آیت الله منتظری جستجوگری در مسیر شدن

رضا احمدی
شهید بهشتی در سال 1359 در داشگلاه صنعت نفت آبادان در تجلیل از دکتر شریعتی به جمله ای از آيت الله منتظـرى، اشاره می‌کند. «دوست عزيز و فقيه مجاهد مـا می‌گوید: «امـروز، امـروز اسـت؛ ديـروز، ديـروز» ايشان اگر ديروز مطلبى را گفته باشد و امروز رأيش عوض شـده باشـد، مى گوييم آقا، ديروز شما آنجور گفتيد! ايشان مى‌گويـد «ديـروز، ديـروز بود، امروز امروز است». يعنى من يك آدم متحجر نيستم. ديروز تـا حـالا فكر كرده‌ام، مطالعه كرده‌ام؛ و به يك جمع‌بندى تازه رسيده‌ام.
انسان از بدو تولد تا مرگ مسیری را طی می‌کند. هر روز از زندگی که می‌گذرد، چیزهای جدیدی را می‌آموزد و این آموخته‌ها در فهم، استنباط، رفتار و کردار او تاثیر می‌گذارد؛ پس زندگی انسان خطی افقی نیست که قابل تغییر نباشد. انسان نمی‌تواند در طول عمر خود یک فهم و برداشت از محیط خود داشته باشد که اگر چنین باشد، در مسیر تکاملی قرار ندارند بلکه انسانی ایستا و در جا زده است.
انسا ن‌های اندیشه ورز، دارای مبانی مدون هستند که همیشه براساس آن مبانی رفتار می‌کنند. یکی از مبای کلیدی اندیشه‌های آیت الله منتظری، « انا فی کل یوم رجل » بود. «امـروز، امـروز اسـت؛ ديـروز، ديـروز» همینطور که جسم انسان لحظه به لحظه در حال تغییر است ، افکار او هم این چنین است. آیت الله منتظری در حیات فکری، سیاسی و اجتماعی خود در یک خط افقی حرکت نمی‌کرد، بلکه سیر صعودی و تکاملی  داشت. او بر اساس میراث اندیشه آیت الله بروجردی «انا فی کل یوم رجل»  عمل می‌کرد. این رفتار برای بسیاری غریب و غیرقابل پذیرش بود؛ زیرا این کار برخلاف این باور است که «حرف مرد همیشه یکی» است؛ بدین خاطر بعضی با ایشان زاویه می‌گرفتند. 
در ادامه به چند نمونه از آرای ایشان که دستخوش تغییر شد اشاره می‌شود
۱.   تغییر فتوای ایشان در بحث ارتداد که تغییر اندیشه را موجب ارتداد نمی‌دانست.
۲.  تغییر نگاه ایشان در احتکار
۳.  حکومت  و حاکمیت هدف نیستند، بلکه وسیله برای تحقق عدالتند
۴.  تحول اندیشه ایشان درباره ولایت فقیه
۵.   احکام در معاملات پدیده عرفی است
۶.   منتقد دشمن نیست، اگر با ما مخالف باشد. و ...