محمدعلی کوشا
تعبیر «خواص قرآن» بیشتر معطوف به «خواص آیات و سور قرآن کریم» است که در عرف متشرعه بر حسب اعتقاد به تلاوت آنها، خواصی در لسان روایات برای آنها ذکر گردیده است؛ و گرنه قرآن کریم که کتاب هدایت است چه خاصیتی بالاتر و برتر از هدایت کردن آن قابل تصور است. «یا أیها الناس قد جاءتکم موعظة من ربّکم و شفاء لما فی الصدور و هدیً و رحمة للمؤمنین، ای مردم، همانا شما را پندی از پروردگارتان آمد و نیز درمانی برای آنچه در سینه هاست (یعنی درمان بیماری دل عقیده و اعتقادات شما) و رهنمایی و رحمتی برای مؤمنان» (یونس/10،57).
«و ننزّل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمؤمنین و لا یزید الظالمین الا خساراً، و از قرآن چیزی را فرو می فرستیم که برای مؤمنان شفا و رحمت است، و ستمکاران را جز زیان و هلاکت نمی افزاید» (نحل/17،82).
«قل هو للذین آمنوا هدیً و شفاء و الذین لا یؤمنون فی آذانهم وقر و هو علیهم عمیً، بگو: قرآن برای کسانی که ایمان آورده اند مایه هدایت و شفاست، و آنان که ایمان ندارند در گوشهای آنها سنگینی ای است، قرآن برای آنان مایه کوری است» (فصلت/41،44).
از این آیات بر می آید که «شفا»، «هدایت» و «رحمت بودن» قرآن، امری واضح و بدیهی است. و روشن است که شفا و بهبودی و رهنمود و رحمت قرآن، تنها محدود و محصور در بهبودی اعتقادات و اخلاقیات و سایر جبنبه های روحی و روانی و معنوی نیست، بلکه انواع و اقسام بهبودی های و هدایت ها و رحمت ها با شکل های گوناگون آنها را نیز شامل می شود. بنابراین چه مانعی دارد که قرآن علاوه بر دوای دردهای روحی و اخلاقی و اجتماعی و اعتقادی، دوای دردهای جسمی و سایر مشکلات نیز باشد البته در صورتی که خواننده آن بدین امر معتقد باشد؛ زیرا قرآن اثری الهی و آسمانی است و چه بسا متوسلین واقعی به آن و برکت های آن، که قطعا نوعی تقرب به درگاه حق تعالی محسوب می شود، از این راه نیز از آنان رفع مشکل شود، خواه این مشکل روحی باشد یا جسمی. شماری از روایات صحیحه و تجاربی که اهل معرفت در این باره بیان داشته، آنها تحقق چنین پدیده ای را امری مسلم می داند و البته نقل اخبار و روایات جعلی در این باره هم که کم نبوده و نیست، به اصل واقعیت آن ضرری نمی زند. و آنچه مسلم و بدیهی است و به تجربه نیز ثابت شده توسل و استشفا به قرآن کریم از جهات گوناگون در طول تاریخ اسلام از جمله سیره مومنین و افراد متشرع و معتقد بوده و هست و روایاتی که در باب ثواب قرائت و تلاوت آیات و سور در منابع معتبر روایی آمده، قابل توجه است (الکافی، ج 2، 626-623)؛ ثواب الاعمال شیخ صدوق در موارد فراوانی از آن، بحار الانوار، ج 19/65؛ وسائل الشیعة ج 2/874؛ تفاسیر روایی از قبیل نور الثقلین و البرهان؛ مجمع البیان ج 1/17؛ مستدرک الوسائل ج 1/300؛ و باب فضائل القرآن در صحیح مسلم و صحیح بخاری).
مثلا در باره اثر گذاری سوره حمد روایات فروانی نقل شده است که تلاوت آن چه بسا بیمار صعب العلاج را بهبودی بخشیده است. یا خواصی که درباره آیت الکرسی در روایات ذکر شده که حائز اهمیت فراوان است. یا خواصی که درباره تلاوت سوره یس ذکر شده امری تردید ناپذیر است. و حتی در این باره کتاب ها به رشته تحریر آمده است. برای اطلاع کامل به کتاب «القرآن فضائله و آثاره فی النشأتین از حاج فخری الشیخ سلمان النجفی، چاپ بیروت، نشر دار الزهراء، چاپ سال 1414 ق مراجعه شود که با تقریظ حاج آقا بزرگ طهرانی صاحب الذریعة همراه است.
مآخذ :
1. قرآن کریم
2. جوامع حدیثی از شیعه و سنّی
