هادی سروش: حکایت اصلاً قابل استناد نیست/ در تثبیت مقامات اهل بیت(ع) نیازی به داستان سرایی نداریم/ مداحان برای بیان حکایت از علما اجازه بگیرند/ آقایان در برابر اهانت ها به مقام شامخ اهل بیت(ع) مسئول هستند. حکایت هایی که سندیت آن معتبر نیست به خرافات و شبهات دامن می زند و افکار جوانان را سست می کند. در تثبیت مقامات اهل بیت(علیهم السلام) نیازی به داستان سرایی و تخیلات نداریم، مداحان محترم بهتر است قانع باشند و تنها دعا بخوانند و مدیحه سرایی کنند، ترجمه و توضیح در مورد دعا و حتی بیان حکایات وظیفه آنان نیست.
حجت الاسلام و المسلمین هادی سروش در گفت وگو با شفقنا درباره حکایتی که اخیراً یکی از مداحان در صدا و سیما بیان کرد و مورد انتقادات بسیاری قرار گرفت، اظهار کرد: مطلبی که مطرح شد با اصول عقاید دینی و مقامات و عصمت اهل بیت(ع) سازگار نبود چرا که قمار و ارتباط با مستان و اینگونه مسایل از حریم انسان های مومن دور است چه برسد به حریم انسان های معصوم لذا حتی اگر ادعای چنین روایتی باشد قطعاً باطل است و طبق فرمایشات ائمه اطهار(ع) «فاضربوا به عرض الجدار؛ باید به دیوار کوبید.»
قصه، داستان و حکایت اصلاً قابل استناد نیست
وی ادامه داد: این مداحی مورد انتقاد بسیار قرار گرفت و مداح در دفاع از خود گفت مطلبی که بیان کرده روایات نبوده بلکه حکایت، قصه یا داستان بوده است، قصه و داستان و حکایت از نام آن مشخص است که اصلاً قابل استناد نیست، به فرض، این داستان که شخصی در حالت مستی با امام حسین(ع) قمار یا بازی می کند از سوی اشخاصی نقل شده باشد و این مداح به نوعی نقل قول کرده باشد، از ماهیت این داستان کاملاً مشخص است که قابل اعتماد نیست اگرچه داستان سر تا پای دارای موارد و محتوایی است که کاملاً معارض با دین و مکتب تشیع است.
در تثبیت مقامات اهل بیت(ص) نیازی به این توهمات و تخیلات نیست
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: ما اصلاً در زمینه تثبیت مقامات معصومین و رحمت، محبت و عنایت آنان، به این توهمات و تخیلات که با خطوط کلی دین اسلام کاملاً در تعارض قرار دارد، نیازی نداریم. روایات صحیح بسیاری در منابع معتبر وجود دارد که می توانیم با همان روایات و احادیث صحیح و همچنین با جملاتی از قرآن و نهج البلاغه مقامات معصومین را تثبیت کنیم.
داستان ها و حکایت ها خیلی خریدار ندارند
وی در پاسخ به این پرسش که نقل این نوع موارد کمکی به فرهنگ معارف شیعه و اهل بیت(ع) خواهد کرد؟ اظهار کرد: ممکن است برخی از حکایات و داستان هایی که در کتاب های مستند توسط علمای ما نقل شده، در افکار برخی از متدینین و شیعیان موثر باشد و دلهای آنان را به اهل بیت(ع) آشنا و نزدیک کند؛ اما واقعیت این است که در زمان یا عصر فعلی که حرکت جامعه رو به عقلانیت و استدلال و شنیدن سخنانی است که مبتنی بر مبانی مستحکم و منطقی باشد، و از طرفی شبهات جدی وارد است و خرافات نسبت به این امور حمله ور شده، داستان ها و حکایت هایی که با آنها مواجه هستیم خیلی خریدار ندارند لذا بهتر است که در این زمینه همان مسیری که اهل بیت(ع) ارایه فرمودند را دنبال کنیم.
وی افزود: مسیر اهل بیت(ع) مسیر قرآن است. قرآن راهی را که برای رسیدن به یک مطلوب به ما ارایه فرموده «ادعُ إِلىٰ سَبیلِ رَبِّکَ بِالحِکمَهِ وَالمَوعِظَهِ الحَسَنَهِ ۖ وَجادِلهُم بِالَّتی هِیَ أَحسَنُ» اول حکمت، برهان و استدلال؛ دوم موعظه حسنه و سوم گفت وگوی مبتنی بر یکسری مقدمات استوار است.
حکایت ها به خرافات و شبهات دامن می زند و افکار جوانان را سست می کند
هادی سروش به چالش های سه گانه حکایات و داستان ها اشاره و خاطرنشان کرد: اول اینکه خرافات دامنه وسیعی پیدا کرده و ممکن است با یک حکایت و داستانی ولو مستند نتیجه آن تقویت بخشی از خرافه گویی ها شود. دوم اینکه برخی از حکایات و داستان ها شبهاتی که مفسدین به مکتب اهل بیت(ع) وارد کردند را تقویت می کند. سوم اینکه گاهی حکایات و داستان ها افکار جوانان و مذهبی ها که علاقه مند به دین، مکتب و اهل بیت(ع) هستند را به شکل قوی رشد نمی دهد و افکار بسیار سستی ساخته می شود، افکاری که به تعبیر قرآن شریف با یک سخن و حکایت می آید و با یک سخن و حکایت می رود. این موارد چالش های سه گانه ای است که ما در زمینه حکایات و داستان ها داریم لذا بیان حکایات را نفی نمی کنم اما باید در موارد بسیار کم از آنها استفاده کنیم. بهتر است به بیان حکمت و موعظه حسنه در مورد اهل بیت(ع) بپردازیم.
غلو و مبالغه به حریم اهل بیت(ع) آسیب می زند
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: شیخ صدوق در عُیونُ أخْبارِ الرّضا نقل می کند که حضرت رضا(ع) به ابراهیم بن ابی محمود خراسانی فرمودند: «ما از سه زاویه مورد حمله قرا رمی گیریم. اول، کسانی که در رابطه با ما غلو می کنند چرا که غلو گویی ها و مبالغه گویی ها به حریم اهل بیت(ع) آسیب می زنند. دوم، گاهی دوستان ما مطالبی را در مورد ما می گویند که باعث سوء استفاده دشمنان می شود و سوم اینکه به واسطه این مطالب غیر معتبر دشمنان(از جمله وهابیت) به صورت علنی بر ما حمله می کنند.»
مداحان به حد خود قانع باشند
هادی سروش در پاسخ به این پرسش که اهل منبر و مداحان باید در بیان تاریخ و روایات چه دقت هایی داشته باشند؟ گفت: معتقدم مداحان باید به کار مداحی خود بپردازند. سخنرانی، مداحی و درس متفاوت هستند، درس به جزوه، کتاب، متن، استاد و کلاس نیاز دارد. سخنرانی توسط خطیبی انجام می شود که در آن موضوع به تحصیل پرداخت و آشنا به معارف است. یکسری از عزیزان نیز در مکتب اهل بیت(ع) مداح یا مدیحه سرا هستند، آنان باید قانع باشند، خواندن روایات برعهده آنها نیست چون نسبت به سندیت، دلالت و معنای احادیث تسلط کافی ندارند. یک طلبه ۱۵ سال در حوزه علمیه درس می خواند تا بتواند نسبت به احادیث تسلط داشته باشد.
مداحان برای بیان حکایت باید با علما و اهل فضل مشورت کنند و اذن آنها را کسب نمایند
وی افزود: سابقاً بزرگان ما در نقل روایات اجازه می دادند یعنی کسی نمی توانست خود نقل حدیث کند مگر اینکه استادش به او اجازه می داد، سرّ آن همین است که یک شخص باید آگاهانه و کارشناسانه حدیثی را نقل کند بنابراین مداحان بهتر است که تنها مدیحه سرایی کنند و در واقع اشعار نابی که شعرای اهل بیت(ع) سرودند را بخوانند. حتی چنانچه مداحی علاقه داشت حکایتی را نقل کند، باید با علما و اهل فضل مشورت کند و اذن آنها را کسب نماید.
این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه لازم است مداحان، خطبا و محققین هر یک به مسئولیت خود بپردازند تا خلط صورت نگیرد، گفت: کسانی که در حرم اهل بیت(ع) و حرم ثامن الحجج دعای افتتاح و ابوحمزه ثمالی یا زیارت جامعه کبیره می خوانند، بدانند بهترین الگو همانی است که در عتبات عالیات می بینیم، در عتبات ادعیه و زیارات با لسان و لهجه زیبای عربی خوانده می شود و هیچ مطلبی حذف یا اضافه نمی گردد، بر این اساس بهتر است مداحان کشورمان که این روزها در مراسم های مذهبی حرم های مطهر حضور می یابند و مدیحه سرایی یا دعا خوانی آنان از صدا و سیما نیز پخش می شود، تنها به وظیفه خود که دعا خواندن است بپردازند. بارها از حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی شنیدم که می فرمودند: «سفارش کنید آقایانی که دعا می خوانند، فقط دعا بخوانند، لازم نیست دعا را ترجمه کنند چون ممکن است اشتباه ترجمه کنند، لازم نیست در مورد دعا توضیحی دهند چون توضیح نیاز به کارشناس و اهل فن دارد و لازم نیست حکایت و داستان بگویند.» اگر مداحان این اصول را در محافل دینی و مذهبی رعایت کنند، شبهه ای ایجاد نمی شود، دشمنان سوء استفاده نمی کنند و اعتقادات جوانان آسیب نمی بیند.
آقایان! در برابر اهانت ها به مقام شامخ اهل بیت(ع) مسئولیت شرعی دارید
هادی سروش در پایان اظهار کرد: متأسفانه در موضوع اخیر که حکایتی بی اساس و کاملاً معارض با اصول دینی و اعتقادی بیان شد و از شبکه ۲ صدا و سیما هم پخش شد در فضای مجازی بسیار مورد استهزا و اهانت قرار گرفت. این آقایان مسئولیت شرعی دارند و نسبت به اهانت هایی که خدای نخواسته نسبت به مقام شامخ اهل بیت(ع) وارد شده باید پاسخگو باشند.
حجت الاسلام و المسلمین هادی سروش در گفت وگو با شفقنا درباره حکایتی که اخیراً یکی از مداحان در صدا و سیما بیان کرد و مورد انتقادات بسیاری قرار گرفت، اظهار کرد: مطلبی که مطرح شد با اصول عقاید دینی و مقامات و عصمت اهل بیت(ع) سازگار نبود چرا که قمار و ارتباط با مستان و اینگونه مسایل از حریم انسان های مومن دور است چه برسد به حریم انسان های معصوم لذا حتی اگر ادعای چنین روایتی باشد قطعاً باطل است و طبق فرمایشات ائمه اطهار(ع) «فاضربوا به عرض الجدار؛ باید به دیوار کوبید.»
قصه، داستان و حکایت اصلاً قابل استناد نیست
وی ادامه داد: این مداحی مورد انتقاد بسیار قرار گرفت و مداح در دفاع از خود گفت مطلبی که بیان کرده روایات نبوده بلکه حکایت، قصه یا داستان بوده است، قصه و داستان و حکایت از نام آن مشخص است که اصلاً قابل استناد نیست، به فرض، این داستان که شخصی در حالت مستی با امام حسین(ع) قمار یا بازی می کند از سوی اشخاصی نقل شده باشد و این مداح به نوعی نقل قول کرده باشد، از ماهیت این داستان کاملاً مشخص است که قابل اعتماد نیست اگرچه داستان سر تا پای دارای موارد و محتوایی است که کاملاً معارض با دین و مکتب تشیع است.
در تثبیت مقامات اهل بیت(ص) نیازی به این توهمات و تخیلات نیست
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: ما اصلاً در زمینه تثبیت مقامات معصومین و رحمت، محبت و عنایت آنان، به این توهمات و تخیلات که با خطوط کلی دین اسلام کاملاً در تعارض قرار دارد، نیازی نداریم. روایات صحیح بسیاری در منابع معتبر وجود دارد که می توانیم با همان روایات و احادیث صحیح و همچنین با جملاتی از قرآن و نهج البلاغه مقامات معصومین را تثبیت کنیم.
داستان ها و حکایت ها خیلی خریدار ندارند
وی در پاسخ به این پرسش که نقل این نوع موارد کمکی به فرهنگ معارف شیعه و اهل بیت(ع) خواهد کرد؟ اظهار کرد: ممکن است برخی از حکایات و داستان هایی که در کتاب های مستند توسط علمای ما نقل شده، در افکار برخی از متدینین و شیعیان موثر باشد و دلهای آنان را به اهل بیت(ع) آشنا و نزدیک کند؛ اما واقعیت این است که در زمان یا عصر فعلی که حرکت جامعه رو به عقلانیت و استدلال و شنیدن سخنانی است که مبتنی بر مبانی مستحکم و منطقی باشد، و از طرفی شبهات جدی وارد است و خرافات نسبت به این امور حمله ور شده، داستان ها و حکایت هایی که با آنها مواجه هستیم خیلی خریدار ندارند لذا بهتر است که در این زمینه همان مسیری که اهل بیت(ع) ارایه فرمودند را دنبال کنیم.
وی افزود: مسیر اهل بیت(ع) مسیر قرآن است. قرآن راهی را که برای رسیدن به یک مطلوب به ما ارایه فرموده «ادعُ إِلىٰ سَبیلِ رَبِّکَ بِالحِکمَهِ وَالمَوعِظَهِ الحَسَنَهِ ۖ وَجادِلهُم بِالَّتی هِیَ أَحسَنُ» اول حکمت، برهان و استدلال؛ دوم موعظه حسنه و سوم گفت وگوی مبتنی بر یکسری مقدمات استوار است.
حکایت ها به خرافات و شبهات دامن می زند و افکار جوانان را سست می کند
هادی سروش به چالش های سه گانه حکایات و داستان ها اشاره و خاطرنشان کرد: اول اینکه خرافات دامنه وسیعی پیدا کرده و ممکن است با یک حکایت و داستانی ولو مستند نتیجه آن تقویت بخشی از خرافه گویی ها شود. دوم اینکه برخی از حکایات و داستان ها شبهاتی که مفسدین به مکتب اهل بیت(ع) وارد کردند را تقویت می کند. سوم اینکه گاهی حکایات و داستان ها افکار جوانان و مذهبی ها که علاقه مند به دین، مکتب و اهل بیت(ع) هستند را به شکل قوی رشد نمی دهد و افکار بسیار سستی ساخته می شود، افکاری که به تعبیر قرآن شریف با یک سخن و حکایت می آید و با یک سخن و حکایت می رود. این موارد چالش های سه گانه ای است که ما در زمینه حکایات و داستان ها داریم لذا بیان حکایات را نفی نمی کنم اما باید در موارد بسیار کم از آنها استفاده کنیم. بهتر است به بیان حکمت و موعظه حسنه در مورد اهل بیت(ع) بپردازیم.
غلو و مبالغه به حریم اهل بیت(ع) آسیب می زند
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: شیخ صدوق در عُیونُ أخْبارِ الرّضا نقل می کند که حضرت رضا(ع) به ابراهیم بن ابی محمود خراسانی فرمودند: «ما از سه زاویه مورد حمله قرا رمی گیریم. اول، کسانی که در رابطه با ما غلو می کنند چرا که غلو گویی ها و مبالغه گویی ها به حریم اهل بیت(ع) آسیب می زنند. دوم، گاهی دوستان ما مطالبی را در مورد ما می گویند که باعث سوء استفاده دشمنان می شود و سوم اینکه به واسطه این مطالب غیر معتبر دشمنان(از جمله وهابیت) به صورت علنی بر ما حمله می کنند.»
مداحان به حد خود قانع باشند
هادی سروش در پاسخ به این پرسش که اهل منبر و مداحان باید در بیان تاریخ و روایات چه دقت هایی داشته باشند؟ گفت: معتقدم مداحان باید به کار مداحی خود بپردازند. سخنرانی، مداحی و درس متفاوت هستند، درس به جزوه، کتاب، متن، استاد و کلاس نیاز دارد. سخنرانی توسط خطیبی انجام می شود که در آن موضوع به تحصیل پرداخت و آشنا به معارف است. یکسری از عزیزان نیز در مکتب اهل بیت(ع) مداح یا مدیحه سرا هستند، آنان باید قانع باشند، خواندن روایات برعهده آنها نیست چون نسبت به سندیت، دلالت و معنای احادیث تسلط کافی ندارند. یک طلبه ۱۵ سال در حوزه علمیه درس می خواند تا بتواند نسبت به احادیث تسلط داشته باشد.
مداحان برای بیان حکایت باید با علما و اهل فضل مشورت کنند و اذن آنها را کسب نمایند
وی افزود: سابقاً بزرگان ما در نقل روایات اجازه می دادند یعنی کسی نمی توانست خود نقل حدیث کند مگر اینکه استادش به او اجازه می داد، سرّ آن همین است که یک شخص باید آگاهانه و کارشناسانه حدیثی را نقل کند بنابراین مداحان بهتر است که تنها مدیحه سرایی کنند و در واقع اشعار نابی که شعرای اهل بیت(ع) سرودند را بخوانند. حتی چنانچه مداحی علاقه داشت حکایتی را نقل کند، باید با علما و اهل فضل مشورت کند و اذن آنها را کسب نماید.
این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه لازم است مداحان، خطبا و محققین هر یک به مسئولیت خود بپردازند تا خلط صورت نگیرد، گفت: کسانی که در حرم اهل بیت(ع) و حرم ثامن الحجج دعای افتتاح و ابوحمزه ثمالی یا زیارت جامعه کبیره می خوانند، بدانند بهترین الگو همانی است که در عتبات عالیات می بینیم، در عتبات ادعیه و زیارات با لسان و لهجه زیبای عربی خوانده می شود و هیچ مطلبی حذف یا اضافه نمی گردد، بر این اساس بهتر است مداحان کشورمان که این روزها در مراسم های مذهبی حرم های مطهر حضور می یابند و مدیحه سرایی یا دعا خوانی آنان از صدا و سیما نیز پخش می شود، تنها به وظیفه خود که دعا خواندن است بپردازند. بارها از حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی شنیدم که می فرمودند: «سفارش کنید آقایانی که دعا می خوانند، فقط دعا بخوانند، لازم نیست دعا را ترجمه کنند چون ممکن است اشتباه ترجمه کنند، لازم نیست در مورد دعا توضیحی دهند چون توضیح نیاز به کارشناس و اهل فن دارد و لازم نیست حکایت و داستان بگویند.» اگر مداحان این اصول را در محافل دینی و مذهبی رعایت کنند، شبهه ای ایجاد نمی شود، دشمنان سوء استفاده نمی کنند و اعتقادات جوانان آسیب نمی بیند.
آقایان! در برابر اهانت ها به مقام شامخ اهل بیت(ع) مسئولیت شرعی دارید
هادی سروش در پایان اظهار کرد: متأسفانه در موضوع اخیر که حکایتی بی اساس و کاملاً معارض با اصول دینی و اعتقادی بیان شد و از شبکه ۲ صدا و سیما هم پخش شد در فضای مجازی بسیار مورد استهزا و اهانت قرار گرفت. این آقایان مسئولیت شرعی دارند و نسبت به اهانت هایی که خدای نخواسته نسبت به مقام شامخ اهل بیت(ع) وارد شده باید پاسخگو باشند.
