استاد کوشا: نقش دوم امام نقش معنوی و روحانی است. امامان خود در اوج مقامات معنوی هستند و این جنبه ها است که توده های مردم را به سوی آنها جذب می کند و حتی بعد از مرگ آنها این ویژگی آنها حفظ می شود و مردم را به سوی خود جذب می کنند. روحانیت شیعه هم اگر می خواهد ماندگاری داشته باشد باید به بعد معنوی و روحانی خود بیشتر توجه داشته باشد تا بتواند مردم را جذب دین کند. متاسفانه امروزه فاصله گرفتن از امور معنوی و روحانی و پرداختن بیش از حد به جنبه های سیاسی و اجرایی باعث شده گرایش مردم نسبت به روحانیت کم شود و به حیثیت روحانیت ضربه وارد شده است.
گزارش سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین استاد محمدعلی کوشا شب شهادت امام رضا علیه السلام در مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
«ان الذین امنو و علموا الصالحات سیجعل لهم الرحمن ودا»
برای بررسی نقش پر اهمیت امام رضا (ع) ابتدا به عنوان مقدمه باید به تعریف امامت بپردازیم. علمای علم کلام درباره امامت گفته اند امامت ریاست عمومی امور دین و دنیا به نیابت از نبی اکرم اسلام است. با توجه به این تعریف مشخص می شود که جانشین پیامبر سه نقش اساسی در زندگی انسان ها دارد. 1- نقش تعلیمی 2- نقش معنوی و روحانی 3- نقش اجرای در حکومت در صورت امکان.
نقش اول امام چون جانشین پیامبر است باید فکر و فرهنگ پیامبر را تحقق بخشد و حافظ سنت و دستاوردهای او باشد. امام باید تشریح کننده و مفسر آیات و جواب گوی مسائل مردم باشد و به عبارتی نقش مرجعیت دینی مردم را دارد. مردم باید به یک منبع صد در صد مطمئن تکیه کنند.
نقش دوم امام نقش معنوی و روحانی است. امامان خود در اوج مقامات معنوی هستند و این جنبه ها است که توده های مردم را به سوی آنها جذب می کند و حتی بعد از مرگ آنها این ویژگی آنها حفظ می شود و مردم را به سوی خود جذب می کنند.
روحانیت شیعه هم اگر می خواهد ماندگاری داشته باشد باید به بعد معنوی و روحانی خود بیشتر توجه داشته باشد تا بتواند مردم را جذب دین کند. در زمان آقای بروجردی هنگامی که مردم از ایشان تقاضای روحانی می کردند وی معمولا علمایی که هم از جنبه های علمی و هم در ابعاد معنوی و روحانی توانا بود می فرستاد که اکثرا مجتهد هم بودند. این روش آقای بروجردی باعث جذب مردم به روحانیت و دین شده بود؛ ولی متاسفانه امروزه فاصله گرفتن از امور معنوی و روحانی و پرداختن بیش از حد به جنبه های سیاسی و اجرایی باعث شده گرایش مردم نسبت به روحانیت کم شود و به حیثیت روحانیت ضربه وارد شده است.
امام رضا علیه السلام در طول دوران امامت خود با سه خلیفه عباسی همزمان بود. ده سال در زمان هارون پنج سال در زمان امین و پنج سال در زمان مامون امامت کرد. وقتی مامون در سال 200 هجری امام را به خراسان دعوت می کند و رجا بن ابی ضحاک را مامور آوردن امام از مدینه به طوس می کند و در سال 202 او را به ولایت عهدی برمی گزیند و در سال 203 امام را به شهادت می رساند.
واقدی می گوید امام در مسیر مدینه به طوس که زمان زیادی طول کشید در هر منطقه ای که می رسید به تبیین مسائل دینی و مذهبی برای مشتاقان می پرداخت به طوری که در بعضی از مجالس تعداد زیادی با قلم و کاغذ احادیث امام را ثبت و ضبط می کردند.
وقتی امام به مرو رسید مامون به نام امام سکه ضرب کرد و لباس سیاه عباسی را به لباس سبز علوی تبدیل کرد و دختر خود ام حبیبه را به عقد امام رضا در آورد و دیگر دخترش ام فضل را به عقد امام جواد در آورد بنا بر این نقل می توان گفت امام جواد همراه پدر در این سفر بود.
مامون عهدنامه ولایت عهدی را با آیه «یا داوود انا جعلناک خلیفه فی الارض فاحکم بین الناس بالحق...» و در ادامه آن به جمله ای از عمر بن خطاب استنادکرد که از بزغاله ای در زمان من در رود فرات نابود شود من بیم آن داردم که به خاطر آن مواخذه شوم.
امام رضا هم در ذیل آن عهد نامه نوشت وی ولایت عهدی خودش را و فرمانروایی پس از خود را به من واگذار کرد خداوند بقای او را دراز گرداند مرا یارای مخالفت با او نبود. (یعنی مجبور به پذیرش آن شدم)
حال این سوال مطرح است که چرا مامون امام رضا را به مرو دعوت کرد و او را ولی عهد خود قرار داد؟
در پاسخ به چند مورد می توان اشاره کرد.
خالی بودن دستگاه حاکمیت از وجود عالمی آگاه و جوابگو به مسائل دینی. در زمان مامون خلاء علمی وجود داشت چون دیگر فرقه ها و مکاتب فکری و زنادقه یا مادی گرایان به ایجاد شبهه پرداخته بودند و کسی یارای مقابله با آنها را نداشت به همین منظور مامون نیاز به عالمی داشت که دربرابر آنها پاسخگوی شبهات باشد. (نکته ای که باید به آن اشاره کرد این که چطور مامون چنین احساسی می کند ولی در زمان ما نیروهای علمی و کیفی را مهجور می کنیم و آنها را مجبور به مهاجرت به دیگر کشورها می کنیم.)
هدف دوم مامون آرام کردن جنبش علویان بود
تحت نظارت قرار دادن امام و یاران آن حضرت هدف دیگر مامون بود.
القای این نظر که امام هم بی میل به حکومت نیست
کسب محبوبیت برای خود در نزد ایرانیان. مردم ایران با وجود اینکه در به خلافت رساندن بنی عباس نقش به سزایی داشتند ولی در دوران عباسیان بسیار اذیت شدند و به تدریج از عباسیان فاصله گرفته بودند به همین دلیل مامون با دادن ولایت عهدی به امام رضا قصد بازگرداندن محبوبیت خود را نزد ایرانیان داشت.امام رضا علیه السلام به دلیل همان نقش دومی که در ابتدا گفته شد و قرار داشتن در اوج روحانیت و معنویت در مدتی که در خراسان حضور داشت چنان محبوبیتی کسب کرد که همه به سوی او گرایش پیدا کرده بودند و باعث شد مامون از این محبوبیت نگران شود و آن حضرت را به شهادت برساند.
در آخر به حدیثی از امام رضا علیه السلام به عنوان حسن ختام ارائه می شود.
از امام رضا سوال شد: حد توکل چیست؟ امام رضا فرمودند اینکه از هیچ کس جز خداوند ترسی نداشته باشند.
گزارش سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین استاد محمدعلی کوشا شب شهادت امام رضا علیه السلام در مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
«ان الذین امنو و علموا الصالحات سیجعل لهم الرحمن ودا»
برای بررسی نقش پر اهمیت امام رضا (ع) ابتدا به عنوان مقدمه باید به تعریف امامت بپردازیم. علمای علم کلام درباره امامت گفته اند امامت ریاست عمومی امور دین و دنیا به نیابت از نبی اکرم اسلام است. با توجه به این تعریف مشخص می شود که جانشین پیامبر سه نقش اساسی در زندگی انسان ها دارد. 1- نقش تعلیمی 2- نقش معنوی و روحانی 3- نقش اجرای در حکومت در صورت امکان.
نقش اول امام چون جانشین پیامبر است باید فکر و فرهنگ پیامبر را تحقق بخشد و حافظ سنت و دستاوردهای او باشد. امام باید تشریح کننده و مفسر آیات و جواب گوی مسائل مردم باشد و به عبارتی نقش مرجعیت دینی مردم را دارد. مردم باید به یک منبع صد در صد مطمئن تکیه کنند.
نقش دوم امام نقش معنوی و روحانی است. امامان خود در اوج مقامات معنوی هستند و این جنبه ها است که توده های مردم را به سوی آنها جذب می کند و حتی بعد از مرگ آنها این ویژگی آنها حفظ می شود و مردم را به سوی خود جذب می کنند.
روحانیت شیعه هم اگر می خواهد ماندگاری داشته باشد باید به بعد معنوی و روحانی خود بیشتر توجه داشته باشد تا بتواند مردم را جذب دین کند. در زمان آقای بروجردی هنگامی که مردم از ایشان تقاضای روحانی می کردند وی معمولا علمایی که هم از جنبه های علمی و هم در ابعاد معنوی و روحانی توانا بود می فرستاد که اکثرا مجتهد هم بودند. این روش آقای بروجردی باعث جذب مردم به روحانیت و دین شده بود؛ ولی متاسفانه امروزه فاصله گرفتن از امور معنوی و روحانی و پرداختن بیش از حد به جنبه های سیاسی و اجرایی باعث شده گرایش مردم نسبت به روحانیت کم شود و به حیثیت روحانیت ضربه وارد شده است.
امام رضا علیه السلام در طول دوران امامت خود با سه خلیفه عباسی همزمان بود. ده سال در زمان هارون پنج سال در زمان امین و پنج سال در زمان مامون امامت کرد. وقتی مامون در سال 200 هجری امام را به خراسان دعوت می کند و رجا بن ابی ضحاک را مامور آوردن امام از مدینه به طوس می کند و در سال 202 او را به ولایت عهدی برمی گزیند و در سال 203 امام را به شهادت می رساند.
واقدی می گوید امام در مسیر مدینه به طوس که زمان زیادی طول کشید در هر منطقه ای که می رسید به تبیین مسائل دینی و مذهبی برای مشتاقان می پرداخت به طوری که در بعضی از مجالس تعداد زیادی با قلم و کاغذ احادیث امام را ثبت و ضبط می کردند.
وقتی امام به مرو رسید مامون به نام امام سکه ضرب کرد و لباس سیاه عباسی را به لباس سبز علوی تبدیل کرد و دختر خود ام حبیبه را به عقد امام رضا در آورد و دیگر دخترش ام فضل را به عقد امام جواد در آورد بنا بر این نقل می توان گفت امام جواد همراه پدر در این سفر بود.
مامون عهدنامه ولایت عهدی را با آیه «یا داوود انا جعلناک خلیفه فی الارض فاحکم بین الناس بالحق...» و در ادامه آن به جمله ای از عمر بن خطاب استنادکرد که از بزغاله ای در زمان من در رود فرات نابود شود من بیم آن داردم که به خاطر آن مواخذه شوم.
امام رضا هم در ذیل آن عهد نامه نوشت وی ولایت عهدی خودش را و فرمانروایی پس از خود را به من واگذار کرد خداوند بقای او را دراز گرداند مرا یارای مخالفت با او نبود. (یعنی مجبور به پذیرش آن شدم)
حال این سوال مطرح است که چرا مامون امام رضا را به مرو دعوت کرد و او را ولی عهد خود قرار داد؟
در پاسخ به چند مورد می توان اشاره کرد.
خالی بودن دستگاه حاکمیت از وجود عالمی آگاه و جوابگو به مسائل دینی. در زمان مامون خلاء علمی وجود داشت چون دیگر فرقه ها و مکاتب فکری و زنادقه یا مادی گرایان به ایجاد شبهه پرداخته بودند و کسی یارای مقابله با آنها را نداشت به همین منظور مامون نیاز به عالمی داشت که دربرابر آنها پاسخگوی شبهات باشد. (نکته ای که باید به آن اشاره کرد این که چطور مامون چنین احساسی می کند ولی در زمان ما نیروهای علمی و کیفی را مهجور می کنیم و آنها را مجبور به مهاجرت به دیگر کشورها می کنیم.)
هدف دوم مامون آرام کردن جنبش علویان بود
تحت نظارت قرار دادن امام و یاران آن حضرت هدف دیگر مامون بود.
القای این نظر که امام هم بی میل به حکومت نیست
کسب محبوبیت برای خود در نزد ایرانیان. مردم ایران با وجود اینکه در به خلافت رساندن بنی عباس نقش به سزایی داشتند ولی در دوران عباسیان بسیار اذیت شدند و به تدریج از عباسیان فاصله گرفته بودند به همین دلیل مامون با دادن ولایت عهدی به امام رضا قصد بازگرداندن محبوبیت خود را نزد ایرانیان داشت.امام رضا علیه السلام به دلیل همان نقش دومی که در ابتدا گفته شد و قرار داشتن در اوج روحانیت و معنویت در مدتی که در خراسان حضور داشت چنان محبوبیتی کسب کرد که همه به سوی او گرایش پیدا کرده بودند و باعث شد مامون از این محبوبیت نگران شود و آن حضرت را به شهادت برساند.
در آخر به حدیثی از امام رضا علیه السلام به عنوان حسن ختام ارائه می شود.
از امام رضا سوال شد: حد توکل چیست؟ امام رضا فرمودند اینکه از هیچ کس جز خداوند ترسی نداشته باشند.
