_large.jpg)
✍️ سیدمحمدعلی ایازی
(یادداشت اختصاصی برای رسانه مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم)
📍نظام کلی طبیعت بر اساس مشیت و تدبیر الهی طرح‌ریزی شده است و مستقل از اراده و دخالت مستقیم انسان عمل می‌کند. پدیده‌هایی همچون آمدن باران، خشکسالی و ترسالی از امور طبیعی در نظام آفرینش به‌شمار می‌روند. حرکت‌ها و تحولات در نظام عالم بر پایه نقشه و مشیتی از پیش تعیین‌شده جریان دارد، اما هنگامی که این نظام در پیوند با حیات انسانی قرار می‌گیرد، با فراز و نشیب‌هایی همراه می‌شود. با این حال، نوع رفتار انسان در مواجهه با این تحولات، در کیفیت تأثیر آن‌ها نقش‌آفرین است. برای نمونه، چگونگی استفاده از آب و برنامه‌ریزی صحیح در شرایط خشکسالی از اهمیت بسزایی برخوردار است. اگر مردم از آب به‌درستی استفاده کنند و با آگاهی به صرفه‌جویی بپردازند، خشکسالی نه یک تهدید، بلکه می‌تواند فرصتی برای بازنگری در شیوه‌های مدیریت منابع و توسعه پایدار باشد.
📍 در جوامعی که قوانین طبیعت را شناخته و آن را درک کرده‌اند، خشکسالی یا بارندگی‌های شدید و سیل‌آسا به‌عنوان بلا تلقی نمی‌شود؛ زیرا آنان قانون طبیعت را می‌شناسند و برای مواجهه علمی با آن آماده‌اند. اما هنگامی که انسان به جای تلاش و کوشش علمی، بخواهد صرفاً با دعا مشکل را حل کند، پدیده طبیعی به «بلا» تبدیل می‌شود. این همانند آن است که فردی بیمار شود و به جای مراجعه به پزشک، تنها با دعا در پی درمان خود باشد. دعا و نماز در کنار انجام کار و اتخاذ رویکرد علمی در برابر مشکلات و بلایای طبیعی معنا پیدا می‌کند و نقش تکمیلی و معنوی خود را ایفا می‌سازد.
📍 در دوران همه‌گیری کرونا دو رویکرد متفاوت مشاهده شد: گروهی بر دعا و استغفار تأکید داشتند، در حالی که گروهی دیگر بر شناخت بیماری و بهره‌گیری از تجربه جهانی در کنترل آن تمرکز کردند. البته دعا در این میان نقشی مهم در ایجاد آرامش روحی و جلوگیری از اضطراب و ناامیدی دارد. حوادث طبیعی در حقیقت بلا نیستند، بلکه جلوه‌ای از نظام طبیعی عالم‌اند که شناخت و رام‌سازی آن‌ها از طریق علم و تجربه ممکن است. مهار طوفان‌ها و سیل‌ها از طریق ایجاد کانال‌ها، پیشگیری از برق‌گرفتگی، مقابله با خشکی و قحطی، یا مبارزه با بیماری‌هایی همچون طاعون، بهترین نمونه از نقش آگاهی انسان در کاهش آثار طبیعت است. بسیاری از اموری که در گذشته به‌عنوان «بلا» شناخته می‌شدند، امروز با شناخت علل طبیعی آن‌ها و کشف راه‌های پیشگیری و درمان، دیگر بلا به شمار نمی‌روند؛ بلکه نشانه‌ای از پیشرفت علمی و تسلط انسان بر طبیعت‌اند.
📍 از سوی دیگر، تردیدی نیست که انسان به‌صورت موردی یا کلی می‌تواند تأثیری تکوینی بر طبیعت داشته باشد. سدسازی، ابرسازی، ایجاد تغییرات اقلیمی موضعی، خانه‌سازی، شهرسازی، احداث راه‌ها و تونل‌ها، و حتی ایجاد ارتباط میان دریاها، همگی بیانگر توان انسان در مهار طبیعت و کاهش خسارات آن است. دعا در چنین موقعیت‌هایی نقشی اثرگذار در تقویت آرامش روانی و نیز در گشودن راه‌های تازه از طریق امدادهای غیبی دارد.
📍در نتیجه، باید گفت که حوادث طبیعی در حقیقت «بلا» نیستند، بلکه بخشی از نظام منظم آفرینش به شمار می‌روند. شناخت و رام‌سازی طبیعت از طریق علم، تجربه و تدبیر انسانی، بهترین شیوه برای مهار آثار منفی آن است. طوفان‌ها، سیل‌ها، خشکسالی، قحطی، یا بیماری‌های همه‌گیر، پدیده‌هایی هستند که انسان امروز با علم و آگاهی خود بر آن‌ها غلبه یافته است؛ اموری که در گذشته به عنوان نشانه‌های خشم الهی تعبیر می‌شدند، اما اکنون در پرتو دانش، درک طبیعی و قانون‌مند آن‌ها ممکن شده است.
🌐https://eitaa.com/majmaqomh
