محمود صلواتی
توشه چهل و نهم
بندگی، فلسفه آفرینش انسان
سیدی عبدک ببابک اقامته الخصاصۀ بین یدیک یقرع باب احسانک بدعائه فلا تعرض بوجهک الکریم عنّی واقبل منّی ما اقول” سرورم، بنده ات بر درگاه توست که نیازش وی را در برابرت فرا داشته،درِ احسانت را با دعایش می کوبد، پس روی گرامیت را از من مگردان، و آنچه را می گویم از من بپذیر.
خداوند سبحان جن و انس را جز برای عبادت نیافریده است. ماخلقت الجنّ و الانس الّا لیعبدون. نه تنها جن و انس بلکه همه موجودات هستی جاندار و یا بی جان مملوک و بندۀ خداوندند – در قرآن کریم آمده است:
ان کلّ من فی السّموات و الارض الّا اتی الرحمن عبداً. هیچ‌چیز در آسمان و زمین نیست مگر اینکه بنده وار به درگاه خدا خواهد آمد. و این بندگی، بندگی تکوینی موجودات در برابر اراده خداوند است. و انسان افزون بر بندگی تکوینی با اراده خود نیز باید به این بندگی گردن بگذارد و بر آستانه ربوبیت وی سر تسلیم بساید.
زیر نشین علمت کائنات ای ز وجود تو وجود همه
نیست کن و هست کن هست و نیست ما به تو قائم و تو قائم به ذات
پرتوی از بود تو بود همه غیر تو و صنع تو موجود نیست.
و عالی‌ترین شکل بندگی تسلیم است.
خواجه عبدالله در کتاب صدمیدان گوید:قوله تعالی و سلّموا تسلیماً. تسلیم، خویشتن به حق سپردن است هر چه میان بنده است با حقتعالی از اعتقاد، از خدمت، از معاملت و از حقیقت و این سه قسم است یکی تسلیم توحید است و دیگری تسلیم تقسیم، سیم تسلیم تعظیم.
1. تسلیم توحید، سه چیز است: خدای را نادیده نشناختن. نادر بافته را پذیرفتن و بی معاوضه چیزی پرستیدن.
2. تسلیم تقسیم سه چیز است:بر وکیل وی اعتماد کردن، به ضن نیکو حکم پذیرفتن، و کوشش در حفظ نفس بگذاشتن.
3. تسلیم تعظیم سه چیز است:سعی خود را در هدایت وی کم دیدن، جهد خود در معونت وی کم دیدن ونشان خود در فضل وی کم دیدن.
توشه پنجاهم
همۀ خوبی‌ها نزد خداست
اللهم انّی اسئلک صبراً جمیلاً وفرجاً قریباً وقولاً صادقاً واجراً عظیماً اسئلک یاربّ من-الخیر کلّه ما علمت منه مالم اعلم؛ بار خدایا، شکیبایی نیکو، گشایشی نزدیک، گفتاری راستین،و پاداشی بزرگ از تو می خواهم؛از تو می خواهم پروردگارا، از نیکی ها همۀ آن را، آنچه را دانسته ام و آنچه را نمی دانم.
خداوند سرچشمۀ همه خوبی ها و گنجینه همه کمالات است، صفات خدا محکمات وجود است و همه‌چیز از آنجا سرچشمه و مایه می گیرد و انسان هرچه را از خوبی می خواهد باید از او بخواهد.
در قرآن کریم آمده است: وان من شیئ الا عندنا خزائنه و ما ننزله الّا بقدر معلوم. خزانه های همه چیز نزد ماست و ما آن را مگر به اندازه معلوم – در حد ظرفیت پدیده ها – فرو نمی فرستیم. از سوی دیگر در دعای افتتاح می خوانیم آن خدایی که خزینه های نعمتش کاستی نمی یابد و بسیاری بخشش جز جود و کرم او را نمی افزاید.
خداوند فیاض است و هرچه عطا کند جود و بخشش او فزونی می یابد، مانند چشمه ای که هرچه بیشتر از آن آب بردارند جوشش آن افزون می گردد. و توجه به این فیض مداوم الهی باعث سرور و خرسندی مؤمنان می گردد. قل بفضل الله و رحمته، فبذالک فلیفرحوا ...بگو [ای محمد] به فضل و رحمت خدا شاد و خرم باشند، که فضل خدا ازآنچه در دنیا گرد می آورند بهتر است.
خواجه عبدالله در تفسیر عرفانی این آیه شریفه گوید:
ای محمد، مؤمنان را بشارت ده، بگو به فضل من شاد باشید، به قرآن و به محمد که شما را بدان گرامی داشتم بنازید،
به یاد من انس گیرید، به وعدۀ من چشم دارید، بر درگاه من خوی گیرید، با ذکر من آرام گیرید، عهد من به جان پذیرید، به مهر من بنازید.بنده شاد من آن است که به من شاد است و او را دو شادی است:امروز شاد است به من، و فردا شاد است با من.
بی تو ای آرام جانم، زندگانی چون کنم چون نباشی در کنارم شادمانی چون کنم
توشه چهل و نهم
بندگی، فلسفه آفرینش انسان
سیدی عبدک ببابک اقامته الخصاصۀ بین یدیک یقرع باب احسانک بدعائه فلا تعرض بوجهک الکریم عنّی واقبل منّی ما اقول” سرورم، بنده ات بر درگاه توست که نیازش وی را در برابرت فرا داشته،درِ احسانت را با دعایش می کوبد، پس روی گرامیت را از من مگردان، و آنچه را می گویم از من بپذیر.
خداوند سبحان جن و انس را جز برای عبادت نیافریده است. ماخلقت الجنّ و الانس الّا لیعبدون. نه تنها جن و انس بلکه همه موجودات هستی جاندار و یا بی جان مملوک و بندۀ خداوندند – در قرآن کریم آمده است:
ان کلّ من فی السّموات و الارض الّا اتی الرحمن عبداً. هیچ‌چیز در آسمان و زمین نیست مگر اینکه بنده وار به درگاه خدا خواهد آمد. و این بندگی، بندگی تکوینی موجودات در برابر اراده خداوند است. و انسان افزون بر بندگی تکوینی با اراده خود نیز باید به این بندگی گردن بگذارد و بر آستانه ربوبیت وی سر تسلیم بساید.
زیر نشین علمت کائنات ای ز وجود تو وجود همه
نیست کن و هست کن هست و نیست ما به تو قائم و تو قائم به ذات
پرتوی از بود تو بود همه غیر تو و صنع تو موجود نیست.
و عالی‌ترین شکل بندگی تسلیم است.
خواجه عبدالله در کتاب صدمیدان گوید:قوله تعالی و سلّموا تسلیماً. تسلیم، خویشتن به حق سپردن است هر چه میان بنده است با حقتعالی از اعتقاد، از خدمت، از معاملت و از حقیقت و این سه قسم است یکی تسلیم توحید است و دیگری تسلیم تقسیم، سیم تسلیم تعظیم.
1. تسلیم توحید، سه چیز است: خدای را نادیده نشناختن. نادر بافته را پذیرفتن و بی معاوضه چیزی پرستیدن.
2. تسلیم تقسیم سه چیز است:بر وکیل وی اعتماد کردن، به ضن نیکو حکم پذیرفتن، و کوشش در حفظ نفس بگذاشتن.
3. تسلیم تعظیم سه چیز است:سعی خود را در هدایت وی کم دیدن، جهد خود در معونت وی کم دیدن ونشان خود در فضل وی کم دیدن.
توشه پنجاهم
همۀ خوبی‌ها نزد خداست
اللهم انّی اسئلک صبراً جمیلاً وفرجاً قریباً وقولاً صادقاً واجراً عظیماً اسئلک یاربّ من-الخیر کلّه ما علمت منه مالم اعلم؛ بار خدایا، شکیبایی نیکو، گشایشی نزدیک، گفتاری راستین،و پاداشی بزرگ از تو می خواهم؛از تو می خواهم پروردگارا، از نیکی ها همۀ آن را، آنچه را دانسته ام و آنچه را نمی دانم.
خداوند سرچشمۀ همه خوبی ها و گنجینه همه کمالات است، صفات خدا محکمات وجود است و همه‌چیز از آنجا سرچشمه و مایه می گیرد و انسان هرچه را از خوبی می خواهد باید از او بخواهد.
در قرآن کریم آمده است: وان من شیئ الا عندنا خزائنه و ما ننزله الّا بقدر معلوم. خزانه های همه چیز نزد ماست و ما آن را مگر به اندازه معلوم – در حد ظرفیت پدیده ها – فرو نمی فرستیم. از سوی دیگر در دعای افتتاح می خوانیم آن خدایی که خزینه های نعمتش کاستی نمی یابد و بسیاری بخشش جز جود و کرم او را نمی افزاید.
خداوند فیاض است و هرچه عطا کند جود و بخشش او فزونی می یابد، مانند چشمه ای که هرچه بیشتر از آن آب بردارند جوشش آن افزون می گردد. و توجه به این فیض مداوم الهی باعث سرور و خرسندی مؤمنان می گردد. قل بفضل الله و رحمته، فبذالک فلیفرحوا ...بگو [ای محمد] به فضل و رحمت خدا شاد و خرم باشند، که فضل خدا ازآنچه در دنیا گرد می آورند بهتر است.
خواجه عبدالله در تفسیر عرفانی این آیه شریفه گوید:
ای محمد، مؤمنان را بشارت ده، بگو به فضل من شاد باشید، به قرآن و به محمد که شما را بدان گرامی داشتم بنازید،
به یاد من انس گیرید، به وعدۀ من چشم دارید، بر درگاه من خوی گیرید، با ذکر من آرام گیرید، عهد من به جان پذیرید، به مهر من بنازید.بنده شاد من آن است که به من شاد است و او را دو شادی است:امروز شاد است به من، و فردا شاد است با من.
بی تو ای آرام جانم، زندگانی چون کنم چون نباشی در کنارم شادمانی چون کنم
