حجت‌الاسلام فاضلمیبدی در گفتوگو با نوآوران
هفته گذشته بود که بحث تغییر نظام سیاسی کشور از ریاستی به پارلمانی توسط برخی از نمایندگان مجلس مطرح شد و پس از آن شاهد واکنش‌هایی در این خصوص بودیم.اما آن‌چه در تمام اظهارنظرها متفقاً بر آن تأکید می‌شد، مناسب نبودن ساختار پارلمانی برای اداره کشورمان در شرایط کنونی است. بسیاری از تحلیلگران سیاسی حاکم شدن ساختار پارلمانتاریستی در کشور را مترادف با غلبه یک جریان خاص بر سایر جناح‌ها و تمرکز قدرت در آن می‌دانند. برخی نیز اعتقاد دارند پارلمانی شدن نظام اداره کشور، فضا را به سمت کاهش قدرت مردم پیش می‌برد.
بر کسی پوشیده نیست که گذشته از همه اظهارنظرهایی که در این خصوص مطرح می‌شود، به دلیل فقدان احزاب فعال و مهم‌تر از آن شرایط رقابت نابرابری که برای آن‌ها وجود دارد، می‌توان به جرأت گفت که زمینه تغییر نظام سیاسی به پارلمانی فراهم نیست و در صورت تحقق آن شاهد پیامدهای ناگواری در نظام اداره کشور خواهیم بود. برخی سیاستمداران علت طرح تغییر نظام ریاستی به پارلمانی را فرار از شکست‌های انتخاباتی به دنبال حذف یک انتخابات در کشور می‌دانند. از همین رو و باتوجه به اهمیت موضوع به گفتوگو با حجت‌الاسلام محمدتقی فاضلمیبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.
اخیراً شاهد طرح موضوع استقرار نظام پارلمانی در کشور و واکنش‌های بسیاری از سوی تحلیلگران سیاسی هستیم. به نظر شما در شرایط کنونی امکان این وجود دارد که کشور به صورت پارلمانی اداره شود. به بیان دیگر ساختارهای لازم در این خصوص وجود دارد و این تغییر نظام پاسخگوی نیازهای مردم خواهد بود؟
با تغییر ساختار نظام سیاسی کشور به سمت پارلمانتاریستی موافق نیستم به این دلیل که در کشور ما احزاب چندان نهادینه نشده‌اند و مشق حزبی خوبی صورت نگرفته است و از سوی دیگر شاهد مطبوعات آزاد نیستیم. از این رو بر این باورم که حرکت به سوی نظام پارلمانی نه تنها پاسخگو نخواهد بود بلکه موجب غلبه یک جریان بر سایر جناح‌ها می‌شود و چرخه قدرت به‌گونه‌ای پیش خواهد رفت که احزاب و گروه‌های خاصی قدرت را در دست می‌گیرند. از این رو اگر در شرایط کنونی اقدام به تغییر نظام سیاسی کشور که ریاستی است و رئیس‌جمهور با رأی مستقیم مردم تعیین می‌شود به پارلمانی کنیم، پیامدهای ناگواری به دنبال آن شاهد خواهیم بود چراکه موجبات تمرکز قدرت در جریانی خاص را ایجاد خواهد کرد و جریانی خاص حاکمیت خواهد یافت و در نتیجه سلب قدرت رأی مستقیم از مردم برای تعیین رئیس‌جمهور شاهد آثار زیان‌باری خواهیم بود.
چه پیش‌زمینه‌هایی برای تغییر نظام اداره کشور از ریاستی به پارلمانی باید ایجاد شود؟
متأسفانه توجه به احزاب و ایجاد زمینه مناسب برای فعالیت و رقابت عادلانه آن‌ها همواره مغفول واقع شده است. طی چهار سال اخیر دکتر روحانی در زمینه ایجاد فضای باز برای فعالیت احزاب تلاش زیادی کرد اما این مهم باید بیشتر مورد توجه و درحقیقت در اولویت قرار گیرد. شرایط باید به‌گونه‌ای باشد که علاوه بر مهیا بودن شرایط برای فعالیت آزادانه احزاب شاهد این نباشیم که اگر در کشور کسی صدایش مستقل‌تر از دیگران باشد مورد پرونده‌سازی قرار گیرد و اگر حزبی قصد داشته باشد در راستای منافع کشورش مستقل کار کند برخی برایش موانعی ایجاد و در نهایت اعضای حزب را محکوم و دادگاهی کنند. فعالیت احزاب زمانی در کشور مؤثر خواهد بود که اعضای آن امکان فعالیت داشته باشند. متأسفانه در کشور ما برخی احزاب شناسنامه‌دار از یک سو با موانعی در راستای انجام فعالیت مواجه‌اند و از سوی دیگر رقابت سیاسی در کشور ما ناعادلانه است. یکی از مظاهر رشد دموکراسی در جوامع گسترش فعالیت آزادانه احزاب و داشتن مطبوعات آزاد است اما در کشور ما در برخی موارد شاهد عدم برابری روزنامه‌ها هستیم. به این معنا که برخی از از آزادی بیشتری برخوردارند و برخی دیگر در صورت اندک اشتباهی با تهدید مواجه می‌شوند و مشکلاتی در مسیر فعالیت‌شان ایجاد می‌شود. درحقیقت می‌توان گفت آزادی سیاسی به معنای واقعی کلمه وجود ندارد. متأسفانه در داخل گاهی اوقات شاهد عملکرد زاویه‌دار قوای سه گانه با هم هستیم و تا زمانی که قوا در سیاست‌های کلان با هم هماهنگ نباشند، آسیبش به مطبوعات به عنوان رکن چهارم دموکراسی بازمی‌گردد و دودش به چشم مطبوعات می‌رود که این نشان از نبود آزادی به معنای واقعی کلمه در کشور ما دارد. در کشوری که آزادی بیان وجود نداشته باشد نظام پارلمانتاریستی پاسخگوی نیازهای مردم نخواهد بود. از این رو ضروری است که قوا به دور از تفاوت دیدگاه‌ها همسو و هماهنگ با هم در سیاست‌های کلان عمل کنند.
به نظر شما دولت تدبیر و امید طی چهار سال پیش‌رو باید چه سیاست‌هایی را درخصوص تقویت احزاب اتخاذ نماید؟
احزاب شناسنامه‌دار زیادی در کشور وجود دارند اما نکته مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که رقابت‌ها عادلانه نیست و نمی‌توانند آزادانه عمل کنند. از این رو می‌توان گفت ضرورت اتخاذ سیاست‌هایی برای فراهم شدن زمینه فعالیت عادلانه احزاب به وضوح احساس می‌شود. تنها شناسنامه‌دار بودن احزاب ملاک نیست و باید شرایط به‌گونه‌ای پیش رود که محدودیت برای فعالیت احزاب ایجاد نشود و در رقابت عادلانه قرار گیرند.
دکتر روحانی باید بر اصولی که مردم را براساس آن‌ها پای صندوق‌های رأی آورده و بر همان اساس موفق به کسب اعتماد مجدد مردم شده است، تاکید و پافشاری کند. متأسفانه در کشور ما گروهی هستند که آزادی به معنای واقعی و دموکراسی واقعی و دخالت‌های سیاسی در امور را به معنای واقعی کلمه را برنمی‌تابند و مایل هستند که جریان ایدئولوژیکی دلخواه آن‌ها حاکم باشد اما دکتر روحانی به پشتوانه رأی بالای مردم باید در مسیر وعده داده شده گام بردارد.
خبرنگار: آرزو قادری
