توشة شانزدهم: فزون بخشی خداوند با گستردگی درخواست بندگان از وی
محمود صلواتی
آرزویم ای سرورم بزرگ گردیده، و کردارم به زشتی گراییده، پس به اندازه آرزویم از گذشتت عطایم کن و به بدترین کردارم کیفرم مده که کرمت از مجازات گنهگاران بزرگتر، و بردباریت از به کیفر رساندن مقصران فراتر است.
«عظم یا سیّدی املی، و ساء عملی، فاعطنی من عفوک بمقدار املی، و لاتؤاخذنی بالسوء عملی، فانّ کرمک یَجِلّ عن مجازات المذنبین و حلمک یکبُرَ عن مکافاة المقصّرین»
بندة گناهکار هرچند به خاطر گناه و نافرمانی از دستورات خداوند، خود را سزاوار گذشت و بخشش وی نمیداند. اما رحمت و گذشت خداوند متعال که ناله گناهکاران را دوست میدارد و خود آنان را فرا میخواند تا گناهانشان را بیامرزد چنانچه خود فرمود: «یدعوکم لیغفرلکم من ذنوبکم و یؤخرکم الی اجل مسمّی - خدای مهربان شما را میخواند تا گناهانتان را بیامرزد و به شما تا سرآمدی معلوم فرصت دهد».
در تعقیبات مشترک نماز میخوانیم: «اللهمّ ان لم اکن اهلاً ان ابلغ رحمتک فرحمتک اهلٌ ان تبلغنی و تسعی لانّها وسعت کل شیی . بار خدایا: اگر من شایستگی آن را ندارم که به رحمتت دست یابم، رحمت تو این شایستگی را دارد که به من برسد و مرا فرا گیرد، چون رحمت تو همه چیز را در بر گرفته است».
حافظ علیه الرحمه گوید:
سایة معشوق اگر افتاد بر عاشق چه باک ما بدو محتاج بودیم او به ما مشتاق بود.
خداوند متعال چون میخواهد نیازهای بندگان را بر آورد، خود نیازمند میطلبد. به گفتة مولانا: چنانکه گدا، عاشق کرم است، کریم نیز عاشق گداست؛ اگر گدا صبوری ورزد، کریم به در ِ خانهاش آید، و اگر کریم شکیبایی ورزد، گدا بر درِ خانهاش آید؛ اما صبوری گدا کمال اوست و صبوری کریم نقص او.
بانک میآمد که ای طالب، بیا جود، محتاج گدایان چون گدا
جود میجوید گدایان و ضِعاف همچو خوبان کاینه جویند صاف
روی خوبان ز آینه زیبا شود روی احسان از گدا پیدا شود
پس از ای فرمود حق در «الضحی» بانک کم زن ای محمد بر گدا
چون گدا آیینة جُودست، هان دم بود بر روی آیینه زیان
آن یکی جودش گدا آرد پدید و آن دگر بخشد گدایان را مزید
پس گدایان، آیتِ جود حقاند چون که با حقاند، جود مطلقاند .