سید مصطفی محقق داماد
۱ـ در اینکه بینش توحیدی بما تعلیم داده که مسبب‌الاسباب را خدا بدانیم وهمه چیز را در نهایت به خدا منتسب سازیم تردیدی نیست که لا موثر فی الوجود الاالله و به قول حاجی سبزواری: «ازمه الامور کلا بیده ـ والکل مستمدة من مدده». ولی در اینکه قرآن مجید فسادها و شرور بر و بحر، دریاها و خشکی را به بشر منتسب ساخته نیز برای آشنایان با قرآن مجید شک وتردیدی نیز وجود ندارد. آنجا که فرمود: «ظَهَرَ الْفَسادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذیقَهُمْ بَعْضَ الَّذی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ» (روم۴۱) به سبب اعمال مردم، فساد در خشکى و دریا آشکار شد [و می‌شود] تا به آنان جزاى بعضى از کارهایشان را بچشاند، باشد که بازگردند.
در کریمه فوق به صراحت فساد دریاها وخشکی را به بشر نسبت می‌دهد؛ یعنی این بشراست که دریا را آلوده می‌سازد و این بشر است که مفسد در ارض به معنای وسیع آن است. این بشر است که حس قدرت طلبی، او را خونخوار کرده و نه تنها به طبیعت پیرامون خود اعم از جاندار و بی جان رحم نمی‌کند، به همنوع خویش نیز نامهربان است، و با یک حمله رود خون جاری می‌سازد و جان صدها کودک، پیر و جوان را می‌گیرد واز کرده خویش شاد وخرم است و برای درنده‌خویی خود سرود پیروزی سر می‌دهد.
۲ـ راه دوری نرویم ! در جنگ‌های اسفباری که به دست دیکتاتور بغداد در محیط خلیج فارس شعله‌ور شد، چنان فجایع وحشتناک زیست محیطی به بار آمد که امکان وقوع آن در گذشته به هیچ وجه وجود نداشته است. پروفسور‌هابس، استاد علوم فضایی دانشگاه سیاتل واشینگتن، که ماه می۱۹۹۱، به همراه یک تیم از متخصصان مربوط حدود سه ماه پس از عقب نشینی نیرو‌های عراقی ازکویت و به آتش‌کشیدن بیش از ۶۰۰ چاه نفت منطقه، بر آسمان کویت پرواز کرده است می‌نویسد: «هنوز حدود ۵۰۰ حلقه چاه نفت در آتش می‌سوخت، و دود سیاه و خفه کننده هزاران پا متصاعد بود، طوری که سرنشینان هوا‌پیما که می‌خواستند از منطقه باز دید کنند، ناچار شدند از ماسک‌های تنفسی استفاده کنند. دود غلیظ همچون ابر سیاه تا بحرین، ۲۵۰ مایلی، جلو تابش خورشید را گرفته و هوا را کاملاً تاریک کرده و موجب حدود ۷ درجه افت حرارت شده بود.عراقیان دریچه نفتکش‌های کویتی را باز کرده بودند که حسب گزارش‌های رسیده حدود ۶ میلیون بشکه نفت به دریا ریخته شده بود که این رقم بالا‌ترین حد نشت نفتی در جهان است. این صحنه عیناً جهنم دانته را برای من به تصویر کشیده است.!!) اشاره به کمدی الهی دانته) به نظر من هرچند جنگ در سریع‌ترین زمان پایان یابد،آثار تخریبی زیست محیطی آن برای مدت‌های بسیار طولانی به جای خواهد ماند.» (نقل از مجله ساینس ر۱۹۹۲)
هابس در جای دیگری از مقاله خود که در «جورنال ساینس» ۱۹۹۲به چاپ رسیده، آورده است «دودی که از نفت‌های سوخته روزانه متصاعد می‌شد، می‌توان با دود ناشی از ۳ میلیون دیزل تانکر سنگین‌کش را که با سرعت ۳۰ مایل در ساعت حرکت کنند، برابر دانست.» وی در جای دیگری از مقاله خود می‌نویسد: «عراقی‌ها علاوه بر آتش زدن چاه‌های نفت، سیستم فاضلاب کارخانه‌های کویت را تخریب کرده‌اند و موجب شده است روزانه ۶۵ هزار یارد مکعب فضولات مایع کارخانه ها به ساحل کویت ریخته شود.»
۳ـ خوانندگان ارجمند! اینگونه بلاها آسمانی‌اند یا زمینی؟ پاسخ روشن است به یقین زمینی ونه آسمانی. به یقین بشری‌اند و نه الهی. بلاهایی‌اند که خود ساخته بشری‌اند.
۴ـ و اما بلای کرونا! چطور؟ آسمانی است یا زمینی و بشری؟
صاحب این قلم می‌خواهد بگوید به یقین بشری است، چرا؟ برای اینکه:
این بلا امروز دامن تقریباً کل جهان را فراگرفته و زندگی بشری را تلخ و سیاه کرده است. بشری که امروز مفتخر است که شتاب دانش را به عرش رسانده و تکنولوژی را چنان پیشرفت داده که امسال با پارسال قابل مقایسه نیست، به یقین توان مطالعه ما تقدم برای پیشگیری و دفع و رفع اینگونه بیماری‌ها برای او نه امکان عقلی که امکان وقوعی داشته و دارد. اما سؤال این است که چرا درمانده شده؟ پاسخ این سؤال زمانی روشن می‌شود که اشخاص آگاه بر آمار و ارقام بودجه‌های کشورهای بزرگ به مقایسه بنشینند و حداقل بودجه امور تحقیقاتی پزشکی کشورها را با بودجه نظامی و ساخت و خرید ادوات نظامی مقایسه کنند. من اطلاع دقیقی از آمار هزینه‌ها و بودجه‌های جهانی ندارم ولی به طوری که از منابع خبری می‌شنوم بودجه ۱٫۴ تریلیون دلاری فدرال برای ۲۰۲۰ درلایحه بودجه آمریکا گوش دنیا را کر کرد. آیا برای مطالعه بر روی سلامت مردم چند صدم این بودجه تصویب شده است؟
بشری که نه مایل که عاشق دلباخته جنگ و خونریزی و آدم‌کشی است و علی‌الدوام هوای نفسانی و شیطانی خونخوار خود را به عناوین مختلف، گاه با عناوین قدسی، دینی و مذهبی و گاه با عناوین دروغین انسا‌ندوستانه توجیه می‌کند، آیا جزایش جز این است که یک موجود نامرئی به نام «کرونا ویروس» به دست و پایش بپیچد، حد و مرز نشناسد و به قوانین ویزا و مهاجرت توجهی نکند و به سرعت همه جا را در‌نوردد وحتی به اندرون کاخ‌های سفید و سرخ سران قدرت نیز وارد شود و چنان راه نفس را بر آنان تنگ کند که بقول قرآن مجید: «یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً» (انعام ۱۲۵)
۵ـ در حدیثی نسبتاً معتبر در خصال صدوق از قول امام‌صادق(ع) آمده که چند دسته هستند که دعایشان مستجاب نمی‌شود، از جمله کسی که خدا به او رزق و روزی داده ولی او ندانسته چگونه مصرف کند و اندازه‌گیری در خرج و مصرف نداشته و ثروتش را تمام کرده و دعا برای طلب رزق می‌کند و دسته دیگرکسی که به علت تنبلی در خانه می‌نشیند و به دنبال تلاش روزی نمی‌رود و برای روزی دعا می‌کند.
دعا به درگاه خداوند همیشه کامروا و مؤثر است به تعبیر قرآن مجید: «قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکُم» (فرقان۷۷ بگو: اگر دعاى شما نباشد پروردگارم به شما بهایى نمىدهد) ولی مادام که بشر در کل جهان خوی تجاوزگری خود را کنار ننهد و سلاح را بر زمین نگذارد و بجای آنکه دست در دست همنوعش گذاشته و یا‌ر و غمخوار دیگران شود و به جای آنکه بگوید ما و مرادش همه نوع انسانی باشد، فقط بگوید من و به جای درمان وآرامش دیگران با سلاح گرم و سرد با آنان مواجه شود، آیا دعا مستجاب می‌شود؟
دراخبار آمده بود که دراین شرائط در بسیاری از کشورهای بزرگ وسائل بهداشتی کمیاب شده است. آیا وقتی پولی که نعمت الهی است و خدا داده تا وسائل بیمارستانی را تهیه کند و مراکز درمانی را مجهز به آخرین وسائل روز نماید، همان پول را برای کارهای غیر ضرور مصرف کند تا به جایی که پرستاران، این فرشتگان مهربان با کمبود لباس و پوشش روبروشوند، چه مجازاتی باید درانتظارش بود؟ خدا درقرآن مجید فرموده: «ولا توتوالسفهاء اموالکم التی جعل‌الله لکم قیاما» ( نساء ۵) اموالتان را که مایه قوام شماست و نقش حیاتی برای شما دارد، به دست سفیهان وکم خردان ندهید.!! امروز جوامع بشری سرمایه‌های مالیشان را به دست قدرتمندان بی خرد داده‌اند وآنها به نفع قدرت شخصی صرف می‌کنند و نه مصالح انسانی ملتها. شاهدش این است که وقتی در مقابل اینگونه مشکلات قرار می‌گیرند کمیتشان لنگ است ودر گل می‌مانند. اسفا که ثروت عظیم بشری امروز دردست قدرتمندانی است که از ابعاد انسانی ومعنوی دورند و جز کسب قدرت بیشتر به هر وسیله ممکن، هدف دیگری را دنبال نمی‌کنند،
۶ـ جهت دیگری که از آن رهگذر بلا منتسب به ما انسانها می‌گردد،عدم پیروی از دستورات کارشناسان بهداشتی است. هر مجتهدی در هر مقام و منزلت فقهی، به یقین در مقابل دستورات بهداشتی مقلد است. هیچکس نمی‌تواند دراین مقام معلومات خود را در رشته‌های دیگر پوششی برای نافرمانی در امور پزشکی و بهداشتی قرار دهد و نه تنها سلامت خود را به خطر اندازد ـ که گناهی بزرگی است ـ موجبات بیماری و هلاکت دیگران گردد. اضرار به دیگران اگر عمدی باشد حرام و اگرعمدی نباشد موجب ضمان و مسئولیت مدنی است.
۷ـ دوستان وعزیزان! همه با هم برای رفع این بلیه دعا کنیم که به یقین در میان جمع دستان پاک و قلوب سلیمی وجوددارند که دعایشان مستجاب گردد. ولی اولین دعای ما این باشد که:خدایا این درنده خویی را از طبیعت ما بمیران تا همه عمر زنده باشیم به روان آدمیت. خدایا به جای دشمنان، دشمنی را از میان ما برانداز که رنج بی‌شمار آرد و درخت دوستی درمیان ما بنشان که کام دل ببارآرد! خداوندا به بیماران شفا، به داغداران و سوگواران صبر و اجر و به خدمتگزاران درمانی توفیق وسلامتی عنایت فرما. آمین یا رب العالمین .
۱ـ در اینکه بینش توحیدی بما تعلیم داده که مسبب‌الاسباب را خدا بدانیم وهمه چیز را در نهایت به خدا منتسب سازیم تردیدی نیست که لا موثر فی الوجود الاالله و به قول حاجی سبزواری: «ازمه الامور کلا بیده ـ والکل مستمدة من مدده». ولی در اینکه قرآن مجید فسادها و شرور بر و بحر، دریاها و خشکی را به بشر منتسب ساخته نیز برای آشنایان با قرآن مجید شک وتردیدی نیز وجود ندارد. آنجا که فرمود: «ظَهَرَ الْفَسادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذیقَهُمْ بَعْضَ الَّذی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ» (روم۴۱) به سبب اعمال مردم، فساد در خشکى و دریا آشکار شد [و می‌شود] تا به آنان جزاى بعضى از کارهایشان را بچشاند، باشد که بازگردند.
در کریمه فوق به صراحت فساد دریاها وخشکی را به بشر نسبت می‌دهد؛ یعنی این بشراست که دریا را آلوده می‌سازد و این بشر است که مفسد در ارض به معنای وسیع آن است. این بشر است که حس قدرت طلبی، او را خونخوار کرده و نه تنها به طبیعت پیرامون خود اعم از جاندار و بی جان رحم نمی‌کند، به همنوع خویش نیز نامهربان است، و با یک حمله رود خون جاری می‌سازد و جان صدها کودک، پیر و جوان را می‌گیرد واز کرده خویش شاد وخرم است و برای درنده‌خویی خود سرود پیروزی سر می‌دهد.
۲ـ راه دوری نرویم ! در جنگ‌های اسفباری که به دست دیکتاتور بغداد در محیط خلیج فارس شعله‌ور شد، چنان فجایع وحشتناک زیست محیطی به بار آمد که امکان وقوع آن در گذشته به هیچ وجه وجود نداشته است. پروفسور‌هابس، استاد علوم فضایی دانشگاه سیاتل واشینگتن، که ماه می۱۹۹۱، به همراه یک تیم از متخصصان مربوط حدود سه ماه پس از عقب نشینی نیرو‌های عراقی ازکویت و به آتش‌کشیدن بیش از ۶۰۰ چاه نفت منطقه، بر آسمان کویت پرواز کرده است می‌نویسد: «هنوز حدود ۵۰۰ حلقه چاه نفت در آتش می‌سوخت، و دود سیاه و خفه کننده هزاران پا متصاعد بود، طوری که سرنشینان هوا‌پیما که می‌خواستند از منطقه باز دید کنند، ناچار شدند از ماسک‌های تنفسی استفاده کنند. دود غلیظ همچون ابر سیاه تا بحرین، ۲۵۰ مایلی، جلو تابش خورشید را گرفته و هوا را کاملاً تاریک کرده و موجب حدود ۷ درجه افت حرارت شده بود.عراقیان دریچه نفتکش‌های کویتی را باز کرده بودند که حسب گزارش‌های رسیده حدود ۶ میلیون بشکه نفت به دریا ریخته شده بود که این رقم بالا‌ترین حد نشت نفتی در جهان است. این صحنه عیناً جهنم دانته را برای من به تصویر کشیده است.!!) اشاره به کمدی الهی دانته) به نظر من هرچند جنگ در سریع‌ترین زمان پایان یابد،آثار تخریبی زیست محیطی آن برای مدت‌های بسیار طولانی به جای خواهد ماند.» (نقل از مجله ساینس ر۱۹۹۲)
هابس در جای دیگری از مقاله خود که در «جورنال ساینس» ۱۹۹۲به چاپ رسیده، آورده است «دودی که از نفت‌های سوخته روزانه متصاعد می‌شد، می‌توان با دود ناشی از ۳ میلیون دیزل تانکر سنگین‌کش را که با سرعت ۳۰ مایل در ساعت حرکت کنند، برابر دانست.» وی در جای دیگری از مقاله خود می‌نویسد: «عراقی‌ها علاوه بر آتش زدن چاه‌های نفت، سیستم فاضلاب کارخانه‌های کویت را تخریب کرده‌اند و موجب شده است روزانه ۶۵ هزار یارد مکعب فضولات مایع کارخانه ها به ساحل کویت ریخته شود.»
۳ـ خوانندگان ارجمند! اینگونه بلاها آسمانی‌اند یا زمینی؟ پاسخ روشن است به یقین زمینی ونه آسمانی. به یقین بشری‌اند و نه الهی. بلاهایی‌اند که خود ساخته بشری‌اند.
۴ـ و اما بلای کرونا! چطور؟ آسمانی است یا زمینی و بشری؟
صاحب این قلم می‌خواهد بگوید به یقین بشری است، چرا؟ برای اینکه:
این بلا امروز دامن تقریباً کل جهان را فراگرفته و زندگی بشری را تلخ و سیاه کرده است. بشری که امروز مفتخر است که شتاب دانش را به عرش رسانده و تکنولوژی را چنان پیشرفت داده که امسال با پارسال قابل مقایسه نیست، به یقین توان مطالعه ما تقدم برای پیشگیری و دفع و رفع اینگونه بیماری‌ها برای او نه امکان عقلی که امکان وقوعی داشته و دارد. اما سؤال این است که چرا درمانده شده؟ پاسخ این سؤال زمانی روشن می‌شود که اشخاص آگاه بر آمار و ارقام بودجه‌های کشورهای بزرگ به مقایسه بنشینند و حداقل بودجه امور تحقیقاتی پزشکی کشورها را با بودجه نظامی و ساخت و خرید ادوات نظامی مقایسه کنند. من اطلاع دقیقی از آمار هزینه‌ها و بودجه‌های جهانی ندارم ولی به طوری که از منابع خبری می‌شنوم بودجه ۱٫۴ تریلیون دلاری فدرال برای ۲۰۲۰ درلایحه بودجه آمریکا گوش دنیا را کر کرد. آیا برای مطالعه بر روی سلامت مردم چند صدم این بودجه تصویب شده است؟
بشری که نه مایل که عاشق دلباخته جنگ و خونریزی و آدم‌کشی است و علی‌الدوام هوای نفسانی و شیطانی خونخوار خود را به عناوین مختلف، گاه با عناوین قدسی، دینی و مذهبی و گاه با عناوین دروغین انسا‌ندوستانه توجیه می‌کند، آیا جزایش جز این است که یک موجود نامرئی به نام «کرونا ویروس» به دست و پایش بپیچد، حد و مرز نشناسد و به قوانین ویزا و مهاجرت توجهی نکند و به سرعت همه جا را در‌نوردد وحتی به اندرون کاخ‌های سفید و سرخ سران قدرت نیز وارد شود و چنان راه نفس را بر آنان تنگ کند که بقول قرآن مجید: «یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً» (انعام ۱۲۵)
۵ـ در حدیثی نسبتاً معتبر در خصال صدوق از قول امام‌صادق(ع) آمده که چند دسته هستند که دعایشان مستجاب نمی‌شود، از جمله کسی که خدا به او رزق و روزی داده ولی او ندانسته چگونه مصرف کند و اندازه‌گیری در خرج و مصرف نداشته و ثروتش را تمام کرده و دعا برای طلب رزق می‌کند و دسته دیگرکسی که به علت تنبلی در خانه می‌نشیند و به دنبال تلاش روزی نمی‌رود و برای روزی دعا می‌کند.
دعا به درگاه خداوند همیشه کامروا و مؤثر است به تعبیر قرآن مجید: «قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکُم» (فرقان۷۷ بگو: اگر دعاى شما نباشد پروردگارم به شما بهایى نمىدهد) ولی مادام که بشر در کل جهان خوی تجاوزگری خود را کنار ننهد و سلاح را بر زمین نگذارد و بجای آنکه دست در دست همنوعش گذاشته و یا‌ر و غمخوار دیگران شود و به جای آنکه بگوید ما و مرادش همه نوع انسانی باشد، فقط بگوید من و به جای درمان وآرامش دیگران با سلاح گرم و سرد با آنان مواجه شود، آیا دعا مستجاب می‌شود؟
دراخبار آمده بود که دراین شرائط در بسیاری از کشورهای بزرگ وسائل بهداشتی کمیاب شده است. آیا وقتی پولی که نعمت الهی است و خدا داده تا وسائل بیمارستانی را تهیه کند و مراکز درمانی را مجهز به آخرین وسائل روز نماید، همان پول را برای کارهای غیر ضرور مصرف کند تا به جایی که پرستاران، این فرشتگان مهربان با کمبود لباس و پوشش روبروشوند، چه مجازاتی باید درانتظارش بود؟ خدا درقرآن مجید فرموده: «ولا توتوالسفهاء اموالکم التی جعل‌الله لکم قیاما» ( نساء ۵) اموالتان را که مایه قوام شماست و نقش حیاتی برای شما دارد، به دست سفیهان وکم خردان ندهید.!! امروز جوامع بشری سرمایه‌های مالیشان را به دست قدرتمندان بی خرد داده‌اند وآنها به نفع قدرت شخصی صرف می‌کنند و نه مصالح انسانی ملتها. شاهدش این است که وقتی در مقابل اینگونه مشکلات قرار می‌گیرند کمیتشان لنگ است ودر گل می‌مانند. اسفا که ثروت عظیم بشری امروز دردست قدرتمندانی است که از ابعاد انسانی ومعنوی دورند و جز کسب قدرت بیشتر به هر وسیله ممکن، هدف دیگری را دنبال نمی‌کنند،
۶ـ جهت دیگری که از آن رهگذر بلا منتسب به ما انسانها می‌گردد،عدم پیروی از دستورات کارشناسان بهداشتی است. هر مجتهدی در هر مقام و منزلت فقهی، به یقین در مقابل دستورات بهداشتی مقلد است. هیچکس نمی‌تواند دراین مقام معلومات خود را در رشته‌های دیگر پوششی برای نافرمانی در امور پزشکی و بهداشتی قرار دهد و نه تنها سلامت خود را به خطر اندازد ـ که گناهی بزرگی است ـ موجبات بیماری و هلاکت دیگران گردد. اضرار به دیگران اگر عمدی باشد حرام و اگرعمدی نباشد موجب ضمان و مسئولیت مدنی است.
۷ـ دوستان وعزیزان! همه با هم برای رفع این بلیه دعا کنیم که به یقین در میان جمع دستان پاک و قلوب سلیمی وجوددارند که دعایشان مستجاب گردد. ولی اولین دعای ما این باشد که:خدایا این درنده خویی را از طبیعت ما بمیران تا همه عمر زنده باشیم به روان آدمیت. خدایا به جای دشمنان، دشمنی را از میان ما برانداز که رنج بی‌شمار آرد و درخت دوستی درمیان ما بنشان که کام دل ببارآرد! خداوندا به بیماران شفا، به داغداران و سوگواران صبر و اجر و به خدمتگزاران درمانی توفیق وسلامتی عنایت فرما. آمین یا رب العالمین .
