شفقنا- عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم، با تأکید بر اینکه باید سعی کنیم نگاهمان به مساله معروف و منکر، نگاهی کلان باشد نه خرد، گفت: امروز عده ای تنگ نظر، دایره منکر را کوچک می کنند در صورتی که منکر وسعت بسیاری دارد و تنها مربوط به احکام الهی نیست. تا زمانی که نگاه ها به مسایل خرد باشد، چنین جامعه ای هیچ وقت به یک ثبات سیاسی و اقتصادی درست نمی رسد. امروز این احزاب، مطبوعات آزاد و رسانه ها هستند که بسیار می توانند در وسعت منکرها نقش داشته باشند.
حجت الاسلام والمسلمین محمد تقی فاضل میبدی در گفت و گو با شفقنا، با بیان اینکه آنچه در اسلام هسته مرکزی امر به معروف و نهی از منکر را تشکیل می دهد، بیشتر منکرات اجتماعی است، اظهار کرد: منکر یعنی چیزی که در جامعه زشت و بد تلقی می شود و به زیان جامعه باشد. این مساله ای نیست که شرع معین کند، ممکن است که یک گوشه ای را شرع مشخص کند، اما آنچه در جامعه منکر تلقی می شود، چیزی است که عقل و عقلای بشریت و عرف جامعه آن را بد بداند. مثلا در جامعه ای مردم آن معتاد هستند، ممکن است در شرع جایی را پیدا نکنید که اعتیاد منکر باشد، ولی عرف جامعه این را منکر تلقی می کند و می گوید که باید با آن مبارزه شود. یا مثلا اگر در جامعه ای آمار طلاق بالاست، فعل طلاق کار غیرشرعی نیست و ممکن است شرعی هم باشد، اما بالا بودن آمار طلاق از نظر عرف جامعه، منکر تلقی می شود. مثال دیگر اینکه ممکن است در جامعه ای گدایی و فقر زیاد باشد، این منکری است که باید با آن مبارزه شود.
او منکر را تنها مربوط به احکام الهی ندانست و گفت: منکر مسایل اجتماعی را نیز در بر می گیرد، حضرت علی(ع) خطاب به شیعیان یا مسلمانان فرمودند: «امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید که اگر ترک کنید، بدان جامعه بر شما مسلط می شوند» به همین دلیل اگر در عرصه های سیاسی و اجتماعی منکر رواج پیدا کند، مثلا دروغ در میان مردم و تخلف در وعده هایی که به مردم داده می شود، زیاد شود، تملق و چاپلوسی هم افزایش می یابد و بدان آن جامعه بر مردم مسلط می شوند.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: یکی از زشت ترین کارهایی که معمولا در جامعه صورت می گیرد، قول هایی است که مسوولان به مردم می دهند و به آنها عمل نمی کنند، این امر، منکر بسیار بزرگی است یا اینکه فردی برای حذف رقیب سیاسی خود تهمت می زند و بهتانی وارد می کند، همه این مسایل منکر هستند؛ در حقیقت منکر این چنین وسعت دارد، اما در این میان عده ای تنگ نظر، فقط منکر را در نرفتن خانم ها به ورزشگاه یا در حجاب خانم ها می دانند و می گویند که باید با آن مبارزه شود، در واقع دایره منکر را کوچک می کنند.
او تصریح کرد: ما باید سعی کنیم که نگاهمان به مساله معروف و منکر، نگاهی کلان باشد نه خرد. امام علی(ع) در دوران حکومت خود هیچ وقت با منکرات خرد برخورد نکرد، مثلا اگر در فلان شهر یا روستایی خانم یا آقایی کاری غیر اخلاقی می کردند، آنها را عتاب و خطاب نمی کرد، اما اگر حضرت می فهمید که در یک شهر یا استانی تخلف مالی یا اختلاسی صورت گرفته، آنجا حضرت نامه تندی می فرستند، عتاب و خطاب و برخورد تند می کردند، حتی استاندار را عزل می کردند؛ چون حساسیت ها و تخلفات مالی یکی از مصادیق بزرگ منکر است که اگر در جامعه صورت گیرد، همه مردم ضرر می کنند. امروز نیز اختلاس هایی در جامعه ما صورت گرفته و متاسفانه برخی از مسوولان در برابر آن بی تفاوت هستند و این خود منکر است. به طور کلی تا زمانی که هنجارهای جامعه ای تغییر کند و نگاه ها به مسایل خرد باشد، چنین جامعه ای هیچ وقت به یک ثبات سیاسی و اقتصادی درست نمی رسد.
فاضل میبدی به شرایط امر به معروف و نهی از منکر اشاره و اظهار کرد: برای امر به معروف و نهی از منکر یکسری شرایط در شرع و فقه ما آمده که برای دوران گذشته است، مانند اینکه کسی که امر به معروف و نهی از منکر می کند باید خود عالم به منکر و معروف باشد و مطمئن باشد که تاثیر می گذارد اما شرایط دوران امروز برای مبارزه با منکرات فرق می کند چون زندگی، زندگی شهری است و جامعه خیلی پیچیده شده است؛ مثلا در زمان گذشته کسی که در جامعه منکری می دید، با آن فرد صحبت می کرد، ولی اکنون این احزاب، مطبوعات آزاد و رسانه ها هستند که بسیار می توانند در این زمینه نقش داشته باشند.
عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم، با بیان اینکه قدرت و منکر با یکدیگر رابطه مستقیم دارند، گفت: جایی که قدرت کم باشد، منکر کمتر صورت می گیرد و جایی که بیشتر باشد، احتمال صورت گرفتن منکر بیشتر است به همین دلیل اکنون بیشتر منکرات در عرصه دولت ها صورت می گیرد. برای مبارزه با منکر در عرصه قدرت، این احزاب، رسانه ها و مطبوعات هستند که باید فعال شوند. وظیفه احزاب است که امر به معروف و نهی از منکر کنند و دولت و قدرت را کنترل نمایند تا در دل این تمرکز قدرت، منکری به وجود نیاید.
فاضل میبدی در پایان گفت: اسلام خواسته که در جامعه منکری نباشد، اما روش ها تابع عصر و زمان هستند، در زمان پیامبر(ص) یک روش بوده و امروز روش ها تغییر یافته و این فریضه از راه تقویت احزاب و رسانه های مستقل انجام می شود لذا در کشورهایی که احزاب و رسانه های آن مستقل هستند، دموکراسی بیشتری حاکم است و منکر کمتر صورت می گیرد.
