بسم الله الرحمن الرحیم
«فَلاَ تُقَوِّيَنَّ سُلْطَانَکَ بِسَفْکِ دَم حَرَام، فَإِنَّ ذَلِکَ مِمَّا يُضْعِفُهُ وَ يُوهِنُهُ، بَلْ يُزِيلُهُ وَ يَنْقُلُهُ. وَلاَ عُذْرَ لَکَ عِنْدَ اللهِ وَلاَ عِنْدِي فِي قَتْلِ الْعَمْدِ، لاَنَّ فِيهِ قَوَدَ الْبَدَن؛ مولی متقتیان می فرماید: پس با ريختن خون حرام حكومت خود را تقويت مكن. زيرا خون ناحق پايه هاي حكومت را سست و پست مي كند و بنياد آن را بركنده و به ديگري منتقل مي سازد . و تو نه درنزد من و نه در پيشگاه خداوند عذري در ريختن خون ناحق نخواهي داشت.» (نهج البلاغه، نامه 53، نامه امام علی (ع) به مالک اشتر).
در آبانماه سال جاري اعتراضاتي در كشور صورت گرفت كه گستردهتر از اعتراضات گذشته بود و موجب خسارات و تلفات زیادتری شد و هنوز هم از سوي مسئولان تعداد جانباختگان اعلام نشده است. ترديدي نيست يكي از علل اعتراضات اخیر كه عمدتا در حواشي شهرها و در استانهاي محروم رخ داد، فشارها و نابرابريهاي اقتصادي بوده است. اگر فشار فقر و ناداري و محروميت نبود، چنين اعتراضي به بهانه گراني بنزين به سرعت در غالب شهرها و استانها فراگير نمیشد.
رواج فقر و تبعیض در جامعه ممكن است باعث هر اتفاقي شود. امام علي (ع) به فرزندش محمد حنفيه فرمود: «يا بُنَيَّ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكَ اَلْفَقْرَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنْهُ فَإِنَّ اَلْفَقْرَ مَنْقَصَةٌ لِلدِّينِ مَدْهَشَةٌ لِلْعَقْلِ دَاعِيَةٌ لِلْمَقْتِ؛ از فقر بپرهيز زيرا فقر دين را ناقص، عقل را مدهوش و مردم را به شورش ميكشاند (نهج البلاغه، حكمت 319). در تاريخ، شورش عليه خليفه سوم به علت دست به دست شدن ثروتهاي مردم در دست خاندان ابيالعاص و نزديكان خليفه بود، در حالی که بسیاری از مردم گرفتار فقر و ناداري بودند که نتیجه آن قتل خليفه مسلمين بود. در این ماجرا اميرالمؤمنين به خليفه هشدار داد كه به وعدههاي اصلاحي خود عمل كن، اما او به تعويق ميانداخت.
فقدان آزاديهاي قانوني و نبود حق اعتراض اجتماعي و سلب اعتماد ميان حاكميت و مردم از دیگر عوامل اعتراضات اخیر بود. نكتهاي كه پس از سركوب اين اعتراضها بايد به آن توجه كرد چگونگی برخورد مسئولان با اين رويدادهاي تلخ در كشور است. نبايد باور داشت كه با سركوب، ديگر اتفاقي نخواهد افتاد. به همین دلیل نکاتی چند را به اطلاع میرسانیم:
1. همواره بعضی از مسئولان در برابر اين حوادث تجزيه و تحليل درستي نداشته و سرنخ اين اعتراضات را آنسوي مرزها اعلام میکنند. شك نيست پارهاي از خارجنشينان و دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران و حکومتهای سلطهگر چون آمریکا و رژیم غاصب صهیونیست، خواهان ناامنی ایران هستند و رسانههاي بيگانه و برانداز از اين حوادث به سود خود بهره برده و عوامل هدايت خود را براي تخريب و خسارت بيشتر به كار ميگيرند؛ اما بايد دانست عوامل بيگانه هنگامي مؤثر واقع ميشود كه زمينه بروز حوادث در داخل آماده باشد. پرسش اين است كه كدام نهاد يا مسئولي چنين زمينههايي را فراهم ساخته است؟ افزایش سه برابری نرخ بنزين در يك شب باعث شوك بزرگي به مردم شد و هر مقامي براي توجيه اين كار و فرار از مسؤليت تقصير را گردن ديگري انداخت. از آن عجیبتر اينکه رئیس دولت در جلسهاي كه در تمام دنيا پخش ميشد با خنده اعلام کرد که از زمان اجرای طرح خبر نداشته است و در نهایت بدتر از آن، اعلام نیازمندی شصت ميليون نفر به یارانه معیشتی در کشور بود.
2- اگر مسئولان عالي كشور دست از فرافكنيها و طرح تئوري توطئه بر ميداشتند و در کنار دیگر عوامل بروز اين نارضايتيها، عملكرد ناشايست برخي مسئولان را نیز مدنظر قرار داده، با تغییر رويكردهاي كلان سياسي و اقتصادي و همچنین تعریف دگرگونه سياست خارجي خود با دنيا بر اساس مصلحت کشور، سايه شوم تحريمها از سر ملت برمیداشتند، شايد شاهد اين همه مفاسد و چپاول بیتالمال نبوديم و اين حوادث تلخ رخ نميداد. حادثه دردناك آبانماه امسال نخستين رويداد اعتراضي نبود و اگر رويكردها تغيير نيابد آخرين هم نخواهد بود. بنابراين "چشمها را بايد شست، جور دیگر بايد ديد. "
3- چيزي كه چنين مشكلاتي را در نظام جمهوري اسلامي مشكلتر ميكند، سركوب اعتراضات با خشونت زیاد است. مشخص نیست نخستين گلوله را چه كسي شليك ميكند؛ اما چرا نيروهاي امنيتي كشور براي مردم روشن نميسازند چرا اعتراضات آرام به خشونت و خون كشيده شد و چرا در هر اعتراضي خسارتها بيشتر ميشود؟ باید روشن گردد مسبب يا عامل اصلي این خسارات مالی و جانی کیست. همانطور که رهبری معظم در پاسخ نامه دبیر شورای امنیت ملی فرمودهاند، باید مسئولان با دقت تمام هویت کشتهشدگان و جبران خسارتها را پیگیری نموده و از خانواده های داغ دیده دلجویی نمایند. امیدواریم خانوادههای داغدار از طرف مقامات عالی کشور عملا مورد تفقد قرارگیرند و با آنان همدردی شود و کسانی که خودسرانه و خلاف قانون به سوی مردم تیراندازی کردند به مجازات رسند. به جاي اينكه گراني بنزين را به گردن هم بياندازيم و احيانا بهرههاي جناحي ببريم، نخست بايد با اين خانوادها اظهار همدردي نماييم و پس از آن ريشه قضايا را روشن سازيم. اسفناك اين كه صدا و سيما در ادبيات خود هر معترضي را آشوبگر و اغتشاشگر دانسته و همواره جوانان دردمند معترض را عامل خارجي ميداند. نميدانند كه اين خود عامل ايجاد بحران و كوبيدن بر طبل اغتشاش است.
مجمع مدرسین و محققين حوزه علميه قم ضمن اظهار تسليت و همدردي با خانوادههاي داغدار و محكوم كردن هر نوع اعمال خشونت از سوي هر شخصی در برابر اعتراضات مردم، از نمایندگان مجلس، مسئولان امنيتي و قوه قضائيه ميخواهد با تعيين كميته حقيقتياب، ريشه اعتراضات را براي مردم روشن سازند و عوامل خارجی و معاندین داخلی در اغتشاشها را براساس رعایت قانون و عدالت محاکمه و نتایج را به اطلاع مردم برساند.
در شرایط موجود نباید تنها به عوامل قريب اكتفا نكرده، بلكه باید عوامل بعيد از قبيل فقر و نابرابري و نبود آزاديهاي مصرح در قانون اساسي را در نظر بگيرند. ما بر اين باوريم تا به حال سركوب، خشونت، قتل، زندان، اعدام و اعترافگیری در اين گونه مسايل مشكلي را حل نكرده است. ممكن است خداي نكرده فرداي ديگر با شدت بيشتر اعتراضي فراگيرتر صورت بگيرد. به قول مرحوم امام خميني بايد ترسيد از "يوم اللهي" كه مردم عليه ما قيام كنند.
مجمع مدرسین و محققین حوزه علميه قم
13/ 9/ 1398
«فَلاَ تُقَوِّيَنَّ سُلْطَانَکَ بِسَفْکِ دَم حَرَام، فَإِنَّ ذَلِکَ مِمَّا يُضْعِفُهُ وَ يُوهِنُهُ، بَلْ يُزِيلُهُ وَ يَنْقُلُهُ. وَلاَ عُذْرَ لَکَ عِنْدَ اللهِ وَلاَ عِنْدِي فِي قَتْلِ الْعَمْدِ، لاَنَّ فِيهِ قَوَدَ الْبَدَن؛ مولی متقتیان می فرماید: پس با ريختن خون حرام حكومت خود را تقويت مكن. زيرا خون ناحق پايه هاي حكومت را سست و پست مي كند و بنياد آن را بركنده و به ديگري منتقل مي سازد . و تو نه درنزد من و نه در پيشگاه خداوند عذري در ريختن خون ناحق نخواهي داشت.» (نهج البلاغه، نامه 53، نامه امام علی (ع) به مالک اشتر).
در آبانماه سال جاري اعتراضاتي در كشور صورت گرفت كه گستردهتر از اعتراضات گذشته بود و موجب خسارات و تلفات زیادتری شد و هنوز هم از سوي مسئولان تعداد جانباختگان اعلام نشده است. ترديدي نيست يكي از علل اعتراضات اخیر كه عمدتا در حواشي شهرها و در استانهاي محروم رخ داد، فشارها و نابرابريهاي اقتصادي بوده است. اگر فشار فقر و ناداري و محروميت نبود، چنين اعتراضي به بهانه گراني بنزين به سرعت در غالب شهرها و استانها فراگير نمیشد.
رواج فقر و تبعیض در جامعه ممكن است باعث هر اتفاقي شود. امام علي (ع) به فرزندش محمد حنفيه فرمود: «يا بُنَيَّ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكَ اَلْفَقْرَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنْهُ فَإِنَّ اَلْفَقْرَ مَنْقَصَةٌ لِلدِّينِ مَدْهَشَةٌ لِلْعَقْلِ دَاعِيَةٌ لِلْمَقْتِ؛ از فقر بپرهيز زيرا فقر دين را ناقص، عقل را مدهوش و مردم را به شورش ميكشاند (نهج البلاغه، حكمت 319). در تاريخ، شورش عليه خليفه سوم به علت دست به دست شدن ثروتهاي مردم در دست خاندان ابيالعاص و نزديكان خليفه بود، در حالی که بسیاری از مردم گرفتار فقر و ناداري بودند که نتیجه آن قتل خليفه مسلمين بود. در این ماجرا اميرالمؤمنين به خليفه هشدار داد كه به وعدههاي اصلاحي خود عمل كن، اما او به تعويق ميانداخت.
فقدان آزاديهاي قانوني و نبود حق اعتراض اجتماعي و سلب اعتماد ميان حاكميت و مردم از دیگر عوامل اعتراضات اخیر بود. نكتهاي كه پس از سركوب اين اعتراضها بايد به آن توجه كرد چگونگی برخورد مسئولان با اين رويدادهاي تلخ در كشور است. نبايد باور داشت كه با سركوب، ديگر اتفاقي نخواهد افتاد. به همین دلیل نکاتی چند را به اطلاع میرسانیم:
1. همواره بعضی از مسئولان در برابر اين حوادث تجزيه و تحليل درستي نداشته و سرنخ اين اعتراضات را آنسوي مرزها اعلام میکنند. شك نيست پارهاي از خارجنشينان و دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران و حکومتهای سلطهگر چون آمریکا و رژیم غاصب صهیونیست، خواهان ناامنی ایران هستند و رسانههاي بيگانه و برانداز از اين حوادث به سود خود بهره برده و عوامل هدايت خود را براي تخريب و خسارت بيشتر به كار ميگيرند؛ اما بايد دانست عوامل بيگانه هنگامي مؤثر واقع ميشود كه زمينه بروز حوادث در داخل آماده باشد. پرسش اين است كه كدام نهاد يا مسئولي چنين زمينههايي را فراهم ساخته است؟ افزایش سه برابری نرخ بنزين در يك شب باعث شوك بزرگي به مردم شد و هر مقامي براي توجيه اين كار و فرار از مسؤليت تقصير را گردن ديگري انداخت. از آن عجیبتر اينکه رئیس دولت در جلسهاي كه در تمام دنيا پخش ميشد با خنده اعلام کرد که از زمان اجرای طرح خبر نداشته است و در نهایت بدتر از آن، اعلام نیازمندی شصت ميليون نفر به یارانه معیشتی در کشور بود.
2- اگر مسئولان عالي كشور دست از فرافكنيها و طرح تئوري توطئه بر ميداشتند و در کنار دیگر عوامل بروز اين نارضايتيها، عملكرد ناشايست برخي مسئولان را نیز مدنظر قرار داده، با تغییر رويكردهاي كلان سياسي و اقتصادي و همچنین تعریف دگرگونه سياست خارجي خود با دنيا بر اساس مصلحت کشور، سايه شوم تحريمها از سر ملت برمیداشتند، شايد شاهد اين همه مفاسد و چپاول بیتالمال نبوديم و اين حوادث تلخ رخ نميداد. حادثه دردناك آبانماه امسال نخستين رويداد اعتراضي نبود و اگر رويكردها تغيير نيابد آخرين هم نخواهد بود. بنابراين "چشمها را بايد شست، جور دیگر بايد ديد. "
3- چيزي كه چنين مشكلاتي را در نظام جمهوري اسلامي مشكلتر ميكند، سركوب اعتراضات با خشونت زیاد است. مشخص نیست نخستين گلوله را چه كسي شليك ميكند؛ اما چرا نيروهاي امنيتي كشور براي مردم روشن نميسازند چرا اعتراضات آرام به خشونت و خون كشيده شد و چرا در هر اعتراضي خسارتها بيشتر ميشود؟ باید روشن گردد مسبب يا عامل اصلي این خسارات مالی و جانی کیست. همانطور که رهبری معظم در پاسخ نامه دبیر شورای امنیت ملی فرمودهاند، باید مسئولان با دقت تمام هویت کشتهشدگان و جبران خسارتها را پیگیری نموده و از خانواده های داغ دیده دلجویی نمایند. امیدواریم خانوادههای داغدار از طرف مقامات عالی کشور عملا مورد تفقد قرارگیرند و با آنان همدردی شود و کسانی که خودسرانه و خلاف قانون به سوی مردم تیراندازی کردند به مجازات رسند. به جاي اينكه گراني بنزين را به گردن هم بياندازيم و احيانا بهرههاي جناحي ببريم، نخست بايد با اين خانوادها اظهار همدردي نماييم و پس از آن ريشه قضايا را روشن سازيم. اسفناك اين كه صدا و سيما در ادبيات خود هر معترضي را آشوبگر و اغتشاشگر دانسته و همواره جوانان دردمند معترض را عامل خارجي ميداند. نميدانند كه اين خود عامل ايجاد بحران و كوبيدن بر طبل اغتشاش است.
مجمع مدرسین و محققين حوزه علميه قم ضمن اظهار تسليت و همدردي با خانوادههاي داغدار و محكوم كردن هر نوع اعمال خشونت از سوي هر شخصی در برابر اعتراضات مردم، از نمایندگان مجلس، مسئولان امنيتي و قوه قضائيه ميخواهد با تعيين كميته حقيقتياب، ريشه اعتراضات را براي مردم روشن سازند و عوامل خارجی و معاندین داخلی در اغتشاشها را براساس رعایت قانون و عدالت محاکمه و نتایج را به اطلاع مردم برساند.
در شرایط موجود نباید تنها به عوامل قريب اكتفا نكرده، بلكه باید عوامل بعيد از قبيل فقر و نابرابري و نبود آزاديهاي مصرح در قانون اساسي را در نظر بگيرند. ما بر اين باوريم تا به حال سركوب، خشونت، قتل، زندان، اعدام و اعترافگیری در اين گونه مسايل مشكلي را حل نكرده است. ممكن است خداي نكرده فرداي ديگر با شدت بيشتر اعتراضي فراگيرتر صورت بگيرد. به قول مرحوم امام خميني بايد ترسيد از "يوم اللهي" كه مردم عليه ما قيام كنند.
مجمع مدرسین و محققین حوزه علميه قم
13/ 9/ 1398
