دوشنبه 28 دیماه 1394 دفتر فرهنگ معلولین به قدوم پژوهشگران برجسته از مجمع مدرسین ومحققین حوزه علمیه آراسته شد. ساعت 18 تا 20 بیست نفر از این تشکل تشریف آوردند. اینان بیش از هرچیز دغدغههای انسان دوستی و کرامت انسانی داشتند و میخواستند روش تکریم معلولان را بدانند.
لحظاتی پس از ساعت شش جلسه شروع شد، نخست آقای محمد نوری گزارش مبسوطی از اقدامات و فعالیتهای این دفتر عرضه کرد. سپس زمان طرح پرسش فرا رسید و مدیریت دفتر به این پرسشها جواب گفت. آنگاه به تناول شام پرداختند و پس از گفتوگوی آزاد، جلسه به اتمام رسید.
گزارش مدیریت دفتر
آقای محمد نوری ابتدا به این موضوع پرداخت که روحانیت به ویژه پژوهشگران و مدرسین و مبلغین روحانی از گروههای بسیار مهم مرجع است و میتواند در تحولات جامعه معلولین مؤثر باشد. هدایت فکری مردم و شاکلهدهی و خط دادن به اندیشه مردم و اینکه مطابق معارف دینی به معلولین احترام داشته باشند از کارهای مهمی است که فقط از روحانیت برمیآید. در اصل روحانیون دو کار مهم باید برای معلولان انجام دهند:
1ـ تدوین و تنقیح اندیشه دینی مرتبط به معلولین
آیات و روایات فراوان یا در فقه احکام بسیار همچنین در کلام متونی درباره معلولین داریم و لازم است اینها به‌روزرسانی گردد و مطابق اقتضائات و نیازهای روز تبیین و منتشر شود. متأسفانه احکام ما در زمینه معلولین ذهنی هنوز رنگ و شکل هزار سال قبل را دارد و به معلولین ذهنی، سفیه گفته میشود با اینکه معلولان ذهنی درست است در یک زمینه عقب مانده یا آسیبپذیراند ولی گاه در زمینههایی نابغهاند. هرسال در ورزش تیمهای معلولین ذهنی، مدالآوران طلا و نقره هستند. اگر سفیه و کودن بودند که نمیتوانستند در رقابتهای بسیار مشکل مدالآور باشند. البته معلولان چشمی یعنی نابینایان یا ناشنوایان یا معلولین ضایعه نخاعی و حرکتی هم در ورزشهای پارالمپیک پیشرفتهای چشمگیر داشتهاند.
در متون دینی اسلامی و شیعی بسیار از تکریم معلولان گفته شده، اما متأسفانه گاه اینها را تحرف شده عرضه کردهاند، گاه مخلوط به عناصر یهودی و ضعیف شده و بالاخره هنوز متون واقعی آنگونه که سیره رسول خدا(ص) است عرضه نشده است. وظیفه نخبگان روحانیت مثل شما است که اینها را بازنویسی و عرضه کنید.
لازم به ذکر است یهود و مسیحیت یعنی کتاب عهدین، دیدگاه منفی نسبت به معلولین دارد و معلولیت را نشانه‌ای از خشم پروردگار میدانند ولی در اسلام کاملاً برعکس است. مثلاً در قصص انبیاء در قرآن تحلیلهای بسیار انسانی و مطلوب از معلولین عرضه شده است.
2ـ کار دوم روحانیت اطلاعرسانی و وعظ است. در سخنرانیها و در کارهای رسانهای، روحانیت باید مروج و مبلغ همه اقشار آسیب‌مند اجتماعی از جمله معلولان باشد. در ایران 10 درصد از جامعه معلولیت دارند یعنی قشر وسیعی و لازم است برای این قشر انبوه اجتماعی برنامههای تبلیغی مستقل باشد.
متأسفانه برنامه تبلیغی مستقل برای معلولین تاکنون در حوزه اجرا نشده است. دفتر تبلیغات و دیگر نهادهای تبلیغی و معاونت تبلیغی حوزه برای کارگران، برای روستائیان، برای دانشآموزان، مبلغ اعزام کرده ولی هیچگاه برای معلولین اعزام مبلغ نداشتهایم. البته فعالیتهای محدود و موقت بوده مثلاً دفتر حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی یک گروه جهت آموزش زبان اشاره برای طلاب مبلغ تجهیز کرد و یک سال کار کردند و مبلغینی برای ناشنوایان اعزام شدند ولی این هسته و سامانه هم کمرنگ شده است.
اما نسبت به مجمع مدرسین و محققین تشکر میشود که اهتمام ویژه به امور انسانی و حقوق بشری معلولان نمودهاند و اقداماتی داشته و حداقل با این دفتر تشریک مساعی نمودهاند. لازم است مجامع جهانی مثل یونیسف و یونسکو و ایسسکو بدانند مجمع مدرسین و محققین با رویکردی که نسبت به تکریم انسانی دارد به خوبی توانسته در عرصه ترویج انسان دوستی و حقوق بشر معلولان را ساماندهی نماید. متأسفانه ما با برخی نهادهای حوزوی چندبار نامهنگاری جهت تشریک مساعی کردیم ولی پاسخی دریافت نشده ولی هرگاه برای امور معلولان از مجمع مشورت خواسته یا کاری داشتهایم، خوب همکاری کردهاند.
بهرحال روحانیت در کنار معلمین، استادان دانشگاه و روزنامهنگاران جزء گروههای مهم مرجع و تعیین کننده هستند. اما مدیریت و معاونان مدیریت حوزه بدون اینکه این دفتر پیش قدم شود، خودشان باید بیایند و اقدامات مشترک را آغاز کنند نه اینکه چند بار بگوییم، زنگ بزنیم و محل نگذارند. البته مجمع انصافاً خوب همکاری کرده است.
مسأله مهم و بعدی که روحانیت باید سامان دهد پذیرش معلولین در حوزه علمیه قم است. برخی شهرها پذیرش دارند اما قم پذیرش را ممنوع کردهاند. همه ادیان از معلولین برای تبلیغ و ترویج دینی استفاده میکنند ولی اینجا شرط سلامت را تصویب کردهاند. با اینکه معلولین هیچ چیز کمتر از افراد عادی ندارند و سخن آنان در مردم تأثیر بهتر دارد.
اما نسبت به فعالیتهای این دفتر چند نکته عرض کنم. این دفتر تخصصی برای نخبگان معلول و فقط فعالیت علمی و فرهنگی انجام میدهد و تمامی محصولات را رایگان در اختیار جامعه هدف قرار میدهد. این دفتر توسط حجت السلام والمسلمین سیدجواد شهرستانی در مهرماه 1390 تأسیس شده و تاکنون بیش از چهار هزار ساعت تولید کتاب گویا داشته است. کتب گویا با ویژگیها و کیفیت برتر عرضه شده است. مدیریت آن را یک نفر خانم نابینا به نام منصوره ضیاییفر برعهده دارد. تولید کتاب گویا با چند هدف تعقیب شده است: فرهنگسازی و ترویج فرهنگ شیعی در جامعه هدف؛ دوم دو منظوره بوده یعنی هم نابینایان و هم افراد عادی بتوانند استفاده کنند؛ سوم با حداقل امکانات و حداکثر کیفیت عرضه شده است؛ چهارمین ویژگی مرتبط به امور فنی است و تلاش کردهایم مجموعه‌ای تولید کنیم مثلاً یک مجموعه درباره زن و خانواده و یک مجموعه درباره اعجاز قرآن و غیره. گام بعدی این است که تأثیر و کارآیی کتب صوتی را با تعبیه راهنما و نیز با موضوعی و دایرۀالمعارفی کردن آنها افزایش دهیم. ویژگی مهم دایرت المعارفها این است که هر قسمت و هر مدخل را میتوان ظرف چند ثانیه پیدا کرد و مطالعه کرد. کتاب گویا هم باید همینگونه باشد. البته نصب این ویژگیها بسیار دشوار است و مشغول هستند.
در زمینه تولید کتب مذهبی بریل، تولید آثار مرجعی مثل دانشنامه، کتابشناسیهای لازم برای معلولین را شروع کردهایم چند کار چاپ شده، چند کار در دست نهایی شدن است بالاخره مرجعسازی و تولید آثار مرجع در همه فرهنگهای یک کار زیربنایی و اصلی است و تا کتاب مرجع نباشد نمیتوان به ساماندهی نهایی فکر کرد.
فعالیت دیگر تولید مجله تواننامه است. تلاش شده مجلهای وزین، کاملاً علمی، به روز و مهمتر رفرنس و محور باشد. لذا هر شماره به موضوع تخصصی اختصاص دارد. نیز سایت و بانک اطلاعات و شبکه موبایل معلولان هم توسط این دفتر راهاندازی شده است که هرکدام خودش یک پروژه مستقل است.
غیر از اینها یک مؤسسه مرجع نگاری در دل دفتر فرهنگ معلولین است، یک مؤسسه تولید بریل و تولید کتاب گویا هست، بالاخره ده مؤسسه کار آمد در درون این دفتر هست که هرکدام بودجه و امکانات مستقل میخواست ولی حاج آقا شهرستانی به روشی کار را ساماندهی کردهاند با حداقلها بتوانیم حداکثر تولیدات را داشته باشیم.
پس از سخنان آقای محمد نوری، حجت الاسلام محمود صلواتی مدیر فرهنگی مجمع مدرسین و محققین تشکر کرد؛ به ویژه از آیت الله العظمی سیدعلی سیستانی و حجت السلام والمسلمین شهرستانی که این تشکل بینظیر را ایجاد کردهاند تشکر کرد. آقای کرمی از نویسندگان و وعاظ مشهور حوزه از حاج آقا شهرستانی تشکر کرد و گفت امشب بر معلومات من چیزهای زیادی افزوده شده و فهمیدم معلولین هم یک سوژه فرهنگی و تبلیغی مهم است.
آقای احمدیان نویسنده و پژوهشگر حوزوی؛آقای مهدیه پژوهشگر قرآنی و کلام در حوزه؛ آقای نوریها مترجم و نویسنده؛ آقای ابراهیمی نویسنده و واعظ؛ آقای احمدی مبلغ و مدرس؛ آقای تمسکی استاد حوزه و دانشگاه؛ آقای رضاپور و آقای روزخوش پژوهشگران قرآنی نیز از حاج آقا شهرستانی تشکر کردند و گفتند امشب نکات بسیار درباره معلولین متوجه شدیم.
نیز آقای مقدسی، آقای کوشا و آقای صالحی که همگی از مدرسین حوزه و منبری مشهوراند گفتند ما نمیدانستیم مؤسسهای با این عظمت و این همه کار و فعالیت هست و الان که دانستیم وظیفه دیگری داریم و لازم است در تبلیغ و ترویج اینجا بکوشیم و مردم را تشویق به حمایت کنیم.
در ادامه آقای نوری در مورد چند مطلب خیلی خلاصه گفت:
نیاز ما به مباحث، تحلیلها و تحقیقات زیاد است، اما موضوعات اولویتدار را در مجله تواننامه منتشر کردهایم مثلاً در رشته تاریخ، در رشته فقه و حقوق چه نیازهای علمی و پژوهشی داریم، اینها را لیست کردهایم، اما برخی رشتهها هنوز لیست نشده و از شما استدعا میکنیم کمک کنید. همچنین انتظار داریم در تبلیغات و نیز در تدریس و فرهنگسازی کمک کنید. یعنی به عنوان کارشناس تجارب و دستاوردهای خود را به ما هم بدهید. زیرا درصدد تهیه جزوه و کتابی هستیم که به توجیه مبلغین و اطلاعرسانان و روزنامهنگاران بپردازد.
