بسم الله الرحمن الرحیم
وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِيعاً وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْكُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَاناً وَكُنتُمْ عَلَىَ شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَكُم مِّنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ (آل عمران ،103)
برادران و خواهران مومن و متدین شهرستان نجف آباد
حلول ماه ربیع الاول نوید بخش یکی از پر سرورترین نعمت های باری تعالی، تولد حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی (ص) است که بر بشریت ارزانی شده است. تولد امام جعفرصادق(ع) موسس مذهب جعفری نیز از دیگر نعمت های این ماه با برکت می باشد. ابتکار مدبرانه زنده یاد، فقیه مجاهد حضرت آیت الله العظمی منتظری رحمت الله علیه سال 58 در اعلام هفته وحدت در این ماه فرصتی فراهم آورد تا دلسوزان به این مهم بیشتر بپردازند.
جمعیت یک و نیم میلیادری مسلمانان جهان در شرایط بسیار سختی به سر می برند. به غیر از توسعه نیافتگی، عقب ماندگی، وابستگی و حکومت های مستبد، بلای بزرگتری که آنها را رنج می دهد، تفرقه مذهبی است؛ اختلاف بین آنانی که خدا، کتاب و قبله و بیشتر مناسک آنها یکی است و هر روز شاهد انفجار، درگیری و کشتار بین مسلمانان به دست همدیگر هستیم و تاسف بارتر اینکه این اقدامات با توجیهات مذهبی، عنوان مقدس به خود گرفته است؛ اختلافات مذهبی ای که ثمره جهل، تعصب کور، نفس پرستی و از همه مهم تر دسیسه های دشمن است. به همین جهت امروز ضروری ترین و مهم ترین اولویت مسلمانان پیگیری مساله وحدت با تمسک به قرآن و سنت پیامبر و اهل بیت آن حضرت می باشد.
زمينههاي وحدت اسلامي در قرآن و سنت
قرآن کريم، بدون شک مهم ترین سندی است که از طرف خداوند متعال و توسط پيامبر گرامی اسلام براي هدايت مردم و قرار دادن انسان ها و جوامع بشري در مسير وحدت، يگانگي و انسجام اسلامي، به جهانيان عرضه و هديه شده است. وحدت اسلامي، نه يك رؤيا و خيال بلكه باور و اعتقادي راسخ، ريشه گرفته از آموزه ها و نصوص قرآني است که علما، انديشمندان و مردم جهان اسلام بايد اين درس شیرين و لذت بخش الهي را آموخته و به آن عمل كنند.
وحدت مسلمین در سایه تعلیمات اسلامي يکي از آرزوهاي ديرين امت اسلامي است و هيچ مسلمان آگاه و دلسوزي نيست که شکوفايي دوباره تمدن اسلامي و مجد و عظمت اسلام را نخواهد. تمام مسلمانان بر اين باورند که يکي از عوامل مجد و عظمت اسلام و شکوفاييِ مجدّد تمدن بزرگ اسلامي، وحدت، همبستگي و انسجام همه نيروها و مذاهب اسلامي در سايه عمل و بازگشت به قرآن است مسلمانان با اين اتحاد و يکپارچگي ميتوانند، مشکلات پیشرو را مرتفع و در برابر قدرت هاي استکباري بايستند.
مقصود از وحدت اسلامي اين است که پيروان هر يک از مذاهب گوناگون اسلامي در عين حال که عقايد و احکام خاص آن مذهب را براي خود حفظ ميکنند و به آنها پايبند هستند، در روابط اجتماعي، سياسي، نظامي، اقتصادي و فرهنگي خود با مسلمين ديگر همسو و تابع مصالح عاليه اسلام و امت اسلامي باشند و بر اساس اين برداشت از وحدت، امت اسلامي مقابل دشمنان همواره به صورت «يد واحده» عمل کنند. آيا چنين نظري امکان دارد؟ قطعاً امکان پذير است و اين درست مانند اجزاي مختلف يک بدن است که هر يک از اعضاء با ديگري متفاوت است ولي عليرغم اين تفاوتها، همه آنها با همديگر همکاري و تعاون دارند و به هنگام بروز خطر همگي متحد و با انسجام کامل با خطر مقابله ميکنند.
واقعيت اين است، با توجه به وجوه مشترک فراواني که مسلمانان در زمينه اصول و حتي فروع دین دارند، قطعاً وحدت اسلامي با معنايي که ارائه شد، امکان پذیر است زیرا چنين وحدتي مستلزم وحدت نظر مسلمانان در همه مسائل اعتقادي و احکام عملي نيست و اختلاف در بعضي از اعتقادات و احکام که نتيجه طبيعي اجتهاد، تفکر و انديشة آزاد است نبايد موجب جدایي و دوري قلوب مسلمانان از همديگر شوند.
قرآن کريم در آیات بسیاری جوامع بشري را به مسير وحدت، يگانگي و انسجام، دعوت می¬کند و از واژهای مختلفی چون« واعتصموا، اصلحوا، رابطوا، تعاونوا، السلِّم، اصلاح بين الناس، الّف بين قلوبکم، امّة واحدة، اخوّت، موّدت و ... استفاده کرده است.
تعداد قابل توجهي از سخنان پيامبر گرامي اسلام (ص)، در جهت نفي تفرقه و نکوهش از آن و نهي مسلمين از امور تفرقهافکن و اختلاف برانگيز است؛ آن حضرت می فرمایند: «من فارق الجماعة شبراً فميتته جاهلية»، کسي که به اندازه يک وجب، از جماعت مسلمين کناره بگيرد و در آن حال بميرد، مرگش، مُردن در حال جاهليت است و نيز در تأکيد بر جماعت و اينکه مظهر قدرت الهي جماعت و اجتماع است فرمود: «يد الله مع الجماعة».
از دیگر پیام های آن حضرت، سخنان ایشان در مسجد الخيف است که می فرماید: « المؤمنون اخوة تتکافؤ دمائهم و يسعي بذمتهم ادناهم و هم يد علي من سواهم؛ مؤمنان برادرند، خونهاي
آنان يکسان و برابر است که باید در حفظ پيمان کوشا باشند و آنان همگي يکدست و متّحد در برابر غیر خود هستند».
امام علي(ع) بزرگ ترین منادي وحدت و انسجام اسلامي در اين مورد ميفرمايد: «امم پيشين تا مادامي که با هم «يد واحده» بودهاند همواره در حال پيشرفت و شکوفايي بوده و به عزت و اقتدار و خلافت و وراثت زمين نائل گشته، رهبر و زمامدار جهانيان شدهاند و از آن هنگام که خدا را فراموش کرده و به ماديگري روي آورده دچار خود برتربيني و تعصبات قومي و فرقهاي و تشتت و پراکندگي گشته با هم به نبرد پرداختند به احزاب و فرقههاي گوناگون تقسيم شدند». (خطبه 192).
مناسب است در این مجال به پیام وحدت بخش حضرت امام خمینی(ره) به حجاج بیت الله الحرام در سال 1364 اشاره کنم:
« به حجاج محترم و زائران بيت اللّه الحرام، از هر كشور و هر طايفه و تابع هر مذهب هستند، متواضعانه عرض ميكنم شما همه ملت اسلام و تابع پيامبر و پيرو دستورات قرآن مجيد هستيد؛ و همه، دشمنان غدار مشترك داريد، كه با ايجاد اختلاف به واسطه عمال بدبخت خود و رسانههاي گروهي و تبليغات تفرقه افكن در طول تاريخ، بويژه در سدههاي اخير و بالأخص در عصر حاضر، همه دولتها و ملتهاي اسلامي را در اسارت كشيدهاند، و ذخاير غني بلاد شما و دسترنج مظلومان كشورهاي شما را به غارت برده و ميبرند؛ و درصدد هستند كه حكومتها را گوش و چشم بسته و دربست به خدمت خود گمارند، و ملتها را به دست آنان مصرفي بار بياورند و از رشد انساني و ابتكار صنعتي كشورهاي مظلوم با حيلهها و توطئههاي شيطاني جلوگيري كنند، و وابستگي هرچه بيشتر و اتكا به غرب و شرق را روزافزون كنند، و مجال تفكر براي استقلال و ابتكار را به هيچ كس ندهند، و نفسهايي كه براي بيداري ملتها آمادهاند در سينهها خفه كنند. و وضع نكبتباري كه در كشورهاي اسلامي و ساير كشورهاي مظلوم مشاهده ميكنيد زاييده همين توطئههاي دشمنان مشترك مسلمانان و مظلومان است. پس، اكنون كه در مركز اسلام حياتبخش به امر خدا و نداي رسولش گرد آمدهايد و از هر ملت و مذهب در اين مكان عظيم اجتماع كردهايد، براي اين درد مهلك و سرطان كشنده چاره انديشي كنيد. و بايد بدانيد كه چاره اساسي در سايه وحدت همه مسلمين و اجتماع همگاني در قطع يد ابرقدرتها از كشورهاي اسلامي است».
علمای بزرگ اسلام چون سید جمال الدین اسدآبادی، شیخ محمد عبده، آیت الله بروجردی، شیخ شلتوت، امام خمینی و آیت الله منتظری در قرون اخیر طلیعه دار وحدت اسلامی بودند که در این مسیر تلاش های طاقت فرسایی داشته و هزینه¬های فراوانی را متحمل گشتند. امروز جهان اسلام در با آگاهی و داریت باید در راه آن بزرگان گام بردارد و زمینه های عملی تحقق وحدت اسلامی را مهیا سازند و از آنچه موجب تفرقه در امت اسلامی می شود پرهیز نمایند که امر مرضی خداوند باری تعالی، پیامبر عظیم الشان و ائمه اطهار می باشد.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته.
سید حسین موسوی تبریزی
دبیر مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
17/10/1393