نگاه مخدرگونه به دعا، انسان ساز نیست

 حجت الاسلام و المسلمین صلواتی:جامعه‌ای که دعا را فراموش می‌کند، هدفمند نیست/ دعا و عمل در کنار هم اصلاح و موفقیت به دنبال دارد/ غلبه ظاهر بر باطن دعا سبب فاصله گرفتن جامعه از این مضامین الهی می شود؛ دعایی انسان ساز و هدایت گر است که انسان را به پیشرفت سوق می دهد. صرف خواندن دعا، برای فارسی زبانان کفایت نمی‌کند. هر روز رمضان، یک قدم به سوی خودسازی است. جامعه متخلق به دعا، اهل دروغ و غیبت نیست
محقق، مترجم و پژوهشگر دینی با بیان اینکه در زمان قرائت دعا، اگر به مضامین‌ و عمق مفاهیم آن توجه شود، فرد متخلق به آن اخلاقیات می شود، گفت: غلبه ظاهر بر باطن دعا سبب فاصله گرفتن جامعه از این مضامین الهی می شود. این شکل دعا خواندن‌ها سبب می‌شود افراد فکر می کنند که دعا تنها گریه و زاری است در صورتی که در کنار دعا کردن، انسان باید به دنبال تلاش، برنامه ریزی و اصلاح باشد.
حجت الاسلام و المسلمین محمود صلواتی در گفت وگو با شفقنا، «دعا کردن» را نشانه هدفمند بودن انسان و جامعه دانست و اظهار کرد: وقتی انسان هدفمند شد و فهمید می‌خواهد به کجا حرکت کند و چه می خواهد، با دعا نیازمندی خود را از خداوند استمداد می‌کند. وی افزود: جامعه‌ای که دعا را فراموش می‌کند، هدفمند نیست. باری به هر جهت است و هر چیزی که پیش بیاید به همان جهت حرکت می‌کند؛ این جامعه به مقصد نمی رسد.
این محقق دینی گفت: دعا یعنی درخواست، انسان در قالب دعا، نیازمندی‌های خود را از ذات باری‌تعالی که قادر و توانمند مطلق است درخواست می‌کند. در حقیقت دعا مانند یک نقطه زنی است. در نقشه برداری، یک مهندس از قبل چیزی را در تخیل و ذهن خود تجسم و نقطه زنی می کند بعد نقشه را بر آن اساس می کشد. کسی که می خواهد مسافرت برود اول در ذهن خود مسیر را ترسیم می‌کند.
حجت الاسلام صلواتی با انتقاد از ترویج «نگاه مخدرگونه به دعا» در جامعه گفت: دعایی که در آن شکل بر محتوا غلبه کند، مخدر است. فرد به جای آنکه به دنبال راه حل بگردد و به دنبال هدف حرکت کند خودش را با دعا تسکین می‌دهد.  در این شرایط، جامعه شکل گرا می شود. صرف دعا خواندن برای کسب ثواب برایش هدف می‌شود. وی افزود: این افراد مانند کسانی هستند که گمان می‌کنند با خواندن از روی نسخه پزشک، بهبود پیدا می‌کند. در نسخه دستوراتی داده شده است که اگر به آنها عمل کنیم، شفا پیدا می‌کنیم. در این دعاهایی که از ائمه ی معصومین سلام الله علیهم به ما رسیده، عالی‌ترین مضامین که انسان را تربیت و هدایت می‌کند، نهفته است. این دعاها به انسان روحیه‌ی جمعی می دهد و اراده ی او را تقویت می‌کند و ارتباط جمعی بین انسان ها را افزایش می‌دهد. دعایی انسان ساز و هدایت گر است که انسان را به پیشرفت سوق می دهد و زمان قرائت، به مضامین‌ و عمق مفاهیم آن توجه شود و فرد متخلق به آن اخلاقیات شود.
حجت الاسلام و المسلیمین صلواتی معتقد است: غلبه ظاهر بر باطن دعا سبب فاصله گرفتن جامعه از این مضامین الهی می شود. این شکل دعا خواندن‌ها سبب می‌شود افراد فکر می کنند که دعا این است که تنها گریه و زاری کنند. می‌بینند افرادی که دعاخوان هستند معمولا در زندگی شان موفق نیستند یعنی به دنبال تلاش و کوشش و برنامه ریزی و اصلاح در نمی آیند. وقتی که شکل دعا بر محتوا غالب می‌شود، دعاگریزی به وجود می‌آید.
این محقق حوزه علمیه قم افزود: دین هم همین‌گونه است. وقتی مناسک دین اصل شود و محتوا فراموش شود، دین گریزی افزایش می‌یابد. می‌گویند فلانی نماز می‌خواند ولی آدم درستی نیست، اخلاقش درست نیست، تربیت و روحیه ی جمعی ندارد، این مسایل باعث دین گریزی می شود.
مترجم صحیفه سجادیه درباره روش صحیح دعا گفت: دعا را باید با توجه خواند. صرف قرائت متن عربی دعا، برای ما که فارسی زبان هستیم، مفید فایده نیست آن کسی که می خواهد دعا را بخواند باید ترجمه اش را هم بخواند و بعد در مضامین دعا تأمل کند. وی افزود: اگر ما به مضامین دعا توجه کنیم، دل ما متوجه مضامین نابی می‌شود. برای هر روز ماه رمضان یک دعا وجود دارد. این دعاها سیر تکاملی انسان را بیان می کند مثلاً در روز اول ماه رمضان می‌خوانید که خدایا ما را از خواب غفلت بیدار کن. این بیداری از خواب غفلت اولین قدم یک عارف است. کسی که می خواهد یک حرکت نابی را آغاز کند اولین قدم این است که از خواب غفلت بیدا شود.
نویسنده کتاب «رمضان یک ماه خودسازی» گفت: هر روز ماه رمضان یک قدم به طرف خودسازی است. در دعای روز اول سخن از بیداری از خواب غفلت است و در دعای روز بیست و نهم سخن از فناء فی الله است و دعای روز سی‌ام، سخن از بقاء فی الله. هر یک از دعاهای سی روز ماه مبارک رمضان، یک مرحله خودسازی است. انسان خودش را می تواند به آن مراحل تعالی تکامل برساند. وی افزود: دعا گاهی علاوه بر تامل، نیاز به تدریس دارد. علما و روحانیون ما در مساجد و جاهای دیگر باید مضامین و راه‌های اجرایی شدن این دعاها را توضیح دهند. دعا در حقیقت تحکیم یک برنامه است. هر برنامه‌ای نیاز به تأمل در اجرایی شدن دارد.
حجت الاسلام صلواتی گفت: یک انسانی اهل دعا از نظر اخلاقی و اجتماعی یک انسان موظف می شود. غیبت کردن، تهمت کردن، بدگویی نسبت به دیگران در دعاها مورد مذمت است. اینها هر کدام یک رذیله‌ی اخلاقی است. مدتی طول می کشد تا آدم بتواند این رذایل را از خودش دور کند. لذا برداشت من این است که دعا خواندن یک طرف، اجرایی کردن دعا یک طرف دیگر که این کار هم بسیار مشکل است. این محقق دینی در پایان گفت: اگر جامعه ای متخلق به دعا شود، دیگر باید دروغ گفتن، غیبت کردن، تهمت زدن، هر حرفی را گفتن و هر چیزی را نوشتن از آن رخت ببندد و تفاهم و همکاری و کمک به دیگران و مشورت کردن و اندیشه کردن و دنبال برنامه ریزی رفتن در آن نهادینه شود.