آیتالله سیدحسین موسویتبریزی
در اسلام نه فقط در سیاست، بلکه در همه شئون زندگی، اخلاق که بیانگر انسان و جامعه خوب و مطلوب است، باید مورد توجه قرار گیرد؛ مثلاً در بحث معاملات به اخلاق یعنی رعایت راستگویی، حقیقتگویی، امانتداری، انصاف و مروت بین خریدار و فروشنده تأکید شده است.
سیاست در مقایسه با بحث معاملات، دربرگیرنده زندگی اقشار مختلف جامعه است، بنابراین در این حوزه بر اخلاق بسیار تأکید شده است، چون اگر در معاملات دروغی گفته شود، به یک شخص و یا یک خانواده آسیب وارد میشود، ولی اگر در عرصه سیاست دروغی گفته شود، به یک جامعه آسیب میزند. نگفتن واقعیتها به جامعه باعث عقب ماندن آن میشود. به همین دلیل، بر رعایت اخلاق در مناسبات فردی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تأکید شده است.
بحث اخلاق در سیاست در آیات قرآن، آموزههای نهجالبلاغه و روایات بسیار تأکید شده است، چون این موضوع با بحث حقالناس مرتبط است و حقالناس نیز در زندگی یک ملت تأثیر دارد.
در اسلام، مدارا نکردن در عرصه سیاست نه تنها ممنوع، بلکه یکی از گناهان است، چون به کرامت انسان آسیب میزند. برای اینکه سیاست ما اخلاقی شود، ابتدا باید ارزشهای اخلاقی مثل صداقت و امانتداری را در وجود خود نهادینه کنیم و نسبت به ارزشها معتقد باشیم. در روایتی از امام علی(ع) آمده است: «خداوند لعنت میکند کسی را که در جایگاهی قرار میگیرد که شایسته او نیست». کسی که شایسته سمتی نیست و نمیتواند آن را مدیریت کند، ولی در آن حضور پیدا میکند، لعن خداوند بر او وارد میشود.
انسان بیش از هر کس دیگری خود را میشناسد، بنابراین باید ببیند در جایگاهی که میخواهد قرار گیرد، شایستگی، علم، قدرت و توان امانتداری دارد و یا صرفاً از روی هوای نفس و قدرتطلبی میخواهد کاری را قبول کند. بنابراین کسی که در جایگاهی قرار میگیرد که شایسته او نیست، باید بداند که طبق روایات، آن جایگاه برای او آتش جهنم میشود. هر کسی که سمتی را برعهده میگیرد، باید نسبت به حقوق مردم امانتدار باشد، البته برخی نیز متدیناند، ولی مدیریت کردن بلد نیستند، چنین کسانی باید آن سمت را رها کنند، ولی اگر در آن کار ماندند، به نوعی خیانت کردهاند.
کسانی که در سیاست اخلاق را رعایت نمیکنند، فرقی نمیکند مثل من عمامهدار باشند یا نه، قطعاً چنین کسانی از جهل، دنیاطلبی و قدرتطلبی این کار را میکنند و اسلام را فراموش کردهاند و به خاطر دنیا همه چیز خود را فروختهاند. انقلاب اسلامی انقلاب اخلاقی بود و بنابراین نظام ما باید نظام اخلاقی، دینی و توأم با تقوا باشد، ولی وقتی هوای نفس بر ما حاکم شود، انصاف و مروت از بین میرود و یزیدی میشویم.