آیت الله سید روح الله خاتمی
مجموعه حاضر گزیدهای از سخنان آیتالله سیّد روحالله خاتمی را در دهة اول انقلاب اسلامی كه در دیدارها و خطبههای نماز جمعه ایراد كردهاند، دربر دارد و میتوان آن را بهمنزلۀ چكیده و عصارهای از دیدگاهها و اندیشههای وی دربارة حادثة عظیم كربلا و ماهیت قیام حضرت سیدالشهداء )ع( دانست
كربلا
◄ حادثه عظیم و پرشكوه كربلا از حوادثی است كه تاكنون تاریخ نظیر آن را ندیده و تا دنیا هست هیچ نهضت، انقلاب و حادثهای نظیر و شبیه كربلا رخ نخواهد داد.
◄ ارزش شهادت شهدای كربلا به این است كه شهادتشان را آگاهانه برگزیدند.
محرّم
◄ اگر عزاداریهای ما حقیقی باشد، از هر عبادتی بالاتر است.
◄ باید مراقب برداشتهای وارونه از عزاداریهای سیدالشهداء(ع) باشیم.
◄ برای درك فلسفه و ماهیت قیام سیدالشهدا(ع)، باید تاریخ جاهلیت قبل از اسلام، تاریخ اسلام و تاریخ بعد از اسلام را تا زمان حضرت سیدالشهدا(ع) مطالعه كرد.
◄ بسیاری از سنتهایی كه مردم هنگام عزاداری انجام میدهند، عادتهایی خلاف شرع هستند كه زدودن آنها به سالها وقت و صرف هزینة فراوان از سوی علما نیاز دارد.
◄ تحریفاتی كه دشمنان آگاه و دوستان ناآگاه سیدالشهداء(ع) بر قضایای محرم وارد كردهاند،باعث انحراف اذهان سادة مردم شده، بر هدف عظیم حضرت امام حسین(ع) خدشه وارد كرده است.
◄ خداوند به خاطر اشك ریختن برای سیدالشهداء(ع) گناهان كسی را نمیآمرزد، اشك ریختن اگر به توبة حقیقی نینجامد، رنج بیهوده و زحمت بیفایده است.
◄ خیلی ناگوار است كه دهه محرم بگذرد و انسان توفیق هیچ اظهار ادب و توسلی را به دست نیاورد.
◄ در جریان حوادث محرم كه به عاشورا ختم شد، همهجور تظاهرات، تبلیغات و افشاگری هنرمندانه دیده میشود.
◄ در زمان قیام ابیعبدالله(ع)، اصلا احكام اسلامی، اخلاق اسلامی و روح اسلامی وجود نداشت. بچهها و جوانانی كه تربیت شده بودند، همهشان تربیت شده روش بنی امیه بودند.
◄ دستگاه عزاداری محرم چنان آغشته به تحریفات و كجیهاست كه سالها طول میكشد تا بزرگان دین بتوانند آنها را از بدنة آن بزدایند.
◄ ذكر فضایل جعلی به جای فضایل حقیقی درباره قیام عاشورا به اسلام لطمه میزند و سبب سوءاستفاده دشمنان میشود.
◄ روضهخوانیهای مشحون از دروغ بزرگترین ضربهها را به هدف سیدالشهدا(ع) از قیام كربلا وارد كرده است.
◄ شأن محرم در تحلیل هدف شهادت ابی عبداله (ع) است.
◄ شكل عزاداریهای ما در محرم باید تصفیه شود تا ناراستیها از آن زدوده گردد.
◄ عبادتی بالاتر و عظیمتر و پرثمرتر برای دنیا و آخرت انسان از عزاداری برای حضرت سیدالشهدا(ع) نیست.
◄ عزاداری برای حضرت سیدالشهداء(ع) مهمترین مسئلة اسلامی و عامل زنده نگه داشتن اسلام است.
◄ عزاداری برای حضرت سیدالشهداء(ع) و یارانش صرفاً اشك ریختن و سینه زدن و شركت در هیأتها و دستهجات نیست، بلكه عزاداری باید به گونهای باشد كه روح عزادار به روح سیدالشهداء(ع) متصل و از چشمة جوشانش سیراب شود.
◄ عزاداری برای سیدالشهداء(ع) و یارانش عملی مستحب با ثوابی عظیم،حتی بیشتر از برخی واجبات، است اما مراقب باشید به خاطر انجام این مستحب،عمل حرام مرتكب نشوید.
◄ عزاداریهای محرم باعث تداوم زندگی شیعه و زندگی اسلام است.
◄ مراقب باشیم عزاداریهایمان با معصیت همراه نشود كه در این صورت، اجر و ثوابش یكسره ضایع و تباه خواهد شد.
◄ هیأتهای عزادارای را به گونهای برپا كنید كه اگر حضرت سیدالشهدا(ع) در میانتان حاضر شود، شرمنده نشوید و مورد تأیید آن حضرت قرار گیرید.
حسین بن علی(ع)، امام سوم
◄ ابیعبدالله مكتبی تأسیس كرد كه اسلام را نجات داد و آزادی را در جهان اعلام كرد.
◄ ابیعبدالهی(ع) با شهادتش همه كمالات انسانیت را، همه فضایل را، همه حقپرستی را، همه توحید را، همه حقایق را، عقل كامل را و همه چیز را به نمایش گذاشت.
◄ ابیعبدالهی(ع) در صحنه كربلا روحیه اسلام را مجسم میكند.
◄ از روز اول قیام حسینی تا روز عاشورا تا گودال قتلگاه همه كلمات ابی عبدالله مثل آتش بر فرق دشمنان اسلام بارید و مثل نور و آب زلال بر قلب اشخاص طالب حق و ایمان ریخته شد.
◄ از همان لحظهای كه حضرت امام حسین(ع) از مدینه حركت كرد، نقشهاش این بود كه شهادت خودش را به صورتی دربیاورد كه نشود آن را پنهان یا فراموش كرد.
◄ اصحاب امام حسین(ع) در كربلا بر اصحاب همه انبیا و امامان فضیلت دارند.
◄ اگر ابیعبدالله(ع) دعوت كوفه را قبول نكرده بود، نهضتش شكست خورده بود زیرا بعدها تاریخ میگفت كه ای پسر پیغمبر(ص)، اهل كوفه كه اصحاب پدرت بودند و آن همه التماس كردند كه بیا و ما تو را یاری میكنیم و اسلام را از دست یزید نجات میدهیم، چرا قبول نكردی؟
◄ اگر امام حسین(ع) و اصحابش در كربلا كشته نمیشدند و از تشنگی و گرسنگی میمردند، پیام عاشورا به درستی منتقل نمیشد.
◄ اگر بگوییم كه امام حسین(ع) خواست حكومت تشكیل بدهد اما نتوانست و كشته شد، مقامش را تنزل دادهایم.
◄ اگر حضرت امامحسین(ع) قیام نكرده بود، مردم اسلام را از اعمال یزید و معاویه میشناختند.
◄ اگر حضرت امام حسین(ع) به جای شهادت، در مدینه یا مكه ترور میشد، هیچ اثری نداشت.
◄ اگر در كلمات و رفتارهای سیدالشهدا(ع) دقت كنیم، میبینیم كه مجموعه كاملی از اخلاق اسلامی شامل ناموسپرستی و صبوری و استقامت و حكمت و شجاعت را دربر میگیرد.
◄ اگر شهادت حضرت سیدالشهدا(ع) نبود، به خدا قسم چهره اسلام به كلی بر اهل عالم مخفی مانده بود و اگر یكسره سقوط نكرده بود، با چهره كریهی در میان مردم معرفی میشد.
◄ امام حسین(ع) با شهادتش دستگاهی را ایجاد كرد كه اسلام را بیمه كرد.
◄ امام حسین(ع) حتی یك قطره از خون گلوی علی اصغر(ع) را نگذاشت هدر برود و اثرش هنوز باقی است.
◄ امام حسین(ع) در قضیه شهادتش حفظ احترام كعبه را به مسلمانان آموخت.
◄ امام حسین(ع) طرح شهادتی را چید كه مانند بمب عالم را تكان داد كه هنوز هم آثارش پابرجاست.
◄ امام حسین(ع) مكتب شهادت را در دنیا تأسیس كرد؛ مكتبی كه تا روز قیامت پابرجا خواهد بود.
◄ امام حسین(ع) نخبههایی را برگزید كه دارای ایمان كامل، توحید كامل و از خودگذشتگی كامل باشند تا شایسته و لایق همكاری با او باشند.
◄ امام حسین(ع) هیچ چارهای نداشت جز اینكه شهادت مظلومانه را برگزیند زیرا كشته شدن در مدینه یا مكه هرگز برای هدفش كفایت نمیكرد.
◄ انسان باید تأسی كند به حضرت امام حسین(ع) یعنی حتی اگر قرار است بمیرد و كشته شود، تا دم آخر وظایفی كه بر او محول است، به نحو احسن انجام دهد.
◄ انقلابی كه امام حسین(ع) رقم زد، نه پیش از او سابقه داشته نه پس از او تكرار خواهد شد.
◄ بیعت كردن ابیعبدالله(ع) با یزید معادل با امضای سقوط اسلام بود.
◄ بیعت نكردن حضرت سیدالشهدا(ع) با یزید تكلیف شخصیاش بود و جنگیدن و شهید شدن تكلیف اجتماعی.
◄ تشكیل حكومت در قضیه قیام حضرت سیدالشهدا(ع) موضوعیت ندارد، بلكه آنچه مهم است، روشنگری آن حضرت است.
◄ جوانمردی حسین(ع) تا آنجاست كه چون خودش هم از امضاكنندگان صلحنامه امام حسن(ع) با معاویه بود، تا زمانی كه معاویه زنده بود علیه او اقدامی نكرد.
◄ چراغی كه امام حسین(ع) روشن كرد همان شهادتش است، اما نه شهادت معمولی.
◄ حسین(ع) با خون خود اعلامیه داد كه ذلت را نباید پذیرفت.
◄ حسین(ع) میخواست كاری جهانی بكند و سرمشقی به همه عالم بدهد.
◄ حضرت ابیعبدالله(ع) در یك صبح تا ظهر عاشورا توحید، صبر، استقامت و مردانی را عملاً جلوه داد.
◄ حضرت ابیعبدالله(ع) همه فرایض و مستحبات اسلامی را در روز عاشورا به نمایش گذاشت.
◄ حضرت امام حسین(ع) در كربلا به همه ما معنویت، شجاعت، عبادت و ناموسپرستی را یكجا درس داد.
◄ حضرت امام حسین(ع) اسلام حسینی را در برابر اسلام یزیدی زنده كرد.
◄ حضرت امام حسین(ع) با شهادت خود مردم خوابآلوده را بیدار كرد.
◄ حضرت امام حسین(ع) تنها یزید را نمیخواهد رسوا كند، بلكه میخواهد بگوید كه نهضتش برای این است كه اگر كسی مثل یزید بر جامعه اسلامی حكومت كند، اسلام نابود است.
◄ حضرت امام حسین(ع) در قیام مسلحانه مثل جسم بسیار بزرگی بود كه در دریای ساكت اجتماع آن زمان قرار گرفت و آن را مواج كرد.
◄ حضرت امام حسین(ع) كسانی را برای همراهی خود برگزید كه میدانست لیاقت شهادت را دارند.
◄ حضرت امام حسین(ع) هرگز نگفت كه ای مردم من علیه یزید قیام كردم تا به خلافت برسم، بلكه فرمود من آماده مرگ هستم، من زیربار ذلت نمیروم. این بزرگترین درس تاریخ است.
◄ حضرت سیدالشهداء(ع) با جامعهای مواجه بود كه به ظاهر اسلامی بود ولی اصلا اثر و نشانه اسلام در آن جامعه نبود.
◄ خدا میداند كه اگر شهادت حسین(ع) نبود، اصلا نامی از اسلام نبود.
◄ خطبهای كه سیدالشهدا(ع) در شب عاشورا قرائت كرد، آزمونی برای صبر و وفاداری و ایمان بود.
◄ خون سیدالشهداء(ع) موتور محرك رزمندگان در شبهای عملیات بود.
◄ در روز عاشورا حسین(ع) دو تابلو رسم كرد: یكی نمایشگر اسلام حقیقی و ناب یكی هم نمایشگر اعمال و افعال خلاف انسانی دشمنان اسلام.
◄ درست است كه امام حسین(ع) حكومت اسلامی تشكیل نداد، اما كاری كرد اثرش بزرگتر و ماندگارتر از تشكیل حكومت بود.
◄ دعوت ابیعبدالها(ع) برای قیام دعوت برای رسیدن به قدرت نیست، دعوت به شهادت است.
◄ رجزها و خطبههایی كه ابیعبدالله در روز یا شب عاشورا خوانده، سراسر پند و نصیحت و حماسه و تربیت است.
◄ رفتار امام حسین(ع) و رفتار دشمن در صحنه كربلا نشاندهنده تفاوت مكتب حسینی و مكتب یزیدی است.
◄ فضیلت زیارت حضرت سیدالشهداء(ع) و گریه بر شهادتش از همهچیز بیشتر است.
◄ سراسر نهضت حسینی درس احسان و گذشت است.
◄ شهادت ابیعبداللله(ع) مسئله مظالم بنیامیه را زنده نگهداشت.
◄ اگر شهادت ابیعبدالله(ع) نبود، زمینه كار ائمه فراهم نبود.
◄ شهادت ابیعبدالله(ع) عملی بود كه نظر تمام ادیان، لامذهبان، مورخین و دانشمندان عالم را به خود جلب كرد.
◄ شهادت ابیعبدالله(ع) مردم مسلمان را بیدار كرد.
◄ شهادت حسین بن علی(ع) شوكی بر عالم اسلام وارد كرد و آن را از مرگ حتمی نجات داد.
◄ شهادت حسین(ع) سرمشق كامل و جالبی برای همه عالم است.
◄ شهادت حضرت ابیعبدالله(ص) معلول حوادثی بود كه از صدر اسلام آغاز شد.
◄ قیام امام حسین(ع) سبب شد تا حكومت بنیامیه و بنیعباس به حساب اسلام گذاشته نشود.
◄ قیام حسین(ع) تا قیامت جریان دارد.
◄ قیام حضرت سیدالشهدا(ع) از لحظه بیعت نكردن با یزید شروع شد.
◄ قیام مسلحانه امام حسین(ع) برای تشكیل حكومت اسلامی نبود زیرا زمینهاش فراهم نبود، بلكه قیام او زمینه تشكیل حكومت اسلامی را برای اعصار بعد فراهم ساخت.
◄ ما هر چه داریم، از مجالس عزاداری حسین(ع) است.
◄ مصلحتجویان و نصیحتكنان حسین(ع) را به بیعت با یزید توصیه میكردند اما حسین(ع) كسی نبود كه سند از بین رفتن اسلام را امضا كند.
◄ نخستین نتیجه قیام حضرت سیدالشهدا(ع) رسواكردن جبهه كفر و نفاق بود.
◄ نهضت حضرت سیدالشهداء(ع) باعث بقا و پیشرفت اسلام و سرمشق شد برای هر كسی كه میخواهد ترویج اسلام كند.
◄ هدفی كه حسین بن علی(ع) از قیام خود داشت بسیار فراتر از تشكیل حكومت بود، او در پی نمایاندن حقیقت دین بود.
◄ همه حركات، رفتارها و گفتارهای سیدالشهدا(ع)، از ابتدای حركتش از مدینه تا روز عاشورا، نشان میدهد كه مبتنی بر نقشه از قبل طرح شده عمل كرده است.
◄ همه كلمات ابیعبدالله(ع) در كربلا حماسه است.
◄ هیچكس در دنیا به اندازه حسین(ع) بر كشته شدنش یقین نداشته است.
◄ وقتی امام حسین(ع) از مدینه به سوی كوفه حركت كرد، همه كسانی كه بر سر راهش قرار گرفتند او را از رفتن به كوفه نهی كردند، اما امام فقط میفرمود: «من باید بروم، آنچه خدا بخواهد میشود».
◄ ارزش شهادت سیدالشهدا(ع) در روز عاشورا به كلماتش در خطبهها، به روحیه اصحابش و به صبوری زینب پس از عاشورا است.
◄ اینكه گفته شود حسین(ع) كشته شد برای كفاره گناهان امت، جز ترویج گناه نیست.
◄ در هیچیك از خطبههایی كه حضرت سیدالشهداء(ع) بین راه كربلا یا در صحرای كربلا ایراد فرمود، اثری از ضعف و عجز دیده نمیشود، برای اینكه او از همان ابتدا میدانست چه میكند و چه چیزی در انتظارش است.
◄ شهادتی مانند شهادت ابیعبدالهء(ع) نخواهد آمد.
◄ قدم به قدم حركت ابیعبدالله(ع) از مكه تا كوفه همهاش نمایش جوانمردی، توحید، عرفان، راضی به رضای قضاء خدا بودن، صبر، شهامت و شجاعت است.
◄ مظلومیت حسین(ع) افكار همه عالم را در طول تاریخ متوجه كرد به اینكه مكتب اسلام كه جدش پیغمبر(ص) آورده، اصلا متباین است با آنچه به نام خلافت اسلامی عمل میكنند.
◄ معجزه شهادت ابیعبدالهن همین است كه بعد از شهادتش هر چه دشمنان سعی كردند كه این قضیه در تاریخ فراموش شود، نتوانستند.
◄ شهادت ابیعبدالله(ع) پشتوانهای شد برای معرفی مكتب اسلام در عالم.
◄ نهضت حضرت سیدالشهداء(ع) دائماً در جریان تاریخ با مردم پیش میآید و روزبهروز هم جدیدتر و عظیمتر میشود و روزبهروز هم عظمتش بیشتر برای مردم آشكارا میشود.
◄ معجزه دیگر قیام حضرت سیدالشهداء(ع) این است كه هیچیك از دروغها و خرافاتی كه دوستان حسین(ع) به او بستند، نتوانست آن را نابود كند.
زینب بنت علی (س)
◄ حضرت زینب (س)، سر خیل انقلابیون عالم هستند.
◄ بهترین نمونة تجاهل عارف همان تجاهل زینب در قتلگاه است.
◄ پایه زیارت را حضرت زینب خاتون(س) در گودال قتلگاه گذارد.
◄ پایه عزاداری حسین(ع) را حضرت زینب(س) در گودال قتلگاه گذارد.
◄ حضرت ابیعبدالله(ع) در شب عاشورا زینب را چنان آماده كرد كه در عصر عاشورا دیگر گریه زینب گریه عادی نیست، گریه تبلیغ اسلام است.
◄ دربارة زینب كاری جز سر فرود آوردن و تعظیم نمیتوان كرد زیرا ایشان مكمل هدف حضرت سیدالشهدا(ع) بودند.
◄ زینب بعد از عاشورا، غیر از زینب قبل از عاشورا است.
◄ گفتوگوی حسین(ع) با زینب در شب عاشورا سبب شد تا زینب شب عاشورا با زینب روز عاشورا و پس از عاشورا از زمین تا آسمان فرق كند.
◄ پسندیدهترین خصلت مؤمن آن است كه هر قدمی كه برمیدارد و هر اندیشهای كه از سر میگذراند، همراه با ژرفنگری باشد.
علی بن حسین(ع)، امام چهارم
◄ حضرت امام سجاد(ع) با گریههایش، با فرمایشاتش، با گوشهگیری و خانهنشینیاش، جنایات بنیامیه را برملا كرد و شهادت ابیعبدالله(ع) را زنده نگاه داشت.
◄ حضرت امام سجاد(ع) از همان لحظهای كه سر ابیعبداله (ع) را از بدن جدا كردند، به نفع اسلام عمل كرد و قیامش را ادامه داد.
عباس بن علی(ع)، ابوالفضل
◄ آبدهی در كربلا از هر مقامی بالاتر است، برای اینكه ارزش آب در كربلا عجیب بود. ارزش كربلا با خون علی اصغر و دهان خشك علی اكبر بود. این است كه سقای كربلا، ابوالفضل(ع)، خیلی مورد توجه حضرت سیدالشهداء(ع) است.
◄ افتخارآمیزترین القاب حضرت عباس(ع) سقایت است.
◄ حضرت ابوالفضل(ع) فضایلی همچون بزرگی روح و شجاعت و دلاوری و زیر بار ظلم نرفتن و حمایت حق كردن و جوانمردی و وفا همه را در یك روز نشان داد.
◄ گریه بر ابوالفضل، مثل گریه بر حسین است.
قاسم بن حسن(ع)
◄ قاسم واقعی همان كسی است كه پس از شنیدن خطبه معروف حضرت سیدالشهدا(ع) در شب عاشورا، نزد عمویش میرود و میپرسد: ای عمو جان آیا من هم جزو كشتهشدهها خواهم بود؟ وقتی هم حضرت از ایشان میپرسد كه مرگ در دهان تو چه مزهای دارد؟ پاسخ میدهد: به خدا قسم مرگ در مذاق من از عسل شیرینتر است. این قاسم قاسم واقعی عاشوراست.
◄ گریهای كه شهید هنگام شهادت دارد، گریه شوق وصال است، مانند گریه قاسم پس از آن كه خبر شهید شدنش را از سیدالشهدا شنید.
◄ مسئله عروسی قاسم در كربلا قیام حسین(ع) را از آن مرتبه بالا میآورد پایین و به نهضتش لطمه میزند.
◄ واقعاً این عروسی قاسم كه در تعزیهها درمیآوردند، به مراتب از سینماهایی كه به اصطلاح فحشاء و منكر را پخش میكنند بدتر بود.
معاویه ابن ابیسفیان
◄ تمام سعی و كوشش معاویه در از بین بردن و كوبیدن شخصیت علی ابن ابی طالب(ع) و اولاد او بود.
◄ معاویه برای مقابله با علی(ع) برخی اصحاب را خرید و مزدور خود ساخت، برخی را تهدید كرد و برخی دیگر را از میان برداشت و كشت.
◄ در نظام خلافت معاویه، هیچ جرمی بالاتر از دوستی علی(ع) نبود، به تمام ممالك اسلامی بخشنامه كرد كه حتی اگر كسی اتهام دوستی علی(ع) هم دارد ولو ثابت نشده باید از بین برود.
◄ اسلام مردم شام اسلامی بود كه معاویه برایشان تشریح كرده بود و اسلام بنیامیهای بود.
◄ معاویه نخستینبار ترور شخصیت را در اسلام ترویج كرد.
◄ بالاترین سیئه معاویه این بود كه یزید را بر مردم مسلط كرد.
◄ به فرمایش امیرالمؤمنین(ع)، در زمان فتنه معاویه ملت اسلام بر دنیا و آخرتش عزادار بود.
◄ جعلیات معاویه در دین برای ترور شخصیت علی(ع) و وارونه كردن اسلام صورت گرفت.
◄ معاویه دستگاه خلافت را طوری كرده بود كه به مراتب از دستگاههای طاغوتی قیصر و كسری مفصلتر بود.
بنیامیه
◄ بنیامیه دشمنی شدیدی به بنیهاشم داشت، چنانكه امكان نداشت بتوانند خود را راضی كنند زیر بار اسلامی بروند كه از خانواده بنی هاشم است.
◄ بنیامیه كه در رأسشان ابوسفیان بود، تا آن دم آخر كه توانستند با اسلام جنگیدند.
◄ دستگاه بنیامیه فهمیده بود كه وقتی میخواهد میزان اسلام را بكوبد اول باید علی(ع) را بكوبد.
◄ اولین اصل اسلامی كه بنیامیه پایمال كردند، اصل مساوات و زیرپا گذاشتن ارزش تقوا بود.
◄ بنیامیه به طور كلی كوشش داشتند كه همه ارزشهای اسلامی را در اطراف و اكناف ممالك اسلامی بهخصوص شام از بین ببرند و به جای آن ارزشهای جاهلیت را جایگزین كنند.
◄ بنیامیه پس از فتح مكه رسمآ لباس نفاق را به تن كردند.
◄ بنیامیه در تاریخ در فساد، در نقشه كشیدن و در توطئه كردن باهوش و زیرك بودند ولی هوشی كه در راه شر مصرف میكردند.
◄ بنیامیه وقتی دید كه حضرت علی(ع) یگانه كسی است كه میتواند مكتب اسلام را در ادامه نهضت پیامبر(ص) پیش ببرد، شروع به از بین بردن شخصیت او كردند.
◄ بنیامیه، صرفنظر از وابستگیهای نژادی و نژادپرستی، یك حزب و تشكیلات تمام عیار بودند.
◄ تنها چیزی بنیامیه را شكست داد و نابود كرد، شهادت حضرت ابی عبدالله(ع) بود.
◄ زمان فتنه بنیامیه مردم دو دسته بودند یا اهل دنیا بودند یا اهل دین، اهل دنیا بر دنیایشان گریه میكردند یعنی از فشارهای ظلم بنی امیه و از پایمال شدن حقوقشان و از نرسیدن بیتالمال به آنها و اهل دین از بین رفتن دینشان گریه میكردند.
◄ مخالفت بنیامیه با اسلام از همه گروهها و طوایف دیگر بیشتر، قدیمیتر و ریشهدارتر بود.
◄ مهمترین ضربه را به اسلام طایفه بنیامیه زدند.
◄ ویژگی خاص بنیامیه این بود كه با كمال نقشه و توطئه در برابر اسلام ایستادند و مخالفت كردند و حتی بعد از پیروزی اسلام نیز تا وقتی كه زنده بودند، سرسختانه با اسلام حقیقی مخالفت كردند.
منبع: آینده