استاد محمدعلی ایازی: اگر رعایت نکردن پروتکل‌های بهداشتی باعث به خطر افتادن جان و سلامت دیگران شود، حرام است و نباید به خاطر یک عمل مستحب، عمل حرامی انجام شود./عزاداری در اصل یک عمل مستحب و جزء شعائر است که هم در سنت و فرهنگ شیعیان جایگاه والایی دارد و هم در روایات بر آن تأکید شده، ولی سلامت و حیات جامعه جزء واجبات است و می‌توان شعائر را در شرایط اضطراری تعطیل کرد.
وی با اشاره به اینکه در مورد برگزاری مراسم عزاداری در ایام محرم به ویژه عاشورا راه‌های جایگزین وجود دارد، گفت: نیازی به تعطیلی کامل نیست و بدین ترتیب می‌توان از شیوع بیشتر کرونا و به خطر افتادن جان مردم جلوگیری و نیز مجالس را برگزار و پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کرد. البته رعایت نکردن امور بهداشتی، که منجر به خطر افتادن جان مردم می‌شود، حرام است و نباید برای یک عمل مستحب، عمل حرامی انجام شود.
استاد حوزه و دانشگاه درپاسخ به این سوال که آیا عزاداری در محیط بسته و با وجود تراکم جمعیت معقول است؟ بیان کرد: باید نظر صاحب‌نظران و کارشناسان بهداشت و درمان کشور را ملاک قرار می‌دهیم و اگر ما را به اجتناب از این امر توصیه کنند، باید پرهیز شود. الان برگزاری مراسم نماز جمعه، عروسی، عزاداری و سفر به شکل قبل، به هیچ وجه جایز نیست و همه فقها جایز نبودن آن را تصریح کرده‌اند. کسانی که بر تشکیل اجتماعات پرشور ولو با وجود خطرات بسیار تأکید می‌کنند باعث ضربه زدن به دین و ایجاد بدبینی می‌شوند.
تعظیم شعائر بدون قید و حدود نیست
ایازی در مورد سخنان برخی افراد که به آیاتی مانند آیه ۳۲ حج «ذَلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ» استناد می‌کنند، اظهار کرد: تعظیم شعائر امر مطلقی نیست. شاید در جنگ برای تعظیم شعائر کاری انجام دهیم و ثوابی نصیبمان شود، ولی خطراتی سلامتی رزمندگان را تهدید خواهد کرد. آیا در بیمارستانی که صدا برای بیماران ضرر دارد باید مراسم عزاداری برگزار کرد؟ پس تعظیم شعائر هم قیودی دارد و در شرایط فعلی یکی از قیودش این است که ضرر و زیانی متوجه دیگران نشود و حتی از نظر فقه هم باید از چیزی که ضرر احتمالی دارد اجتناب کرد.
استاد دانشگاه آزاد اسلامی افزود: برخی هم روایاتی را بیان می‌کنند؛ از جمله در دوره متوکل تعدادی از زنان و مردان به سبب رفتن به زیارت کربلا جان خود را از دست دادند یا دست آنها قطع شد؛ در حالی که نقل تاریخی دلیلی بر مجوز شرعی نیست ولو اینکه چنین نقلی به لحاظ تاریخی درست باشد. منابع اجتهاد در فقه روشن است و نمی‌توان در کنار قرآن و عقل و روایات به رفتار دیگران استناد کرد.
وی تأکید کرد: قرآن کریم در آیه ۱۹۵ بقره فرموده است: «وَأَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ وَأَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ.» همچنین طبق روایات متعددی، حفظ سلامتی واجب است و نباید آیات و روایت را کنار بگذاریم و به برخی نقل‌ها که صحت آن مورد تردید است تمسک کنیم. شاید فردی به این امر پایبند نباشد، ولی حتی زن و فرزندانش از آسیبی که می‌بینند در امان نباشند و رضایت نداشته باشند، زیرا این مسئله امری شخصی نیست که هر کس برای خودش تصمیم بگیرد، بلکه رفتاری است که تبعات اجتماعی دارد.
وی با اشاره به اینکه در مورد برگزاری مراسم عزاداری در ایام محرم به ویژه عاشورا راه‌های جایگزین وجود دارد، گفت: نیازی به تعطیلی کامل نیست و بدین ترتیب می‌توان از شیوع بیشتر کرونا و به خطر افتادن جان مردم جلوگیری و نیز مجالس را برگزار و پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کرد. البته رعایت نکردن امور بهداشتی، که منجر به خطر افتادن جان مردم می‌شود، حرام است و نباید برای یک عمل مستحب، عمل حرامی انجام شود.
استاد حوزه و دانشگاه درپاسخ به این سوال که آیا عزاداری در محیط بسته و با وجود تراکم جمعیت معقول است؟ بیان کرد: باید نظر صاحب‌نظران و کارشناسان بهداشت و درمان کشور را ملاک قرار می‌دهیم و اگر ما را به اجتناب از این امر توصیه کنند، باید پرهیز شود. الان برگزاری مراسم نماز جمعه، عروسی، عزاداری و سفر به شکل قبل، به هیچ وجه جایز نیست و همه فقها جایز نبودن آن را تصریح کرده‌اند. کسانی که بر تشکیل اجتماعات پرشور ولو با وجود خطرات بسیار تأکید می‌کنند باعث ضربه زدن به دین و ایجاد بدبینی می‌شوند.
تعظیم شعائر بدون قید و حدود نیست
ایازی در مورد سخنان برخی افراد که به آیاتی مانند آیه ۳۲ حج «ذَلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ» استناد می‌کنند، اظهار کرد: تعظیم شعائر امر مطلقی نیست. شاید در جنگ برای تعظیم شعائر کاری انجام دهیم و ثوابی نصیبمان شود، ولی خطراتی سلامتی رزمندگان را تهدید خواهد کرد. آیا در بیمارستانی که صدا برای بیماران ضرر دارد باید مراسم عزاداری برگزار کرد؟ پس تعظیم شعائر هم قیودی دارد و در شرایط فعلی یکی از قیودش این است که ضرر و زیانی متوجه دیگران نشود و حتی از نظر فقه هم باید از چیزی که ضرر احتمالی دارد اجتناب کرد.
استاد دانشگاه آزاد اسلامی افزود: برخی هم روایاتی را بیان می‌کنند؛ از جمله در دوره متوکل تعدادی از زنان و مردان به سبب رفتن به زیارت کربلا جان خود را از دست دادند یا دست آنها قطع شد؛ در حالی که نقل تاریخی دلیلی بر مجوز شرعی نیست ولو اینکه چنین نقلی به لحاظ تاریخی درست باشد. منابع اجتهاد در فقه روشن است و نمی‌توان در کنار قرآن و عقل و روایات به رفتار دیگران استناد کرد.
وی تأکید کرد: قرآن کریم در آیه ۱۹۵ بقره فرموده است: «وَأَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ وَأَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ.» همچنین طبق روایات متعددی، حفظ سلامتی واجب است و نباید آیات و روایت را کنار بگذاریم و به برخی نقل‌ها که صحت آن مورد تردید است تمسک کنیم. شاید فردی به این امر پایبند نباشد، ولی حتی زن و فرزندانش از آسیبی که می‌بینند در امان نباشند و رضایت نداشته باشند، زیرا این مسئله امری شخصی نیست که هر کس برای خودش تصمیم بگیرد، بلکه رفتاری است که تبعات اجتماعی دارد.
