مبارزه با خشونت با شناخت سیره رسول خدا(ص)

گزیده سخنرانی حجة الاسلام و المسلمین محمد صادق کاملان،‌ شب رحلت رسول خدا (ص) سال 1391، در محل مجمع مدرسین محققین حوزه علمیه قم
بسم الله الرحمن الرحیم
لَقَدْ كانَ لَكُمْ في‏ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللَّهَ وَ الْيَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثيرا (احزاب، 21).
امروزه مسلمانان به شناخت سیره رسول خدا خیلی نیازمندند. جوامع دینی مبتلا به خشونت دینی شده اند. سلفی ها توسعه پیدا کرده اند. در پاکستان، ‌افغانستان، عراق، مصر، تونس، لیبی و یمن گسترده شده اند. اخوان المسلمین تعدیل شده تفکر سلفی ها را دارند، اما پشتوانه تفکر آنان همان تفکر سلفی هاست و اگر امکان ابراز پیدا کنند همان افکار را پیاده می کنند. طالبان در افغانستان در منبع آب مدرسه دخترانه سم ریختند. اینان طلبه های تحصیل کرده در حوزه های علمیه اهل سنت در پاکستان و افغانستان اند و به همه جا صادر می شوند، در میان مخالفان سوریه هم هستند. برادر امین الظواهری رهبر القاعده در میان مخالفان سوریه دستگیر شد و پسر او در چچن دستگیر شد. اینان علویان را در سوریه گروه گروه می کشند. ما از حکومت سوریه دفاع نمی کنیم. بشار جنایتکار است و می توانست جریان را به گونه ای هدایت کند که به این جا کشیده نشود. اما او مستبد به رأی است و حرف ناصحان را نشنید تا الان که نسل کشی راه افتاده است و از طرفین بیش از 60000 نفر کشته شده اند و همه این ها به نام دین انجام می شود. عملیات انتحاری در عراق، افغانستان و پاکستان به نام سنت رسول خدا و جهاد فی سبیل الله انجام می شود. خشونت دینی به گونه ای شده که در کشور اسلامی ما - خبرهایش خیلی درز نمی کند اما- در میان جوانان، گرایش های به مسیحیت به عنوان دینی که مظهر رحمت و رأفت است به طور جدی وجود دارد (در نیشابور و در مشهد و جاهای دیگر). جوان امروز نمی تواند تحمل کند که به نام دین در مساجد شیعیان و سنی ها بمب منفجر شود.
امروز است که سنت رسول خدا باید شناخته شود. باید بفهمیم که پیامبر اعتقاد به توحید را چگونه در عمل اجرا کرد. رسول خدا در مسایل عملی نیز (مثل مسایل نظری) اسوه است. قبل از بعثت، در امانتداری و صداقت زبانزد همه بود. بعد از بعثت هم کافران امانت هایشان را پیش او می گذاشتند. علت این که موقع هجرت به مدینه حضرت علی را به جای خود گذاشت این بود که امانت هایی که از مشرکان دست او مانده بود،‌حضرت علی به صاحبانش برگرداند. پیامبر با هر گونه ظلم و برتری جویی و نژادپرستی مخالف بود. قبل از بعثت در حلف الفضول شرکت کرد و تا آخر به آن وفادار بود.
بعد از بعثت، در بیماری ای که منجر به رحلت شد منزل بنت جحش بود. خانم ها با هم صحبت کردند که پیغمبر کجا بهتر است باشد و نتیجه گرفتند که او را به خانه عایشه ببرند و بقیه به او کمک کنند. پیامبر هرگز با خشونت با خانم هایش برخورد نکرد.
پیامبر بچه ها را می بوسید. فقط حسنین را روی پا نمی گذاشت و نمی بوسید. یکی از اعراب پیامبر را دید که بچه ای را می بوسد،‌ گفت: دو تا پسر دارم و تا به حال هیچ کدام را نبوسیده ام. حضرت فرمود: من لایرحم لایرحم.
از بیت المال به اندازه یک نفر عادی هم استفاده نمی کرد.
جواب خشونت را با خشونت نمی داد.
وقتی که افرادی را برای جنگ می فرستاد به آنان توصیه می کرد که با دشمن غدر و مکر نکنید، او را مثله نکنید: عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ أَظُنُّهُ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَرَادَ أَنْ‏ يَبْعَثَ‏ سَرِيَّةً دَعَاهُمْ‏ فَأَجْلَسَهُمْ بَيْنَ يَدَيْهِ ثُمَّ يَقُولُ سِيرُوا بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ عَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ لَا تَغُلُّوا وَ لَا تُمَثِّلُوا وَ لَا تَغْدِرُوا وَ لَا تَقْتُلُوا شَيْخاً فَانِياً وَ لَا صَبِيّاً وَ لَا امْرَأَةً وَ لَا تَقْطَعُوا شَجَراً إِلَّا أَنْ تُضْطَرُّوا إِلَيْهَا وَ أَيُّمَا رَجُلٍ مِنْ أَدْنَى الْمُسْلِمِينَ‏ أَوْ أَفْضَلِهِمْ نَظَرَ إِلَى رَجُلٍ مِنَ الْمُشْرِكِينَ فَهُوَ جَارٌ[1] حَتَّى يَسْمَعَ كَلامَ اللَّهِ‏ فَإِنْ تَبِعَكُمْ فَأَخُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ إِنْ أَبَى فَأَبْلِغُوهُ مَأْمَنَهُ وَ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ عَلَيْهِ (الکافی،‌ 5، 27). در روایت دیگر از ریختن سم در آب دشمن نهی کرده است. یکی دیگر از توصیه های حضرت در مقابله با دشمن این است:‌
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ النَّبِيَّ ص كَانَ إِذَا بَعَثَ أَمِيراً لَهُ عَلَى سَرِيَّةٍ أَمَرَهُ بِتَقْوَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي خَاصَّةِ نَفْسِهِ ثُمَّ فِي أَصْحَابِهِ عَامَّةً ثُمَّ يَقُولُ اغْزُ بِسْمِ اللَّهِ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قَاتِلُوا مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ وَ لَا تَغْدِرُوا وَ لَا تَغُلُّوا وَ تُمَثِّلُوا وَ لَا تَقْتُلُوا وَلِيداً وَ لَا مُتَبَتِّلًا فِي شَاهِقٍ‏[2] وَ لَا تُحْرِقُوا النَّخْلَ وَ لَا تُغْرِقُوهُ بِالْمَاءِ وَ لَا تَقْطَعُوا شَجَرَةً مُثْمِرَةً وَ لَا تُحْرِقُوا زَرْعاً لِأَنَّكُمْ لَا تَدْرُونَ لَعَلَّكُمْ تَحْتَاجُونَ إِلَيْهِ وَ لَا تَعْقِرُوا مِنَ الْبَهَائِمِ مِمَّا يُؤْكَلُ لَحْمُهُ إِلَّا مَا لَا بُدَّ لَكُمْ مِنْ أَكْلِهِ‏[3] وَ إِذَا لَقِيتُمْ‏ عَدُوّاً لِلْمُسْلِمِينَ‏ فَادْعُوهُمْ إِلَى إِحْدَى ثَلَاثٍ فَإِنْ هُمْ أَجَابُوكُمْ إِلَيْهَا فَاقْبَلُوا مِنْهُمْ وَ كُفُّوا عَنْهُمْ ادْعُوهُمْ إِلَى الْإِسْلَامِ فَإِنْ دَخَلُوا فِيهِ فَاقْبَلُوهُ مِنْهُمْ وَ كُفُّوا عَنْهُمْ وَ ادْعُوهُمْ إِلَى الْهِجْرَةِ بَعْدَ الْإِسْلَامِ فَإِنْ فَعَلُوا فَاقْبَلُوا مِنْهُمْ وَ كُفُّوا عَنْهُمْ وَ إِنْ أَبَوْا أَنْ يُهَاجِرُوا وَ اخْتَارُوا دِيَارَهُمْ وَ أَبَوْا أَنْ يَدْخُلُوا فِي دَارِ الْهِجْرَةِ كَانُوا بِمَنْزِلَةِ أَعْرَابِ الْمُؤْمِنِينَ يَجْرِي عَلَيْهِمْ مَا يَجْرِي عَلَى أَعْرَابِ الْمُؤْمِنِينَ وَ لَا يَجْرِي لَهُمْ فِي الْفَيْ‏ءِ وَ لَا فِي الْقِسْمَةِ شَيْ‏ءٌ إِلَّا أَنْ يُهَاجِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَإِنْ أَبَوْا هَاتَيْنِ فَادْعُوهُمْ إِلَى إِعْطَاءِ الْجِزْيَةِ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ‏ فَإِنْ أَعْطَوُا الْجِزْيَةَ فَاقْبَلْ مِنْهُمْ وَ كُفَّ عَنْهُمْ وَ إِنْ أَبَوْا فَاسْتَعِنِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِمْ وَ جَاهِدْهُمْ‏ فِي اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ‏... (الکافی، 5،‌29).
تمام وجود پیامبر خیر و برکت بوده است:‌ و ما ارسلناک الا رحمة للعالمین. حضرت علی وقتی که از پیامبر یاد می کند در بیشتر وقت ها او را با این صفت یاد می کند:‌ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ* وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى طَيِّبِ الْمُرْسَلِينَ- مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْمُنْتَجَبِ الْفَاتِقِ الرَّاتِقِ اللَّهُمَّ فَخُصَّ مُحَمَّداً ص بِالذِّكْرِ الْمَحْمُودِ وَ الْحَوْضِ الْمَوْرُودِ اللَّهُمَّ آتِ مُحَمَّداً صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ الْوَسِيلَةَ وَ الرِّفْعَةَ وَ الْفَضِيلَةَ وَ اجْعَلْ فِي الْمُصْطَفَيْنَ مَحَبَّتَهُ وَ فِي الْعِلِّيِّينَ دَرَجَتَهُ وَ فِي الْمُقَرَّبِينَ كَرَامَتَهُ اللَّهُمَّ أَعْطِ مُحَمَّداً صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ مِنْ كُلِّ كَرَامَةٍ أَفْضَلَ تِلْكَ الْكَرَامَةِ وَ مِنْ كُلِّ نَعِيمٍ أَوْسَعَ ذَلِكَ النَّعِيمِ وَ مِنْ كُلِّ عَطَاءٍ أَجْزَلَ ذَلِكَ الْعَطَاءِ وَ مِنْ كُلِّ يُسْرٍ أَنْضَرَ ذَلِكَ الْيُسْرِ وَ مِنْ كُلِّ قِسْمٍ أَوْفَرَ ذَلِكَ الْقِسْمِ حَتَّى لَا يَكُونَ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِكَ أَقْرَبَ مِنْهُ مَجْلِساً وَ لَا أَرْفَعَ مِنْهُ عِنْدَكَ ذِكْراً وَ مَنْزِلَةً وَ لَا أَعْظَمَ عَلَيْكَ حَقّاً وَ لَا أَقْرَبَ وَسِيلَةً مِنْ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ إِمَامِ‏ الْخَيْرِ وَ قَائِدِهِ‏ وَ الدَّاعِي إِلَيْهِ وَ الْبَرَكَةِ عَلَى جَمِيعِ الْعِبَادِ وَ الْبِلَادِ وَ رَحْمَةٍ لِلْعَالَمِينَ (تهذیب الاحکام، 3، 83).
خود پیامبر فرموده است:‌ان الله بعثنی بالرحمة لا بالعقوق.
خدا به پیامبر می گوید چرا این قدر خودت را برای هدایت کفار به زحمت می اندازی: ما انزلنا علیک القرآن لتشقی.

یادداشت:
[1] « نظر إلى رجل من المشركين» أي نظر اشفاق و مرحمة. و الجوار- بالكسر- أن تعطى الرجل ذمة فيكون بها جارك فتجيره أي تنقذه و تعيذه.( فى)
[2] المتبتل: المنقطع عن الدنيا. و الشاهق: الجبل و المراد به الرهبان.
[3] العقر: قطع قوائم الدابّة.