حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی ایازی دبیر علمی همایش بزرگداشت آیت الله میلانی درگفت وگو با شفقنا گفت: شخصیت علمی مرحوم آیت الله العظمی میلانی در میان نسل جدید حوزویان ناشناخته مانده است و متاسفانه در تهران و حتی قم خیابان و موسسه ای به نام ایشان نامگذاری نشده است.
دبیر علمی همایش بزرگداشت آیت الله میلانی درباره انگیزه و اهداف این همایش به خبرنگار شفقنا گفت: با توجه به شخصیت علمی و فرهنگی آیت الله میلانی چهره ایشان حتی در میان خواص آنگونه که بوده شناخته نشده است. چهل سال از فوت ایشان می گذرد و می توانیم بگوییم نسلی جدید در حوزه ها یا جامعه آمده است که اصلا نام ایشان را نشنیده اند و یا اطلاعات خیلی کم و ناقصی از ایشان دارند.
ایازی با اشاره به مرجعیت علمی و قدرتمند مرحوم آیت الله میلانی در خراسان اظهار کرد: به رغم اینکه ایشان پس از آیت الله العظمی بروجردی مرجعیت شیعه را در خراسان و مناطق بسیار عهده دار بود اما در دیگر حوزه ها شناخته شده نیست.
او بااشاره به آثار آیت الله العظمی میلانی در زمینه های فقه، کلام و تفسیر خاطر نشان کرد: این آثار و تالیفات ایشان که تاکنون منتشر شده و سالهای سال از نشر آنها می گذرد متاسفانه در دسترس محققان نبوده و لذا لازم بود این آثار مجددا تصحیح و تحقیق شود و برخی از آثار دست نویس ایشان شرح و توضیح داده شوند.
دبیر علمی همایش بزرگداشت مرحوم آیت الله میلانی یکی از دلایل مهجوریت این مرجع فقید را در دسترس نبودن آثار ایشان دانست و افزود: شاید این مسئله که ایشان در خراسان بودند و در مرکزحضور نداشتند مهجوریت ایشان را تشدید می کرد.
او در مورد دلایل با تاخیر برگزار شدن همایشی در مورد شخصیت آیت الله میلانی گفت: این همایش در سلسله نکوداشت مجموعه ای از فرزانگانی بوده که به همت دفتر فرهنگی مفاخر خراسان برگزار می شود و این انجمن در پی معرفی شخصیت هایی است که در جهان اسلام ناشناخته مانده اند و لذا پیش از این همایش مرحوم آخوند خراسانی را که بنیان گذار مشروطه می باشد و شاگردان بسیاری را تربیت کرد برگزار نمود و در حالی که کتاب کفایه ایشان در حوزه ها تدریس می شود اما چنان در حق ایشان جفا شده که نه در تهران و یا شهرهای دیگر حتی یک خیابان به نام ایشان نامگذاری نشده است و یا حتی در قم در جهت معرفی ایشان فعالیتی نشده است .
ایازی اضافه کرد: همچنین بزرگداشت آقا میرزاجواد تهرانی که صاحب تفسیر بودند و نیز بزرگداشت آیت الله میرزا علی آقای فلسفی از علمای بزرگ خراسان و نیز بزرگداشت عزیزالله عطاردی صاحب ۲۰۰ کتاب و استاد محمد تقی شریعتی از سوی انجمن مفاخر خراسان برگزار شد. البته این همایش با موسسه آیت الله العظمی سید محمد هادی میلانی و خاندان ایشان انجام یافته است.
او در مورد این مسئله که چرا تالیفات آیت الله میلانی علی رغم جایگاه بالای ایشان جزو دروس حوزه قرار نگرفته است گفت: کتاب های ایشان، کتاب های درسی نیستند بلکه کتابهای علمی و کمک درسی هستند که می تواند به عنوان کتب ارتقا دهنده مباحث فقهی و تفسیر و کلام کمک درسی مورد استفاده طلاب قرار گیرد.
استاد حوزه علمیه قم یکی از کارهای صورت گرفته در این همایش را در اختیار قرار دادن کتاب و نوارهای درسی ایشان عنوان کرد و افزود: ما امیدواریم که طلاب و محققان از این آثار بتوانند در کنار کتب درسی خود استفاده کنند.
او به رونمایی ۲۶ جلد از آثار و کتب درباره آیت الله میلانی در همایش متعلق به ایشان اشاره کرد و افزود: این آثار به دو بخش تقسیم می شود؛ یک دسته آثاری است که بالغ بر ۱۵ جلد با موضوعات تخصصی بیع، زکات، خمس، تفسیر و عقاید مانند قادتنا می شود.
ایازی ادامه داد: بخش دوم کتاب هایی که فردا رونمایی می شود یا در مورد ایشان است و یا کتاب هایی است که شرح آثار آیت الله العظمی میلانی است به عنوان نمونه کتاب « شرح کلمات » ایشان که حاوی یادداشت های عرفانی، فلسفی و عقیدتی وی می شود که تاکنون منتشر نشده بود.
دبیر علمی همایش همچنین از چاپ مقالاتی در قالب یک کتاب خبر داد و عنوان کرد: این مجموعه مقالات توسط بیش از سی و پنج شخصیت نگارش یافته است که به معرفی شخصیت، آرا و اندیشه های مرحوم آیت الله العظمی میلانی در حوزه های فقه، تفسیر، حدیث و قرآن پرداخته است.
او افزود: علاوه بر این فردا کتابی حاوی مصاحبه های صورت گرفته با مراجع عظام تقلید و اساتیدی که با ایشان انس داشتند فردا در همایش رونمایی خواهد شد.
ایازی یکی دیگر از کتاب هایی که فردا در همایش رونمایی خواهد شد کتاب« اسناد» عنوان کرد و افزود: بیش از این ۴ جلد دیگر از اسناد ساواک که شرح مبارزات ایشان و تلاش ساواک در اختلاف افکنی بین علماست قبلا منتشر شده و این اثر پنجم منتشر می شود.
او مکاتبات آیت الله العظمی میلانی با دیگر علما را بخش دیگری از کتاب هایی دانست که در همایش فردا رونمایی می شود و گفت: این مجموعه شامل نامه نگاری های بین آن مرحوم با شخصیت ها، بزرگان و مراجع تقلید آن زمان می شود که این ها اسناد تاریخی هستند که از لحاظ نکات مبارزاتی و علمی مورد توجه می باشند.
این مفسر قرآن کریم همچنین به بیان وجه تمایزآیت الله العظمی میلانی و آیت الله العظمی بروجردی اشاره کرد و افزود: یکی از کارهای اساسی که آیت الله میلانی در اندیشه آن بود بحث نظام مند کردن حوزه های علمیه و تدوین یک نظام درسی برای حوزه بود چیزی که بعد از انقلاب مقداری سر و سامان پیدا کرده است.
او ادامه داد: وقتی آیت الله میلانی از نجف و کربلا عازم مشهد بود در راه آیت الله العظمی بروجردی را ملاقات می کند و از ایشان درخواست می کند که چنین کاری در حوزه علمیه قم اتفاق بیفتد که وقتی ایشان می بیند که نمی تواند این کار را درقم انجام دهد در مشهد این نظام مندسازی را به وجود می آورد که در جای خود شاگردان زیادی را تربیت کرد و همین انگیزه ای شد که این اندیشه و تفکر توسعه پیدا کند و زمینه های آن در قم نیز به شکل مطلوبی فراهم شود.
ایازی تصریح کرد: آیت الله میلانی شاگرد مرحوم آیت الله قاضی طباطبایی بود و طبعا سیر و سلوکی که ایشان در شاگردان خود دنبال می کرد در آیت الله میلانی دیده می شود، آن مرحوم هم درس و هم بحث علامه طباطبایی بود.
او تواضع و فروتنی، سعه صدر و گذشتن از منیت را از ویژگی های مرحوم آیت الله میلانی عنوان کرد و گفت: خانه مرحوم آیت الله میلانی کانون اندیشه های مختلف وتضارب آرا بود و هرچند شاگرد مرحوم شیخ محمدحسین اصفهانی بوده اما در عین حال هم کسانی که طرفدار فلسفه بودند و هم کسانی دیگر از فکر مقابل زمینه ها را برای ارتباط با آنها فراهم کرد.
استاد حوزه علمیه قم بیان داشت: مرحوم آیت الله میلانی فضایی را برای اعزام مبلغین به مناطق مختلف فراهم ساخته و خیلی اصرار داشت که این مبلغان به هیچ عنوان برای ایشان تبلیغ نکنند و تنها به بیان مسائل و معارف دین بپردازند که این نشان از وارستگی اخلاقی ایشان دارد.
