هادی سروش
۱. محو وشیفته فضیلت روزغدیرکه روز عید و جشن است؟
اگرچنین گرایشی در دل داریم از آنجاکه این خود اظهار ارادت به حضرت امیر است؛ پسندیده و نیکوست. این معنا؛ در حدیث امام رضا (ع)آمده:«روزغدیر؛روز رفع گناه،روزظهوربرکت ورحمت است ،روز تبسم وشادمانی است، روزآراسته شدن واطعام دادن وپذیرایی کردن است.» امام مجتبی نقل می فرماید:«روزغدیر بود پدرم از نماز بازگشت و با اطعام از میهمانان پذیرایی نمود.» اما متوجه باشیم این منزل، منزل ابتدایی درمورد غدیر است و راه همچنان باقی است.
امام خمینی درسخنی مهم باورخود را این چنین تبیین نمود: «زنده نگه داشتن این عید نه برای این است که چراغانی بشود و قصیده خوانی بشود و مداحی بشود، اینها خوب است، اما مسئله این نیست.»
۲. آیا شیفته ومحو «شخصیت محوری» غدیر هستیم؟
شیفتگی نسبت به حضرت امیر(ع) مرتبه ای از مراتب غدیر است. غدیر روز ظهور ولایت است بدین معنا که ولایت مانند نبوت از اول بوده اما در روز غدیر،از این مقام و فضیلت، رونمایی شد. اینجاست که دلها متوجه شخصیت بی بدیل و ماورای زمان و مکان حضرت امیرالمومنین می شود.
البته این نکته فراموش نشود؛ فضیلت گوئی ازحضرت امیر(ع) مشکل زمان امویان بود و با آن برخورد می کردند تا علی حذف کنند. اما امروز مشکل در فضیلت گوئی نیست چه بسا برخی از اموی مسلکان، ترغیب به آن هم بکنند.
۳. محو در «تحقق غدیر»
این بالاترین مرتبه ارتباط و باور «غدیر» است. باید غدیرِ در حجه الوداع را پلی قرار داده برای دستیابی به غدیر امروز و آن نمی شود مگر اینکه با نزدیک شدن به همه جوانب این حقیقت بزرگ، به غدیر رهیافتی پیدا کنیم و «غدیر» رادر آغوش بگیریم.
برای این مهم ؛اول بایدبه او نزدیک و سپس همسو شویم. چون ملاک در نزدیکی؛ «همسوئی»است. و همسوئی معنا نمی شودمگر اینکه عاشقانه او را دوست داشته و با نهج البلاغه اش زندگی کنیم. وقتی علی(ع)درباره یاران تاریخی اش که در آینده خواهند آمد سخن به میان آورد، فرمود:«روزی فرا می رسد که زمانه آنان را ناگهان و بی اختیار بیرون می آورد، ایمان به وسیله آنان تقویت می گردد؛ – سیرعف بهم الزمان و یقوی بهم الایمان.»(نهج ، خ/۱۲)
این همسوئی؛ در ایمان و عقیده راسخ است و ثانیا بگونه ای زیست کردن است که آدمی عامل تقویت ایمان دیگران نیز، شود این مهم با ارتباط خالصانه آن امام (ع) شکل می گیرد ، خود آنجناب در نهج البلاغه فرمود:«مرا با ارتباط خالصانه تان یاری کنید – اعینونی بمناصحه خلیه من الغش و سلیمه من الریب»(خطبه /۱۱۸) اگر موفق به انجام این فرامین مولی شویم، تازه وظیفه فردی خود را به انجام رسانده ایم ولی هنوز تا تحقق عینی «غدیر» راه نرفته، داریم.
امام خمینی در پاسخ این سوال، حال که مسئله در روز غدیر به جشن گرفتن خلاصه نمی شود، پس مسئله مهم کجای غدیر است؟ اینگونه پاسخ داده: «مسئله این است که به ما یاد بدهند که چطور باید تبعیت کنیم، به ما یاد بدهند که غدیر منحصر به آن زمان نیست، غدیر در همه اعصار باید باشد و روشی که حضرت امیر در حکومت پیش گرفته است باید روش ملتها و دست اندرکاران باشد. و آن عدل است.اینکه این قدر صدای غدیر بلند شده است و این قدر برای غدیر ارج قائل شده‌اند – و ارج هم دارد – برای این است که همه انحرافات از بین می‌رود.»
پس مهم ؛به عینیت رساندن سیره عملی اوست که متمرکز بر «عدالت» است. جامع ترین تعبیر در بیان اقامه عدل و توجه انحراف از آن، سخن امام درنامه ۶۲ نهج البلاغه راجع سه حقیقت غیرقابل انکار است: «لَکِنَّنِی آسَى أَنْ یَلِیَ أَمْرَ هَذِهِ الْأُمَّهِ سُفَهَاؤُهَا وَ فُجَّارُهَا فَیَتَّخِذُوا مَالَ اللَّهِ دُوَلًا وَ عِبَادَهُ خَوَلًا وَ الصَّالِحِینَ حَرْباً وَ الْفَاسِقِینَ»
مفاهیم این عبارات نهج البلاغه که متاسفانه گاهاً درمحیط اسلامی به چشم می آید که عبارت است از: «استکبار داخلی»، «استضعاف داخلی»، «استثمار داخلی» و تحقق این عناوین یعنی صحنه مدیریت های سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی در دست مدیران نالایقی قرار گیرد که هم سوء مدیریت دارند و هم فخرفروشی بر شهروندان دارند و نیز بهره بری از توان و دانش مردم را به اراده خود در آورده و قهرا آنان را تبدیل به افرادی تحقیر شده می کنند!
غدیریان:
با استکبار داخلی و استعمار داخلی فاصله ها دارد و لذا هیچگاه آنان به استضعاف کشیده نمی شود.
آنان در صورت امکان صدای خود را در برابر هر حاکم مستبد دینی و غیردینی بلند نگه داشته، و اجازه نمی دهند مال مستضعفان در اختیار متکاثران مرفهی قرار گیرد تا بیت المال را ببلعند.
و اگر هم نتواند صدایی بلند کند و یا صدایش را خفه کنند، حداقل خود در جرگه حاکمیتهای مستبعد و متکاثر و خدعه گر وارد نمی شود و با این رفتار سلبی، عدم رضایتش را نشان می دهد.
اینهاکه خواندید ؛گوشه از تحقق عینی «غدیر» است و اینها را از ما خواسته اند.
۱. محو وشیفته فضیلت روزغدیرکه روز عید و جشن است؟
اگرچنین گرایشی در دل داریم از آنجاکه این خود اظهار ارادت به حضرت امیر است؛ پسندیده و نیکوست. این معنا؛ در حدیث امام رضا (ع)آمده:«روزغدیر؛روز رفع گناه،روزظهوربرکت ورحمت است ،روز تبسم وشادمانی است، روزآراسته شدن واطعام دادن وپذیرایی کردن است.» امام مجتبی نقل می فرماید:«روزغدیر بود پدرم از نماز بازگشت و با اطعام از میهمانان پذیرایی نمود.» اما متوجه باشیم این منزل، منزل ابتدایی درمورد غدیر است و راه همچنان باقی است.
امام خمینی درسخنی مهم باورخود را این چنین تبیین نمود: «زنده نگه داشتن این عید نه برای این است که چراغانی بشود و قصیده خوانی بشود و مداحی بشود، اینها خوب است، اما مسئله این نیست.»
۲. آیا شیفته ومحو «شخصیت محوری» غدیر هستیم؟
شیفتگی نسبت به حضرت امیر(ع) مرتبه ای از مراتب غدیر است. غدیر روز ظهور ولایت است بدین معنا که ولایت مانند نبوت از اول بوده اما در روز غدیر،از این مقام و فضیلت، رونمایی شد. اینجاست که دلها متوجه شخصیت بی بدیل و ماورای زمان و مکان حضرت امیرالمومنین می شود.
البته این نکته فراموش نشود؛ فضیلت گوئی ازحضرت امیر(ع) مشکل زمان امویان بود و با آن برخورد می کردند تا علی حذف کنند. اما امروز مشکل در فضیلت گوئی نیست چه بسا برخی از اموی مسلکان، ترغیب به آن هم بکنند.
۳. محو در «تحقق غدیر»
این بالاترین مرتبه ارتباط و باور «غدیر» است. باید غدیرِ در حجه الوداع را پلی قرار داده برای دستیابی به غدیر امروز و آن نمی شود مگر اینکه با نزدیک شدن به همه جوانب این حقیقت بزرگ، به غدیر رهیافتی پیدا کنیم و «غدیر» رادر آغوش بگیریم.
برای این مهم ؛اول بایدبه او نزدیک و سپس همسو شویم. چون ملاک در نزدیکی؛ «همسوئی»است. و همسوئی معنا نمی شودمگر اینکه عاشقانه او را دوست داشته و با نهج البلاغه اش زندگی کنیم. وقتی علی(ع)درباره یاران تاریخی اش که در آینده خواهند آمد سخن به میان آورد، فرمود:«روزی فرا می رسد که زمانه آنان را ناگهان و بی اختیار بیرون می آورد، ایمان به وسیله آنان تقویت می گردد؛ – سیرعف بهم الزمان و یقوی بهم الایمان.»(نهج ، خ/۱۲)
این همسوئی؛ در ایمان و عقیده راسخ است و ثانیا بگونه ای زیست کردن است که آدمی عامل تقویت ایمان دیگران نیز، شود این مهم با ارتباط خالصانه آن امام (ع) شکل می گیرد ، خود آنجناب در نهج البلاغه فرمود:«مرا با ارتباط خالصانه تان یاری کنید – اعینونی بمناصحه خلیه من الغش و سلیمه من الریب»(خطبه /۱۱۸) اگر موفق به انجام این فرامین مولی شویم، تازه وظیفه فردی خود را به انجام رسانده ایم ولی هنوز تا تحقق عینی «غدیر» راه نرفته، داریم.
امام خمینی در پاسخ این سوال، حال که مسئله در روز غدیر به جشن گرفتن خلاصه نمی شود، پس مسئله مهم کجای غدیر است؟ اینگونه پاسخ داده: «مسئله این است که به ما یاد بدهند که چطور باید تبعیت کنیم، به ما یاد بدهند که غدیر منحصر به آن زمان نیست، غدیر در همه اعصار باید باشد و روشی که حضرت امیر در حکومت پیش گرفته است باید روش ملتها و دست اندرکاران باشد. و آن عدل است.اینکه این قدر صدای غدیر بلند شده است و این قدر برای غدیر ارج قائل شده‌اند – و ارج هم دارد – برای این است که همه انحرافات از بین می‌رود.»
پس مهم ؛به عینیت رساندن سیره عملی اوست که متمرکز بر «عدالت» است. جامع ترین تعبیر در بیان اقامه عدل و توجه انحراف از آن، سخن امام درنامه ۶۲ نهج البلاغه راجع سه حقیقت غیرقابل انکار است: «لَکِنَّنِی آسَى أَنْ یَلِیَ أَمْرَ هَذِهِ الْأُمَّهِ سُفَهَاؤُهَا وَ فُجَّارُهَا فَیَتَّخِذُوا مَالَ اللَّهِ دُوَلًا وَ عِبَادَهُ خَوَلًا وَ الصَّالِحِینَ حَرْباً وَ الْفَاسِقِینَ»
مفاهیم این عبارات نهج البلاغه که متاسفانه گاهاً درمحیط اسلامی به چشم می آید که عبارت است از: «استکبار داخلی»، «استضعاف داخلی»، «استثمار داخلی» و تحقق این عناوین یعنی صحنه مدیریت های سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی در دست مدیران نالایقی قرار گیرد که هم سوء مدیریت دارند و هم فخرفروشی بر شهروندان دارند و نیز بهره بری از توان و دانش مردم را به اراده خود در آورده و قهرا آنان را تبدیل به افرادی تحقیر شده می کنند!
غدیریان:
با استکبار داخلی و استعمار داخلی فاصله ها دارد و لذا هیچگاه آنان به استضعاف کشیده نمی شود.
آنان در صورت امکان صدای خود را در برابر هر حاکم مستبد دینی و غیردینی بلند نگه داشته، و اجازه نمی دهند مال مستضعفان در اختیار متکاثران مرفهی قرار گیرد تا بیت المال را ببلعند.
و اگر هم نتواند صدایی بلند کند و یا صدایش را خفه کنند، حداقل خود در جرگه حاکمیتهای مستبعد و متکاثر و خدعه گر وارد نمی شود و با این رفتار سلبی، عدم رضایتش را نشان می دهد.
اینهاکه خواندید ؛گوشه از تحقق عینی «غدیر» است و اینها را از ما خواسته اند.
