رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با برشمردن آسیبهای عدالت پژوهی در ایران و ارائه راهکارهایی در این زمینه گفت: بحث عدالت را عملا آنگونه که باید و شاید نه در حوزه های علمیه و نه در مدیریتهای حاکم بر جامعه در دولتهای مختلف جدی نگرفتیم.
به گزارش خبرنگار شفقنا در قم، حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی در نشست آسیب شناسی عدالت پژوهی در ایران(دوره معاصر) که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، انتقادی نسبت به عنوان نشست کرد و اظهار داشت: در مورد شاخه های مختلف علوم اسلامی و فعالیتهایی که در ارتباط با آن در کشور رواج دارد، وقتی سخن از آسیب شناسی می شود با انباشتی از دانش و فعالیت علمی و پژوهشی روبرو هستیم که باید مورد بررسی قرار گیرد درحالیکه اساسا در زمینه عدالت پژوهی با انباشت دانش و فعالیت پژوهشی مواجه نیستیم.
او تصریح کرد: آنچه به عنوان عدالت پژوهی در محیط های علمی ما، تبلور پیدا کرده است، آنقدر نیست که بتوانیم خود را راضی کرده و به آسیب شناسی آنها بپردازیم بلکه باید کاستی ها، نارسایی ها، بایسته ها و الزامات حوزه عدالت پژوهی را ارزیابی کنیم.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی بیان داشت: علیرغم جایگاه عدالتخواهی در مذهب تشیع، خواست فطری و واقعیات سیاسی و تاریخی ایران، در بستر اجرا، مدیریت، حاکمیت و مدیریت کلان جامعه در طی ۳۵ سال گذشته، بحث عدالت را عملا آنگونه که باید و شاید نه در حوزه های علمیه و نه در مدیریتهای حاکم بر جامعه در دولتهای مختلف جدی نگرفتیم.
او فقدان نظریه جامع اسلامی در زمینه عدالت را یکی از آسیبهای عدالت پژوهی در دوره معاصر دانست و ادامه داد: ضعف مشهود این است که عدالت به عنوان نظریه جامع اسلامی منقَح نشده است که به حوزه های علمیه و بدنه نخبگانی جامعه باز می گردد.
عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم نظریات دولتهای مختلف از ابتدای انقلاب تاکنون در زمینه عدالت را مورد بررسی قرار داد و گفت: متاسفانه در سطح مدیریت کلان جامعه به مقولاتی بر می خوریم که عدالت حضور جدی، موثر و مبنادار در عرصه حاکمیت ندارد.
او با اشاره به نمونه هایی از نگاه سطحی دستگاههای کلان جامعه به مساله عدالت از سطح قانونگذاری تا اجرا ابراز کرد: در مساله الگوی اسلامی و ایرانی پیشرفت می بینیم که از سطح تقنین تا اجرا به مساله، سطحی نگاه شده و بدنه نخبگانی و علمی کشور هم اهتمام لازم را ندارد.
واعظی ضعف و آسیب بعدی در زمینه عدالت پژوهی را فقدان سیاستگذاری لازم برای عدالت در سطح مدیریت کلان جامعه دانست و افزود: ما در سطح مدیریت علمی کشور و دانشی حوزه های علمیه با نقص جدی مواجهیم و برای پرکردن این خلاها، ریل گذاری و سیاستگذاری لازم را نمی کنیم.
او تصریح کرد: این در حالی است که امروزه دنیا در عرصه هنر موفق به سیاستگذاری و ریل گذاری برای کشور ما شده است و با برگزاری فستیوال های جهانی و انواع جشنواره های اسکار، ذائقه هنرمندان ما را جهت می دهد.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی با اشاره به برگزاری جشنواره های حوزوی همانند کتاب سال حوزه، این سئوال را مطرح کرد که آیا عدالت پژوهی را در این عرصه ها اشباع کردیم؟ و گفت: متاسفانه ما در کلان مدیریت حوزه های علمیه ، ریل گذاری و سیاستگذاری نمی کنیم بلکه تنها منفعلانه می بینیم که چه کارهایی صورت می گیرد؟ و آیا استانداردهای پژوهشی رعایت شده یا خیر؟
او، آسیب جدی دیگر در حوزه عدالت پژوهی را عدم جهت دهی دانش تولیدی در سطح حوزه های علمیه به سمت نیازمندی های نظام و جامعه اسلامی دانست و تاکید کرد: در سطح کلان کشور چه محیط حوزوی و چه محیط دانشگاهی این سیاستگذاری نیست و عدالت پژوهی مغفول و مظلوم مانده است.
واعظی یکی دیگر از آسیبهای عدالت پژوهی را عدم التفات جامعه نخبگانی حوزوی و دانشگاهی به حوزه عدالت عنوان کرد و گفت: یکی از ریشه های جدی در این زمینه، عدم آشنایی و عدم آگاهی دانش آموختگان حوزوی و دانشگاهی به فضا و محورهای عدالت پژوهی است.
او تصریح کرد: نظام آموزشی ما در حوزه ها به گونه ای ساماندهی می شود که عملا حوزه های موردنیاز پژوهشی ما را پوشش نمی دهد و پایان نامه ها و پژوهشهای ما تجریدی و انتزاعی هستند.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی عنوان داشت: بخشی از آسیب مغفول ماندن عدالت در جامعه علمی حوزه و دانشگاه به نظام آموزشی کشور باز می گردد بنابراین باید تغییر جهتی در تعریف رشته ها داده و در بطن آموزشهای حوزوی مجالاتی را بگشائیم تا طلبه با حوزه دانشی آشنا شود تا به سمت کاووش جدید برود.
او عطف توجه به مباحث بنیادین حوزه عدالت را یکی دیگر از آسیبها در زمینه عدالت پژوهی برشمرد و گفت: عدالت عرض عریضی از مباحث را دارد و لذا باید پژوهشها و تحقیقات توصیفی و تبیینی هم مورد توجه قرار گیرد.
واعظی تاکید کرد: بخشی از آسیبها در عدالت پژوهی به عدم اقبال جامعه نخبگانی به این حوزه بر می گردد که گاهی ریشه آن، عدم اطلاع از محورهای بحث است.
او فقدان حساسیت جامعه نسبت به مناسبات عادلانه را آسیب دیگر عدالت پژوهی برشمرد و گفت: واقعیت این است که درک ما نسبت به اسلام تنها به شرعیات و احکام و عبادات منحصر شده و حوزه حقوق نادیده انگاشته شده است در حالیکه بخش مهم و برجسته اسلام در کنار تکالیف شرعی و عبادات، حقوق است؛ به عبارت دیگر عدالت با مساله حقوق گره خورده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم تاکید کرد: پایین بودن درجه حساسیت نسبت به مناسبات عادلانه سبب ضعیف شدن مطالبات می شود درحالیکه اگر درجه مطالبات از جامعه علمی تا مدیران بالا رود، اقدامات مدیران و قشر نخبگانی حسب مطالبات تنظیم می شود.
او به بیان راهکارها در زمینه رفع آسیبها پرداخت و ابراز داشت: برای غلبه بر این آسیبها باید در حوزه، اتفاقاتی بیفتد؛ اولین اتفاق این است که باید رشته ها متنوع باشد همانند رشته های دانشگاهی که تنوع زیادی دارد، در حوزه علمیه هم باید رشته های تخصصی و متنوع داشته باشیم.
واعظی ادامه داد: کار دیگر این است که مراکز پژوهشی در عرصه عدالت پژوهی پرونده و فایلی را باز کرده و روی مباحث آن کار کنند.
او جدی گرفتن گفتمان سازی جامعه نخبگانی را راهکار دیگر در این عرصه دانست و افزود: توجه جامعه نخبگانی و فضلای حوزه باید به این مقولات جلب شده و همانند چنین جلساتی بیشتر برگزار شود.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی عنوان داشت: هرگونه ضعف و فتوری که در این نظام اتفاق بیفتد به حوزه های علمیه باز می گردد و ما مسئولیم چون انقلاب اسلامی به پشتوانه حوزه ها به پیروزی رسید و لذا ما باید نقش تاریخی خود را ایفا کنیم.
او ادامه داد: بر این اساس، این گفتمان سازی نخبگانی باید صورت بگیرد تا اذهان حوزویان به این سمت متمایل شود. همچنین اقدام دیگری که باید صورت پذیرد، تسهیل فرآیند سرریز شدن تولیدات حوزوی به محیط مدیریتی و کارشناسی کشور است.
واعظی خاطرنشان کرد: یکی از آسیبهای عمده این است که مطالعات تئوریک خوبی توسط جامعه علمی ما صورت می گیرد اما هیچگاه پیوندی با بدنه مدیریت و کارشناسی کشور برقرار نمی کند.
