سید محمدعلی ایازی
در فرهنگ ملی عید نوروز، صله رحم از سنت های حسنه است و این مهم در آموزه های دینی نیز مورد تأکید جدی قرار گرفته است و در اخلاق و تعامل زندگی انسان تأثیرگذار و باعث از بین رفتن کدورت ها، اختلافات و فاصله های بین افراد می شود. صله رحم یکی از واجبات شرعی است و دلیل آن، آیات و روایات متعددی است که به وضوح بر این حکم دلالت دارد: یکی از دلایل وجوب صله رحم، اولین آیه از سوره نساء است که می فرماید: واتقوا الله الذی تساءلون به والارحام ان الله کان علیکم رقیبا.در این آیه احتمالات متعددی داده شده است، که طبق برخی از آنها صله رحم واجب خواهد بود. آیه ۲۷ از سوره بقره و آیات ۲۱ و ۲۵ از سوره رعد نیز به شهادت روایات متعدد به صله رحم تفسیر شده است، هر چند اکمل مصادیق و نه مصداق منحصر آن، رحم آل محمد (ص) می باشد.
آیه ۳۶ سوره نساء و آیه ۸۳ سوره بقره بر حسن احسان به والدین، ارحام همسایگان، ایتام، مساکین و… دلالت دارد. با نظر به همگون بودن این دو آیه با لزوم عبودیت خدا و تحرز از شرک و دوری از فساد در زمین، می توان وجوب صله و حرمت قطع را از آنها استنباط کرد. از آیه ۹۰ سوره نحل و آیه ۱۷۷ سوره بقره و آیه ۳۸ سوره روم و آیه ۲۶ سوره اسراء که در آن به ایتای (= اعطا) ذوی القربی – هر چند در برخی روایات به اقربای پیامبر اکرم (ص) تفسیر شده ، ولی از آن وجوب صله استفاده می شود.
اولین اصل در ارزش گذاری رفتارهای اجتماعی، نقش و تاثیر آن رفتارها در تامین مصالح کلی جامعه است. برای وصول به این مهم، ایجاد انگیزه کافی جهت مشارکت فعال همگان و رفع و کاهش تنش ها و تعارضات در نظام اجتماعی ، محور قرار دادن اصل قسط و عدل به عنوان یک مبنای منطقی و خرد پسند، ضرورتی انکارناپذیر می نماید. صله رحم در همه مراتب و سطوح آن در پرتو زیر ساحت های طبیعی و به تبع آن، حاکمیت روابط صمیمی و عاطفی میان خویشاوندان از مصادیق بارز احسان می باشد. از این رو اعمال هر گونه محاسبه منفعت گرایانه و سودجویانه و انتظار دریافت مقابله های پایاپای با روح این سنخ تعاملات ناسازگار بوده و انجام مطلوب آن را مانع می شود.
از نمونه های عملی صله رحم اعطای کمک مالی بلاعوض برای رفع مشکلات مؤمنان، دادن قرض الحسنه، دادن مهلت در پرداخت قروض (انظار معسر)، ابرای ذمه و اسقاط حق خود، قضای دیون، رفع حاجات دنیوی، اعطای هدایا در مناسبت های خاص، هزینه کردن مال برای رفع تخاصمات ایشان، مواسات با او در مال، حفظ اموال او و حذر کردن از وارد ساختن زیان های مالی، پرداخت صدقات مالی به نیابت از آنها می باشد.
صله رحم در شکل منطقی خود در اخلاق و تعامل زندگی ما بسیار تأثیرگذار است و باعث کاهش و حتی از بین رفتن کدورت ها می شود، بنابراین صله رحم یکی از سنت های بسیار خوب عید نوروز می باشد.
در فرهنگ ملی عید نوروز صله رحم از سنتهای حسنه است و این مهم در آموزه های دینی نیز تأکید شده و در اخلاق و تعامل زندگی تأثیرگذار است و باعث از بین رفتن کدورت ها می شود. سنتهای ما دو بخش دارد، یک بخش سنت های دینی است و بخش دیگر سنت های ملی است که عید نوروز جزء سنت های ملی ما به شمار می رود. ما آغاز سال نو و فصل شکفتن گل ها و طبیعت را جشن می گیریم، زیرا در فرهنگ ملی ما دید و بازدید و صله رحم که از سنت های حسنه است و با آموزه های دینی ما ارتباطی عمیق دارد و تأثیر فراوانی بر ما می گذارد.
صله رحم در شکل منطقی خود در اخلاق و تعامل زندگی ما تأثیرگذار است و باعث کاهش و حتی از بین رفتن کدورتها می شود. از سوی دیگر یک سری آموزه دینی داریم که در تحویل سال نو از آنها استفاده می کنیم مانند دعاها و ادعیه های که همزمان با آغاز سال نو زمزمه می کنیم. با دعای ‘ حول حالنا الی احسن الحال’ از خدا می خواهیم که با شروع سال جدید دگرگونی در زندگی ما ایجاد شود و ما با سال گذشته متفاوت باشیم؛ یعنی با شروع سال جدید تغییری در رفتار و تعامل ما با دیگران به وجود آید.
در این دعا نه تنها می خواهیم این تغییر فردی باشد، بلکه می خواهیم که تغییر در جامعه ایجاد شود. یعنی زمانی که می گوییم حال ما در واقع می گوییم حال جامعه ما به صورت جمعی به بهترین حال تبدیل شود نه حال فردی؛ زیرا تغییر زمانی مفید و سازنده است که جمعی باشد نه فردی.باید دعای تحویل سال نو و فرهنگ این دعا را ترویج کنیم و تنها به ادای کلمات اکتفا نکنیم؛ بلکه از خدا بخواهیم که تغییری درونی در ما ایجاد شود که با تغییر کلمات در ذهن و قلب ما این دگرگونی به دست می آید.
