هادی سروش
دو سخن غیر مستند و فاقد دلیل در این روزها از دو شخص مطرح در عالَم "سیاست" و عالَم "خطابه" در فضای مجازی دیده شد که جای بررسی و تامل دارد ؛
اولی سخنی از آقای میرباقری است که عضو خبرگان است و ظاهرا رسانه ملی ! همتی دارد که ایشان شناخته شود ! و جان کلام ایشان این است: "«دیگر از مرحله قرنطینه عبور کرده‌ایم و به وضعیت ایمن‌سازی رسیده‌ایم. ما در ماه مبارک رمضان نیز کوتاهی کردیم. ضرورتی نداشت که ما مسأله قرنطینه را مقدم براجرای برگزاری مراسم‌هابدانیم.»
خوب ، پاسخ روشن است ؛ بیماری کرونا و پیشگری و درمان آن ، از اموری که کارشناسی آن ارتباطی به روحانیت ندارد . و در فقه این یک اصل مسلّم است که ؛ «واجب است "غیرخُبره" به "خبره" ، یعنی کارشناس مربوطه مراجعه کند.» و این وجوب ، وجوب عقلیِ است که بوسیله "وجوب شرعی" تایید شده است .
چه زیبا این معیار عقلانی از سخن آفتاب گونه امام علی (ع) قابل استفاده است که فرمود: "رحمت الهی بر آن شخصی که دانایی و دارایی و ظرفیت خود را ارزیابی کند و از آن خارج نشود ؛ - رَحِمَ اللهُ امْرءً عَرَفَ قَدْرَهُ وَلَمْ يَتَعَدَّ طَوْرَهُ."
دومی سخن جناب آقای شیخ حسین انصاریان است که جان کلام ایشان چنین است ؛ «نترسید، مراسم محرم را برگزار کنید. عزاداری و گریه برای ایشان از افضل قربات است ولی در شرایط فعلی به جان امام حسین قسم می‌خورم که از افضل واجبات است و فراتر از این حرف‌ها رفته است.»
گرچه بنده به ایشان علاقمندم اما اجازه دهید در بررسی علمی، خارج از علاقه ها ، صحبت کنیم .
پاسخ این سخن هم روشن است؛ در اینکه مراسم محرم یعنی عزاداری و گریه از "افضل قربات" است بحثی نیست. چون از نظریه مبانی فقاهت که علم شریف "اصول فقه" عُهددار آن است ؛ افضل قربات هم می‌تواند واجبات را شامل شود و هم می‌تواند مستحبات را زیر پوشش خود داشته باشد. خوب سوالاتی اینجا مطرح است؛
آیا مراسم محرم ، واجب شرعیِ تعبدی است؟ بسیار خوب ؛ فرض بر این باشد که به دلیل اطمینان بخشِ فقهی ، عزاداری ، واجب شرعی باشد ، آیا یک عمل واجب فردی است یا اجتماعی و یا اجتماعی که باید به شکل انبوه برگزار شود؟ بفرمایید ؛ در صورت "تزاحم" با خطر جانی که مستند به نظریه کارشناسی شده باشد ، چه حُکم فقهی پیدا میکند؟
سوال دیگر اینکه ؛ چگونه مراسم محرم از "افضل واجبات" دانسته شده؟ نشانه افضلیت این است که واجب افضل که اصطلاحا "راجح" نامیده می‌شود باید بتواند بر واجب غیر افضل یعنی بر "مرجوح" ، ترجیح و سیطره پیدا کند و احیانا آن واجبات غیر افضل را ، تعطیل کند. آیا "افضل واجبات" ، با قسم به جان امام حسین (ع) از دیدگاه فقهی، مستدل و مستند می‌شود؟
بله ؛ منکر نیستم اگر فقیهی یک "عملی" را "افضل واجبات" معرفی کند، چون نظریه اش مبتنی بر نظریه کارشناسی فقهی اوست ، برای او و مقلدانش محترم و مجزی است.
نکته پایانی ؛ امروز که همه صداها شنیده می‌شود و مردم و خصوصا جوانان ما از اندیشه و دانش بهرمند هستند ، ضروری است که هر چهره ی دینی که دارای تریبون و یا شهرتی و یا سِمتی است و خصوصاً "روحانیت" ، با استنادات شرعی و عقلیِ قابل اعتنا به دفاع از مکتب و حریم اهلبیت علیهم السلام بپردازند.
خدای مهربان لحظه ای ما از معرفت و محبت و عرض ارادت به ذوات مقدسه معصومین(ع)وعلی الخصوص حضرت اباعبدالله الحسین (ع) ، در دنیا و آخرت محروم نفرماید. آمین
دو سخن غیر مستند و فاقد دلیل در این روزها از دو شخص مطرح در عالَم "سیاست" و عالَم "خطابه" در فضای مجازی دیده شد که جای بررسی و تامل دارد ؛
اولی سخنی از آقای میرباقری است که عضو خبرگان است و ظاهرا رسانه ملی ! همتی دارد که ایشان شناخته شود ! و جان کلام ایشان این است: "«دیگر از مرحله قرنطینه عبور کرده‌ایم و به وضعیت ایمن‌سازی رسیده‌ایم. ما در ماه مبارک رمضان نیز کوتاهی کردیم. ضرورتی نداشت که ما مسأله قرنطینه را مقدم براجرای برگزاری مراسم‌هابدانیم.»
خوب ، پاسخ روشن است ؛ بیماری کرونا و پیشگری و درمان آن ، از اموری که کارشناسی آن ارتباطی به روحانیت ندارد . و در فقه این یک اصل مسلّم است که ؛ «واجب است "غیرخُبره" به "خبره" ، یعنی کارشناس مربوطه مراجعه کند.» و این وجوب ، وجوب عقلیِ است که بوسیله "وجوب شرعی" تایید شده است .
چه زیبا این معیار عقلانی از سخن آفتاب گونه امام علی (ع) قابل استفاده است که فرمود: "رحمت الهی بر آن شخصی که دانایی و دارایی و ظرفیت خود را ارزیابی کند و از آن خارج نشود ؛ - رَحِمَ اللهُ امْرءً عَرَفَ قَدْرَهُ وَلَمْ يَتَعَدَّ طَوْرَهُ."
دومی سخن جناب آقای شیخ حسین انصاریان است که جان کلام ایشان چنین است ؛ «نترسید، مراسم محرم را برگزار کنید. عزاداری و گریه برای ایشان از افضل قربات است ولی در شرایط فعلی به جان امام حسین قسم می‌خورم که از افضل واجبات است و فراتر از این حرف‌ها رفته است.»
گرچه بنده به ایشان علاقمندم اما اجازه دهید در بررسی علمی، خارج از علاقه ها ، صحبت کنیم .
پاسخ این سخن هم روشن است؛ در اینکه مراسم محرم یعنی عزاداری و گریه از "افضل قربات" است بحثی نیست. چون از نظریه مبانی فقاهت که علم شریف "اصول فقه" عُهددار آن است ؛ افضل قربات هم می‌تواند واجبات را شامل شود و هم می‌تواند مستحبات را زیر پوشش خود داشته باشد. خوب سوالاتی اینجا مطرح است؛
آیا مراسم محرم ، واجب شرعیِ تعبدی است؟ بسیار خوب ؛ فرض بر این باشد که به دلیل اطمینان بخشِ فقهی ، عزاداری ، واجب شرعی باشد ، آیا یک عمل واجب فردی است یا اجتماعی و یا اجتماعی که باید به شکل انبوه برگزار شود؟ بفرمایید ؛ در صورت "تزاحم" با خطر جانی که مستند به نظریه کارشناسی شده باشد ، چه حُکم فقهی پیدا میکند؟
سوال دیگر اینکه ؛ چگونه مراسم محرم از "افضل واجبات" دانسته شده؟ نشانه افضلیت این است که واجب افضل که اصطلاحا "راجح" نامیده می‌شود باید بتواند بر واجب غیر افضل یعنی بر "مرجوح" ، ترجیح و سیطره پیدا کند و احیانا آن واجبات غیر افضل را ، تعطیل کند. آیا "افضل واجبات" ، با قسم به جان امام حسین (ع) از دیدگاه فقهی، مستدل و مستند می‌شود؟
بله ؛ منکر نیستم اگر فقیهی یک "عملی" را "افضل واجبات" معرفی کند، چون نظریه اش مبتنی بر نظریه کارشناسی فقهی اوست ، برای او و مقلدانش محترم و مجزی است.
نکته پایانی ؛ امروز که همه صداها شنیده می‌شود و مردم و خصوصا جوانان ما از اندیشه و دانش بهرمند هستند ، ضروری است که هر چهره ی دینی که دارای تریبون و یا شهرتی و یا سِمتی است و خصوصاً "روحانیت" ، با استنادات شرعی و عقلیِ قابل اعتنا به دفاع از مکتب و حریم اهلبیت علیهم السلام بپردازند.
خدای مهربان لحظه ای ما از معرفت و محبت و عرض ارادت به ذوات مقدسه معصومین(ع)وعلی الخصوص حضرت اباعبدالله الحسین (ع) ، در دنیا و آخرت محروم نفرماید. آمین
