توشه هفدهم:گریز از خدا به خدا
محمود صلواتی
و من ای سرورم، به فضلت پناه می‌برم،و از تو، به تو گریزم!و آنچه خوشبینان گذشتت را وعده داده‌ای می‌جویم.به راستی پروردگارم، من کیستم و چه ارزشی دارم؟!از فضل بی‌کرانت به من بخشا،و از گذشتت بر من تصدّق فرما.
«و انا یا سیدی عائذ بفضلک، هارب منک الیک، متنجّز ما وعدت من الصفح عمّن احسن بک ظنّاً. و ما انا یاربّ و ما خطری، هبنی بفضلک، و تصدّق علّیِ بعفوک».
گریز از خدا به خدا چیست؟ گریز از قهر خدا به مهر خدا؟ گریز از دادگستری خدا به بخش خدا؟ و یا گریز از عذاب خدا به تفضل و کرم خداوند است؟
گریز از خدا به خدا. حالت انقطاع و گسستن کامل از غیر خداوند است همان چیزی که امام حسین(ع) در دعای عرفه می‌فرماید: «الهی هب‌لی کمال الانقطاع الیک»[1]
حالتی که آدمی با همة وجود در می‌یابد که جز خداوند هیچ‌کس و هیچ‌چیز نمی‌تواند از کار فرو بسته او گره بگشاید و وی را در پناه خود گیرد.
حالتی که حضرت یوسف پیدا کرد هنگامی که همة درها را به روی خود بسته دید و خود را در برابر درخواست نامشروع زلیخا تنها یافت و با همه وجود گفت: «معاذالله انّه ربّی احسن مثوای انّه لا یفلح الظالمون[2] پناه بر خدا، او پروردگار من است و جایگاهم را نیکو داشته . به راستی که ستمکاران رستگار نمی‌گردند.» و در اثر این انقطاع بود که خداوند متعال وی را در پناه خود گرفت و پلیدی و فحشاء از او دور کرد[3]. این‌گونه برهان خویش را بدو نمودیم تا پلیدی و پلشتی را از او بگردانیم.
خواجه عبدالله در تفسیر عرفانی آیه شریفة «انا اخلصناهم بخالصه» گوید:
الهی!
تا آموختنی را آموختم،
آموخته را جمله بسوختم
اندوخته را بر انداختم
و انداخته را بیندختم.
نیست را بفروختم
تا هست را بیفروختم[4].
و در تفسیر آیه شریفة «انی مهاجر الی ربی؛ من به سوی پروردگارم هجرت می‌کنم» گوید:مهاجرت، انقطاع است و انقطاع از غیر حق بریدن و با حق بودنست. منقطعان با حق سه مردانند: یکی به عذر، دیگری به جهد، سیم به کلّ منقطع. به عذر را بسه نشان است: «نفس مرده، دل زنده، و زبان گشاده. منقطع به جهد را سه نشان است: تن د رسعی، زبان در ذکر، و عمر درجهد. و منقطع به کل در سه نشان است: از خلق گسستهُ، با خود بیگانه، و از تعلق آسوده. ای نزدیکتر به ما از ما و مهربانتر به ما از ما.[5]
[1] دعای عرفه امام حسین7
[2] یوسف /23.
[3] همان /24.
[4] شرح منازل‌السایرین /323.
[5] صد میدان، میدان شصتم، انقطاع. شرح منازل السایرین /515.
