گفت‌و‌گوی دینی تمدن‌ها

محمدتقی فاضل میبدی
سفر جمعی از کشیش‌های آمریکایی به ایران، سفر بسیار خوبی بود که می‌تواند در نزدیکی دو کشور نقشی اساسی ایفا کند. در زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی این سفرها و مراودات بین کشورهای مختلف وجود داشت و به ویژه شاهد حضور مردم آمریکای شمالی در ایران در قالب‌های مختلفی مثل توریست، خبرنگار و... بودیم. طبیعی است که سفر گروه‌های مردمی مثل همین سفر کشیش‌های آمریکایی به ایران می‌تواند نظر مردم این کشورها را نسبت به ایران مثبت کند. در جریان همین سفر یکی از کشیشان آمریکایی اعتراف کرد از نظر بسیاری از مردم این کشورها، ایران کشور ترسناکی است ولی وقتی آنها با مردم ایران روبه‌رو شدند و در برابر مهمان‌نوازی و برخورد مثبت آنها قرار گرفتند، باعث تعجب و شگفتی آنها شده است. یکی از مهمانان آمریکایی گفت که ایران و آمریکا دو کشورصاحب تمدن هستند و این نشان از نگاه عمیق و بزرگ آنها به تمدن ایران است. آمریکایی‌ها مدعی هستند تمدن دارند و معمولا دو کشور که ریشه‌های تمدن و تاریخ و فرهنگ دارند می‌توانند از این رابطه به نفع روابط دو کشور استفاده کنند و اتفاقا این افراد نیز گفتند باید تلاش کرد که شکاف‌های بین دو کشور برداشته شود. به هر حال دولت‌ها در بعد سیاسی به دنبال حل و فصل موضوع هستند و گام‌های سیاسی برای برقراری رابطه برمی‌دارند اما رهبران مذهبی چون بر توده‌های مردم نفوذ دارند می‌توانند به شکل موثرتری در راه صلح و همزیستی بین کشورهای مختلف گام بردارند. در مباحث سیاسی بین دولت‌ها بحث قدرت و مصلحت مطرح است و به نظر می‌رسد وقتی رهبران مذهبی در مسیر تقریب ملل گام بردارند، بهتر به نتیجه مطلوب خواهند رسید چون رهبران مذهبی به دنبال قدرت نیستند و به مصلحت دین اهمیت بیشتری می‌دهند و رسالت دین هم نزدیک کردن مردم به هم است. کشیشان آمریکایی مدعی بودند در آمریکا تجربه و تمرین زندگی همه تمدن‌ها را دارند و تکثرگرایی در حوزه ادیان را پذیرفته‌اند و می‌گفتند در ایران هم این روحیه وجود دارد. به هر حال باید سعی کنیم با استقبال از این رفت و آمدها گذشته‌ها را فراموش کنیم چرا که درباره مباحث قدیمی هر بحثی که مطرح شود به جایی نمی‌رسد و باید به دنبال بحث حال و آینده بود که با حفظ هویت دو کشور هر دو ملت تاریخ‌ساز و متمدن با فرهنگ با استفاده از میراث‌های انسانی و فرهنگی با هم رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد داشته باشند. اصل رابطه دو کشور باید مبتنی بر خوشبینی باشد. متولی کشورها دولت‌ها هستند و بدون اجازه و همکاری وزارت خارجه، اطلاعات و... امکان حضور در سمینارهای علمی و فرهنگی خارجی امکان‌پذیر نیست. فراموش نکنیم که اکثریت مردم ایران مسلمانند و در قرآن هم ادیان ابراهیمی و انسان‌ها بسیار به هم نزدیکند. در قرآن آمده است:«لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ إِلَيْكَ الْمَصيرُ.» بر اساس آموزه‌های اسلام هر کس با هر مذهب می‌تواند در کنار دیگران با هم زندگی کنند. امروز در بعضی کشورهای اسلامی متاسفانه بر سر عقیده، بر طبل جنگ می‌کوبند اما چه رفتارهای داعش در سامرا و چه رفتارهای دیگر گروه‌های تکفیری با پیام دین فاصله مشخصی دارد. این رفتارها مصداق با شلاق مردم را به بهشت فرستادن است و دین را با شمشیر به مردم تحمیل کردن! که درست نیست و با روح دین فاصله دارد و بر ضد پیام پیامبران الهی است که باید در دنیای امروز احیا شود. چه ضرورتی دارد که علیه هم باشیم و در رسانه ما بخش سیاه زندگی آنها نمایش داده شود و در رسانه‌های آنها بخش سیاه زندگی ما به معرض دید گذاشته شود؟ هیچوقت و در هیچ دینی، جنگ جز برای دفاع از کیان و ممانعت از متجاوز مجاز شمرده نشده است و رهبران مذهبی دنیا و مراجع تقلید باید کمک کنند این شکاف‌ها از بین برود. رفت و آمد بیشتر بین مردم ایران و آمریکا تفکر اشتباه تبلیغ شده در رسانه‌های غربی درباره ایران را تغییر خواهد داد و همه شاهد بودیم که هر کس در این سال‌ها از آمریکا به ایران آمد برداشتش از کشور ما عوض شد. گرچه در 8سال گذشته برخی رفتارهای افراطی سبب شد این ارتباط مردمی قطع شود یا به حداقل برسد اما در دولت تدبیر و امید سیاست‌ها به شکل احیای روابط پیشین پیش رفت و این هم به نفع ایران به عنوان یک کشور با نفوذ و قدرتمند در منطقه و هم به سود آمریکا به عنوان یکی از قدرت‌های جهانی است.