصله‌هایی جدی با نیازهای امروز مردم دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق کاملان در گفت‌وگو با شفقنا با اعتقاد بر اینکه شرایط فعلی حوزه‌ها دقیقاً باید همان شرایطی باشد که در کل جهان اسلام یا در جهان ادیان حاکم است، اظهار کرد: فضای حاکم بر جهان اسلام این است که حوزه‌های علمیه باید پاسخگوی سوالات زندگی امروز انسان‌ها و مردم مومن باشند. به تعبیر دیگر اگر انسانی خواست مومنانه زندگی کند -مومن به دین اسلام، مسیحیت، زرتشت یا ادیان دیگر- آن دین برای زندگی مومنانه‌ی این انسان چه پیشنهادات عملی دارد که آن انسان با عمل کردن به آن بتواند به زندگی مومنانه‌ی خود ادامه دهد؟ نه پیشنهاداتی که اصلاً با شرایط امروز قابل پیاده شدن در زندگی یک فرد نباشد.
او با بیان اینکه بعضی گرایش‌ها و بعضی نحله‌ها در ادیان وجود دارند که با زندگی امروزه سازگاری ندارند، گفت: در میان ارتودوکس‌های مسیحی نحله‌ای به نام نحله‌ی تقویم‌های قدیمی وجود دارد. این نحله قایل هستند به اینکه به هیچ عنوان نباید از مظاهر تمدن و علم (یعنی تکنیک) و تکنولوژی استفاده کرد و زندگی انسان باید زندگی کاملاً طبیعی باشد. زمین را با گاوآهن شخم می‌زنند و به طور مثال پنبه‌ای که از زمین برداشت می‌کنند را با چرخ‌های دستی می‌ریسند و لباس برای خود تهیه می‌کنند. این افراد در مسایل مختلف زندگی خود از ساخت خانه گرفته تا رفتن مسافتی دور و زایمان و… دچار سختی و مشکلات جدی می‌شوند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: همچنین در آیین یهود، فقط به ذبیحه‌ی خود معتقد هستند و آن را پاک می‌دانند و ذبایح دیگر ادیان را به هیچ عنوان قبول ندارند. در برخی همایش‌های ادیان که مسلمان‌ها، مسیحی‌ها و یهودی‌ها با هم همایش داشتیم، گاهی چند ساعت از زمان غذا می‌گذشت و یهودی‌ها باید منتظر می‌ماندند چرا که گوشت ذبح غیر یهودی را قبول نداشتند. به این دلیل که در شهری که بودیم، باید از فاصله‌ای سیصد کیلومتری غذا را برایشان می‌آوردند. البته در همان سمینار یهودیانی نیز حضور داشتند که لائیک بودند و اصلاً احکام یهود را هم قبول نداشتند و فقط شناسنامه‌ی یهود داشتند. آن‌ها همان غذای مسیحیان را می‌خوردند.
او با تأکید بر اینکه ادیان باید پاسخگوی نیازهای انسان‌ها در شرایط فعلی باشند گفت: به این معنا که با شرایط تکنولوژی امروز و فضای عجیبی که در فضای مجازی به وجود آمده و سوالات جدی‌ای که ایجاد شده، باید پاسخگو باشند. اگر بناست که ادیان، پاسخگوی سوالات امروز انسان‌ها باشند، حوزه‌های علمیه در بخش فقه باید بتوانند به مسایل مستحدثه یعنی جدید پاسخ دهند. ۵۰ سال پیش سوالات مردم درباره‌ی کره‌ی ماه بود، اما امروزه سوال‌ها بسیار جدی تر است. سوالاتی مربوط به فضای مجازی و مسایلی از این دست وجود دارد که حوزه باید به فکر پاسخگویی به آن‌ها باشد. البته در حوزه‌ی معارف نیز مباحثی جدی مطرح است که باید به آن‌ها نیز پرداخت.
کاملان با بیان این که به ویژه پس از انقلاب اسلامی، تحولات جدی و خوبی در حوزه‌ی علمیه، مخصوصاً حوزه‌ی علمیه‌ی قم اتفاق افتاده است، اظهار کرد: اما از این نظر که پاسخگویی به پرسش‌ها به نحو مطلوب انجام شد، جواب مثبتی برایش ندارم که حوزه‌ها در حد مطلوب توانسته باشند به نیازهای جامعه‌ی امروز یا حداقل پاره‌ای از بخش‌ها جوابگو باشند. کارهایی جدی انجام و انجمن‌های علمی تأسیس شده است؛ مجلات خوبی در حوزه چاپ و مقالاتی نوشته می‌شود اما هنوز حوزه فاصله‌هایی جدی با وضعیت و نیازهای امروز مردم دارد.
او ادامه داد: به این دلیل که تکنولوژی سرعت فوق‌العاده‌ای دارد که اصلاً کسی نمی‌تواند به این شتاب برسد. ورود اینترنت به زندگی مردم، زندگی آن‌ها را به شدت متحول کرد. دنیا تبدیل به یک جزیره‌ی کوچک شده است و کوچکترین مساله‌ای که در آن طرف دنیا اتفاق می‌افتد یا نظریاتی که داده می‌شود، با فیلم و عکس و همه‌ی شرایطش در این سر دنیا در دسترس همگان قرار می‌گیرد. البته آنچه که بخواهند در دسترس قرار بگیرد، در دسترس همه قرار می‌گیرد. سوال و مساله برای همه در هر خانه‌ای مطرح می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم با اشاره به اینکه گاهی راننده‌ی تاکسی سوالاتی از ما می‌کند که هرگز این سوالات بدون وجود اینترنت و ارتباطات این چنینی برای آن راننده پیش نمی‌آمد اما امروز هست، گفت: در نتیجه سرعت این تکنولوژی غیرقابل پیش بینی است و چندان هم نمی‌توان آن را دنبال کرد. حوزه نسبت به این پیشرفت‌ها عقب است و هنوز مانده تا به وضع مطلوب برسد.
او در پایان تصریح کرد: اجمالاً به ویژه در نسل‌های جوان‌تر حوزه متوجه این موضوع هستند که باید پا به پای تحولات جلو بروند اما آنچنان سرعت این تحولات بالاست که پاسخگویی حوزه‌ها کار مشکلی است. این مشکل، تنها مربوط به پاسخگویی حوزه‌های دینی نیست، در بخش‌های دیگر نیز جامعه‌شناسان، روان‌شناسان و حوزه‌های دیگر و اصولاً حوزه‌هایی که با انسان سروکار دارند همین مشکل را دارند. در مجموع نسبت به آینده‌ی حوزه‌ی علمیه خوش‌بین هستم اما نه در حد مطلوب، به همان دلایلی که عرض کردم.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق کاملان در گفت‌وگو با شفقنا با اعتقاد بر اینکه شرایط فعلی حوزه‌ها دقیقاً باید همان شرایطی باشد که در کل جهان اسلام یا در جهان ادیان حاکم است، اظهار کرد: فضای حاکم بر جهان اسلام این است که حوزه‌های علمیه باید پاسخگوی سوالات زندگی امروز انسان‌ها و مردم مومن باشند. به تعبیر دیگر اگر انسانی خواست مومنانه زندگی کند -مومن به دین اسلام، مسیحیت، زرتشت یا ادیان دیگر- آن دین برای زندگی مومنانه‌ی این انسان چه پیشنهادات عملی دارد که آن انسان با عمل کردن به آن بتواند به زندگی مومنانه‌ی خود ادامه دهد؟ نه پیشنهاداتی که اصلاً با شرایط امروز قابل پیاده شدن در زندگی یک فرد نباشد.
او با بیان اینکه بعضی گرایش‌ها و بعضی نحله‌ها در ادیان وجود دارند که با زندگی امروزه سازگاری ندارند، گفت: در میان ارتودوکس‌های مسیحی نحله‌ای به نام نحله‌ی تقویم‌های قدیمی وجود دارد. این نحله قایل هستند به اینکه به هیچ عنوان نباید از مظاهر تمدن و علم (یعنی تکنیک) و تکنولوژی استفاده کرد و زندگی انسان باید زندگی کاملاً طبیعی باشد. زمین را با گاوآهن شخم می‌زنند و به طور مثال پنبه‌ای که از زمین برداشت می‌کنند را با چرخ‌های دستی می‌ریسند و لباس برای خود تهیه می‌کنند. این افراد در مسایل مختلف زندگی خود از ساخت خانه گرفته تا رفتن مسافتی دور و زایمان و… دچار سختی و مشکلات جدی می‌شوند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: همچنین در آیین یهود، فقط به ذبیحه‌ی خود معتقد هستند و آن را پاک می‌دانند و ذبایح دیگر ادیان را به هیچ عنوان قبول ندارند. در برخی همایش‌های ادیان که مسلمان‌ها، مسیحی‌ها و یهودی‌ها با هم همایش داشتیم، گاهی چند ساعت از زمان غذا می‌گذشت و یهودی‌ها باید منتظر می‌ماندند چرا که گوشت ذبح غیر یهودی را قبول نداشتند. به این دلیل که در شهری که بودیم، باید از فاصله‌ای سیصد کیلومتری غذا را برایشان می‌آوردند. البته در همان سمینار یهودیانی نیز حضور داشتند که لائیک بودند و اصلاً احکام یهود را هم قبول نداشتند و فقط شناسنامه‌ی یهود داشتند. آن‌ها همان غذای مسیحیان را می‌خوردند.
او با تأکید بر اینکه ادیان باید پاسخگوی نیازهای انسان‌ها در شرایط فعلی باشند گفت: به این معنا که با شرایط تکنولوژی امروز و فضای عجیبی که در فضای مجازی به وجود آمده و سوالات جدی‌ای که ایجاد شده، باید پاسخگو باشند. اگر بناست که ادیان، پاسخگوی سوالات امروز انسان‌ها باشند، حوزه‌های علمیه در بخش فقه باید بتوانند به مسایل مستحدثه یعنی جدید پاسخ دهند. ۵۰ سال پیش سوالات مردم درباره‌ی کره‌ی ماه بود، اما امروزه سوال‌ها بسیار جدی تر است. سوالاتی مربوط به فضای مجازی و مسایلی از این دست وجود دارد که حوزه باید به فکر پاسخگویی به آن‌ها باشد. البته در حوزه‌ی معارف نیز مباحثی جدی مطرح است که باید به آن‌ها نیز پرداخت.
کاملان با بیان این که به ویژه پس از انقلاب اسلامی، تحولات جدی و خوبی در حوزه‌ی علمیه، مخصوصاً حوزه‌ی علمیه‌ی قم اتفاق افتاده است، اظهار کرد: اما از این نظر که پاسخگویی به پرسش‌ها به نحو مطلوب انجام شد، جواب مثبتی برایش ندارم که حوزه‌ها در حد مطلوب توانسته باشند به نیازهای جامعه‌ی امروز یا حداقل پاره‌ای از بخش‌ها جوابگو باشند. کارهایی جدی انجام و انجمن‌های علمی تأسیس شده است؛ مجلات خوبی در حوزه چاپ و مقالاتی نوشته می‌شود اما هنوز حوزه فاصله‌هایی جدی با وضعیت و نیازهای امروز مردم دارد.
او ادامه داد: به این دلیل که تکنولوژی سرعت فوق‌العاده‌ای دارد که اصلاً کسی نمی‌تواند به این شتاب برسد. ورود اینترنت به زندگی مردم، زندگی آن‌ها را به شدت متحول کرد. دنیا تبدیل به یک جزیره‌ی کوچک شده است و کوچکترین مساله‌ای که در آن طرف دنیا اتفاق می‌افتد یا نظریاتی که داده می‌شود، با فیلم و عکس و همه‌ی شرایطش در این سر دنیا در دسترس همگان قرار می‌گیرد. البته آنچه که بخواهند در دسترس قرار بگیرد، در دسترس همه قرار می‌گیرد. سوال و مساله برای همه در هر خانه‌ای مطرح می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم با اشاره به اینکه گاهی راننده‌ی تاکسی سوالاتی از ما می‌کند که هرگز این سوالات بدون وجود اینترنت و ارتباطات این چنینی برای آن راننده پیش نمی‌آمد اما امروز هست، گفت: در نتیجه سرعت این تکنولوژی غیرقابل پیش بینی است و چندان هم نمی‌توان آن را دنبال کرد. حوزه نسبت به این پیشرفت‌ها عقب است و هنوز مانده تا به وضع مطلوب برسد.
او در پایان تصریح کرد: اجمالاً به ویژه در نسل‌های جوان‌تر حوزه متوجه این موضوع هستند که باید پا به پای تحولات جلو بروند اما آنچنان سرعت این تحولات بالاست که پاسخگویی حوزه‌ها کار مشکلی است. این مشکل، تنها مربوط به پاسخگویی حوزه‌های دینی نیست، در بخش‌های دیگر نیز جامعه‌شناسان، روان‌شناسان و حوزه‌های دیگر و اصولاً حوزه‌هایی که با انسان سروکار دارند همین مشکل را دارند. در مجموع نسبت به آینده‌ی حوزه‌ی علمیه خوش‌بین هستم اما نه در حد مطلوب، به همان دلایلی که عرض کردم.
