محمدتقی فاضل میبدی: نگاه افراط و تفریط نباید به مسائل کشور داشته باشیم چرا که با این رویکرد مشکلات کشور حل نمی‌شود. / با دنباله‌روی از رویکردهای افراطی زمان احمدی‌نژاد، مشکلات مردم حل نمی‌شود
حجت‌الاسلام فاضل میبدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره این که در ستاد رئیس‌جمهور منتخب هنگام مبارزات انتخاباتی برخی افراد تندرو حضور داشتند که بیم آن می‌رود همین افراد در کابینه آینده حضور داشته باشند، گفت: من کاری به شخص ندارم، معتقدم کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران با مشکل افراط و تفریط در نگاه سیاسی، مدیریتی و جناح‌بندی‌های کاذب رو‌به‌رو است.
این عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: توجه داشته باشید این‌که اکثر کسانی که به اصطلاح توانایی رأی داشتند در پای صندوق‌ها حاضر نشدند و تعداد آرای شرکت‌کننده‌ها به خاطر همین مشکلاتی است که در کشور وجود دارد، حال چه اقتصادی و چه سیاسی مهم این است که مشارکت به ۵۰ درصد نرسید.
وی خاطرنشان کرد: تا ما به آن اعتدالی که روحانی شعارش را داد اما نتوانست درست عمل کند، نرسیم مشکلات‌مان همچنان باقی است.
میبدی با بیان این‌که اولین گام اعتدال واقعی این است که سیاست خارجی مملکت تعریف شود، اظهار داشت: هنگامی که خبرنگار از رئیس‌جمهور منتخب محترم سوال کرد که اگر آمریکا شرایط شما را بپذیرد آیا برای مصالح کشور حاضرید با رئیس‌جمهور آمریکا دیدار کنید؟ ایشان گفتند خیر! به نظر من این پاسخ یک پاسخ دیپلماتیک نبود. آقای رئیسی به راحتی می‌توانست بگوید باید بنشینیم فکرها و ملاحظات‌مان را انجام دهیم ببینیم در چه شرایطی هستیم، آن‌گاه پاسخ می‌دهیم.
این عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه قطع رابطه با آمریکا که حرمت ذاتی ندارد که ما بگویم خیر مطلق است، عنوان کرد: بله، ما با آمریکا به دلیل تحریم‌ها و ظلم‌هایی که انجام داده است، قطع رابطه کرده‌ایم، بنابراین اگر این کشور به شرایط ما برگردد، تحریم‌ها را بردارد و اگر مصلحت کشور اقتضا کند، برویم و بنشینیم مذاکره کنیم، چه اشکالی دارد؟
وی ادامه داد: بالاخره آمریکا بد یا خوب امروز ابرقدرت دنیا است، اهرم فشار در دستش دارد، تحریم‌ها را زیاد و رفت و آمدهای دیپلماسی ما را محدود می‌کند، کشتی‌های ما را متوقف می‌کند، بانک‌ها به روی ما بسته شده است و هزاران مشکل دیگر؛ از همین رو معقتدم کابینه رئیس‌جمهور باید نگاهی به این مسائل  داشته باشد، نه نگاه نفی مطلق که نه اسلام، نه قانون اساسی و نه ملت آ را نمی‌پذیرد که تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی را تحمل کنیم و ارتباطی برقرار نکنیم.
میبدی تاکید کرد: من به هیچ عنوان کاری به شخص ندارم، به رویکرد کار دارم، رویکردهای افراط‌گونه‌ای که در زمان احمدی‌نژاد داشتیم، ضربه بزرگی بر این کشور وارد کرد، بنابراین اگر این رویکردهای افراطی در وزارت کشور، دانشگاه‌ها، آموزش و پرورش و در سیاست خارجی ما دوباره دنبال شود، معتقدم هیچ چیزی حل نمی‌شود، دولت هم موفق نمی‌شود و مسائل معیشتی مردم باقی می‌ماند.
وی ادامه داد: امیدوارم هر کسی که در این دوره کشور را مدیریت می‌کند، واقع‌گرا و اعتدال‌گرا باشد، این نگاه افراط و تفریط را کنار بگذارد، تمام سرمایه‌های کشور را به کار گیرد و با تمام کشورهای دنیا اگر مصلحت اقتضا کرد، رابطه برقرار کند؛ چراکه تحریم‌ها بسیار خطرناک است و برجام باید به هر وسلیه‌ای که هست به یک جایی برسد؛ امروز مشکل ما مشکل تسلیحات نیست، مشکل ما گوشت، نان، مرغ و گرانی است.
این فعال سیاسی تاکید کرد: راه و روشی باید اتخاذ شود که مشکلات معیشتی ما را حل کند، این‌که می‌گویند ما اقتصاد کشور را به دلار گره نمی‌زنیم که حرف نمی‌شود؛ چراکه متاسفانه اقتصاد ما با دلار گره خورده است. توجه داشته باشید می‌خواهیم نفت بفروشیم در برابرش چه می‌خواهیم تحویل بگیریم؟ می‌خواهیم پول کشورهای دیگر را بگیریم؟ می‌خواهیم در مقابلش دارو بگیریم؟ مشکل ارز و دلار است، نمی‌شود که پول پایه را نادیده گرفت و جایش ین ژاپن بگیریم!
وی خاطرنشان کرد: امروز مشکلات ما در دارو، مواد اولیه کارخانه‌ها و خوراک‌های دام و طیور به این دلیل است که نمی‌توانیم دلار بفرستیم؛ زیرا کسی که بخواهد دارو و مواد اولیه به ما بدهد، در مقابل یورو و دلار می‌خواهد نه چیز دیگری.
این عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم گفت: حال آقای رئیسی یا هر شخص دیگری که می‌خواهد کشور را اداره کند باید از اقتصاددانانی که در در دانشگاه‌ها هستند، استفاده کند؛ نیایند صرفا هرکسی که شعار مرگ بر آمریکا می‌گوید را به کار بگیرند، باید این‌ها را کنار بگذاریم چرا که دوران مرگ بر آمریکا تمام شد و دوران حل مشکلات مردم است که اگر آن‌ها را حل کردیم در دوره بعدی انتخابات وضع‌مان بهتر است اما اگر مشکلات مردم را با سیاست‌های افراطی و تفریطی حل نکردیم، مشارکت در انتخابات بعدی زیر ۳۰ درصد خواهد بود.

محمود صلواتی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم گفت: دامنه دید شهید بهشتی بسیار وسیع و گسترده بود و بینشی رحمانی نسبت به دین داشت، یعنی دین را دین رحمت و فطرت می‌دانست و معتقد بود همه انسان‌ها در چارچوب دین قرار می‌گیرند.
آیت‌الله شهید سیدمحمد حسینی‌بهشتی، از شخصیت‌های تأثیرگذار و مطرح تاریخ معاصر ایران به‌شمار می‌رود. شخصیتی که علاوه بر تحصیل در علوم اسلامی و حوزوی، در علوم جدید نیز تحصیل کرد و رهسپار غرب شد تا ضمن آشنایی با اندیشه‌ها و مکاتب جدید، اندیشه‌ و فرهنگ اسلامی را بسط دهد. وی بعد از انقلاب نیز در جایگاه یکی از پیشگامان تراز اول انقلاب در جایگاه‌ها و مسئولیت‌های مختلفی فعالیت کرد و نقش مؤثری در تدوین و تصویب قانون اساسی داشت. خبرنگار ایکنا در اصفهان به‌مناسبت سالروز شهادت ایشان، گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین محمود صلواتی، استاد حوزه علمیه و عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم انجام داده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید:
ایکنا ـ مهم‌ترین ویژگی‌های اخلاقی شهید بهشتی به‌خصوص در کسوت یک روحانی چه بود؟
شهید بهشتی از روحانیون دنیا دیده‌ای بود که با اقشار مختلف زندگی و کتاب‌های مختلف را مطالعه کرده بود، یعنی هم با سیره گذشتگان آشنایی داشت، هم با علوم روز آشنا بود، هم تاریخ اسلام را می‌دانست و هم در مدتی که در حوزه علمیه تدریس می‌کرد، روحیه انسان‌پروری و شاگردپروری داشت و لذا مهم‌ترین ویژگی ایشان، سعه صدر بود که لازمه مدیریت به‌شمار می‌رفت و وجود ایشان در آن مقطع زمانی اوایل انقلاب بسیار مغتنم بود، ولی متأسفانه این شخصیت بزرگوار را از انقلاب گرفتند و جای خالی ایشان به‌عنوان فردی با ویژگی سعه صدر، همه‌جانبه‌نگری و توانایی تعامل با افراد و دیدگاه‌های مختلف بعد از شهادتشان کاملاً احساس می‌شد.
ایکنا ـ شهید بهشتی چه قرائت و تفسیری از دین و دینداری داشت؟
قرائت ایشان به نظر من همان قرائت رحمانی از دین بود. بعضاً برداشت تحجرآمیز سلفی‌گری، اخباری‌گری و قشری‌گری از دین وجود دارد، مثل جریان خوارج و داعش که خیلی بسته فکر می‌کنند و دایره دین را بسیار محدود می‌دانند. برخلاف این‌ها، دامنه دید شهید بهشتی بسیار وسیع و گسترده بود و بینشی رحمانی نسبت به دین داشت، یعنی دین را دین رحمت و فطرت می‌دانست و معتقد بود همه انسان‌ها در چارچوب دین قرار می‌گیرند. با توجه به منطق قرآن مبنی بر عدم اکراه و اجبار در دین و دعوت از اهل کتاب برای تعامل و گفت‌وگو، شهید بهشتی نیز چنین قرائتی از دین داشت و دین را شریعت سهله و سمحه می‌دانست. بعد از انقلاب، به چنین دیدگاه‌هایی به شدت نیاز بود، ولی متأسفانه چنین شخصیتی را از ما گرفتند.
ایکنا ـ با توجه به اینکه شهید بهشتی مدتی را در اروپا زندگی کرده بود و با فرهنگ غربی آشنایی داشت، نوع مواجهه و واکنش ایشان در قبال فرهنگ و تمدن و سبک زندگی غربی چگونه بود؟
همین آشنایی با فرهنگ غربی، از امتیازات ایشان بود، چون دنیا در واقع دهکده‌ای کوچک است و اگر قبلاً این امکان وجود داشت که دور خود حصار کشیده و در همان محدوده زندگی کنیم، امروز دنیا کوچک و ارتباطات بسیار وسیع و گسترده شده و بحث حقوق انسان و تعامل با دنیا مطرح است و کسانی مثل شهید بهشتی که مدتی در آلمان زندگی کرده و با تفکر غربی آشنا بودند، به راحتی می‌توانستند با دنیا تعامل برقرار کنند و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، ما به این ویژگی نیازمند بودیم، یعنی جامعه ما نیازمند تعامل با دنیا بود، ولی متأسفانه با برخی دیدگاه‌های تنگ‌نظرانه، این مسیر بسته شد و نتوانستیم آن‌طور که بایسته و شایسته بود، با منطق، سعه صدر و دید باز با دنیا ارتباط برقرار کنیم.
شهید بهشتی مدتی در غرب زندگی کرده بود و با فرهنگ غرب به‌خصوص آلمان آشنایی داشت. در میان کشورهای اروپایی، آلمان از نظر نژاد و فرهنگ به ایران نزدیک است و از طرف دیگر، این کشور دوره‌های سختی را پشت سر گذاشته و تجربیات آن می‌توانست برای کشور ما نیز مفید باشد که شهید بهشتی در آن مقطع حامل چنین رسالتی بود و می‌توانست این کار را انجام دهد.
ایکنا ـ با توجه به نقش شهید بهشتی در تدوین و تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ایشان چه نگاه و اندیشه‌ای در خصوص مردم‌سالاری و حاکمیت مردم داشت؟
ایشان به شدت دیدگاه مردم‌سالارانه داشت، بر جمهوریت نظام تأکید می‌کرد و با محدود کردن و قدرت مطلقه و متمرکز مخالف بود. مذاکرات مجلس خبرگان قانون اساسی نیز نشان می‌دهد شهید بهشتی بر موادی که جمهوریت نظام را تقویت می‌کرد، تکیه بیشتری داشت و با موادی که آزادی‌های مردم را محدود می‌کرد، مثل اقرار گرفتن از طریق شکنجه، به شدت مخالف بود. ایشان در تدوین قانون اساسی دیدگاه‌های مترقی داشت و اصولی از قانون اساسی که با مردم‌سالاری ارتباط دارد، متأثر از دیدگاه‌های شهید بهشتی است.
ایکنا ـ به نظر شما، اندیشه و منش شهید بهشتی چقدر در جامعه امروز ما جریان دارد؟
متأسفانه هر چه از انقلاب فاصله گرفتیم، گرفتار محدودیت‌ها شدیم، بعضاً در برخی زمینه‌ها روز به روز این دایره بسته‌تر شد و افراد بیشتری خارج از دایره قرار گرفتند، بحث خودی و غیرخودی مطرح شد و نیروهای خوشفکر و مخلص به‌تدریج از امور کنار زده شدند و بعضاً تفکرات محدود، تنگ‌نظرانه و خشن غالب شد. جامعه ما امروز گرفتار چنین مسائلی است و به شدت به افرادی مثل شهید بهشتی و دیدگاه‌های ایشان نیاز دارد. اگر ایشان زنده می‌ماند و عمر طولانی‌تری داشت، به مراتب می‌توانست تأثیرگذاری بیشتری در ارتباط با مسائل انقلاب اسلامی داشته باشد.
با شهادت امثال ایشان، خلأ به‌وجود آمد و جامعه دچار تنگ‌نظری‌هایی شد که در حال حاضر شاهد آن هستیم. در انتخابات اخیر، بیش از ۵۰ درصد مردم شرکت نکردند و تعداد زیادی از افراد رأی باطله دادند. این‌ها به نظر من هشدارهای بسیار مهمی است، مبنی بر اینکه چه کرده‌ایم که جامعه این‌گونه از مشارکت کردن روی‌گردان شده است. این‌ها مشکلاتی است که امروز گرفتار آن هستیم و شخصیت‌هایی مثل شهید بهشتی به شدت مورد نیاز جامعه بوده و الگوهایی هستند که می‌توانیم از آنها درس بگیریم.

محمدجعفر سعیدیان فر
بازهم هفتم تیر فرارسید؛ روزی که غم جانکاه به شهادت رسیدن محمد به جانمان ریخته شد. خشونت طلبان که فقط خود و ایده هایشان را حق و مطلق می دانستند، با انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی، انسان هائی والا و فرهیخته همانند استاد محمد منتظری وآیت الله دکتر بهشتی را به شهادت رساندند تا به گمان خویش راه را برای رسیدن خود به قدرت آماده کنند؛ ولی غافل از اینکه به گفته مجاهد نستوه مرحوم آیت الله طالقانی، در سخن و پیامی که پس از اولین ترورها در روزهای آغازین انقلاب ایراد کردند: "ترور، ترور می آورد و خشونت خشونت؛ و این دور معیوب تکرار می شود و هیچ ایده ای با این ابزار در جهت رفاه و سعادت ملت به ثمر نمی رسد و استفاده کنندگان از خشونت خود قربانی آن خواهند شد." برخی از دوستان بزرگوار از من خواستند که درباره شهید محمد، به مناسبت 7 تیر ماه 1400 و با توجه به سابقه طولانی دوستی، ارادت، الگو پذیری و همرزمی، مطلبی یا خاطره ای بنویسم و البته سال های قبل هم این مسأله مطرح می شد ولی به دلایلی- که شرح آن بماند برای بعد- این توفیق برای من حاصل نمی شد. ولی این سالها که غمی جان سوزتر با فقدان مرادمان و مرجع بزرگمان فقیه عالیقدر والد معظم شهید محمد و پدر همه حق طلبان عدا لت طلب و آزادی خواه بر دل هایمان نشسته، تصمیم گرفتم دل نوشته ای از قبل را بازنویسی و بروزآوری کنم  و گوشه ای از دریافت خودم از همراهی با شهید محمد را به قلم بیاورم.
خلاصه ای از ویژگی های شهید محمد:
1- معتقد به جامعیت اسلام به عنوان مکتب راهنمای عمل بود و این موضوع در سخن و رفتارش آشکار بود.
2- بر مقابله با متحجرین خوارج صفت تاکید داشت و مکرر یادآور زخم ها و ضعف هائی بود که از آغاز توسط اینان بر امام علی و رهروان عدالت طلب او در طول تاریخ وارد آمده است.
3- بر دوری از التقاط اصرار داشت و در فضای دهه چهل، که حاکمیت ادبیات و فرهنگ با چپ ها بود، او واژه التقاط را مطرح می کرد و با این که توصیه زیادی به مطالعه همه کتاب ها داشت، اواخر دهه چهل و آغاز دهه پنجاه که اوج محبوبیت سازمان های مبارز مسلح مذهبی بود کتاب های "شناخت" مجاهدین خلق و "اقتصاد به زبان ساده" آن ها را دارای اشکال و ا لتقاطی با ایده های مارکسیستی می دانست. البته ضعف روحانیون را هم آن زمان مطرح می کرد که درجهت نزدیکی عملی با مبارزین و معرفی اسلام راهنمای عمل و رفع شبهه ها به جز اندکی از آن ها اقدامی نمی کردند و در آن دهه که ادبیات و فرهنگ چپ مسلط بود و مبارزین با انگیزه های عدالت طلبانه وگرایش به سوسیالیسم به نفی مالکیت خصوصی می رسیدند توصیه زیادی به مطالعه کتاب "مالکیت دراسلام" مجاهد کبیر آیت الله طالقانی داشت و مطالعه "اصول فلسفه وروش رئالیسم" علامه طباطبائی با پاورقی های استاد مطهری را توصیه می کرد. با این که اعضای سازمان مجاهدین آن زمان رابطه خوبی با این کتاب ها نداشتند و با توجه به فضای عمل زدگی آن زمان می گفتند این کتاب ها مبارزین را ازعمل دورمی کند.
4- آگاه به زمان، افرادشناش و جریان شناس بود و تاکید زیادی بر هوشیاری در مقابل نفوذ سازمان های جاسوسی در حرکت انقلابی و به بیراهه کشیدن آن داشت .
ویژگی ها، روش ها و منش های شخصیتی محمد منتظری:
او تحول خواه و انقلابیِ دارای مکتب و راهبرد برای عمل بود. استراتژی او حرکت همگان بود. او هیچ گاه گردش بسته نخبگان را در مبارزه قبول نداشت و روش او کشف توانمندی افراد و توجه به آن و استفاده از همه استعدادها در مبارزه بود. در فضای آن زمان که حرکت های انقلابی تحت سیطره ایدئولوژی چپ وسازمان هائی با مرکزیت آهنین به اصطلاح سانترال دمکراتیک بود و این سازمانها، حرکت های عمومی همانند پانزده خرداد چهل دو را شورش های کور که زمان آن گذشته است تحلیل می کردند، او به ایجاد هسته های اجتماعی و شبکه های گسترده مردمی عمیقا معتقد بود و اولین اقدام عملی او طرح هسته های اولیه روزنامه خوانی و مطالعه کتاب های روز با ایجاد کتاب خانه های سیار بود. چگونگی اجرای کار هم این بود که در محیط بسته حوزه آن زمان که روزنامه خواندن واخبار گوش کردن حساسیت برانگیز بود هرگوشه ای از مدرسه علمیه یک نفر روزنامه تهیه می کرد و با تعدادی افراد محدود با نوبت بندی زمانی مطالعه می کردند و کتابخانه سیار هم بدین گونه بود که تعدادی کتاب روز و انقلابی در اختیار یک نفر قرارمی گرفت و او با توجه به شرائط امنیتی در اختیار افراد دیگر قرار می داد که باعث ایجاد گروه های کوچک مطالعاتی و پیوستن افراد زیادی به نهضت می شد. البته این برنامه از دو سو تهدید می شد: یک- ساواک که هرگونه آگاهی بخشی وآگاه شدن را حرکتی برعلیه رژیم می دانست. دو- فضای بسته حوزه وروحانیون مخالف حرکت امام که هرگونه تحول خواهی را با انگ سیاسی بودن طرد می کردند و روحانیون فعالِ این طرح ها را منزوی و از پایگاه اجتماعی شان جدا می کردند. محمد تنها حرکت نمی کرد کادرسازی می نمود. توانمندی های افراد را خوب می شناخت و به آن ها مسئولیت می سپرد. اهل حرکت جمعی و تشکیلات باز بود و در یک جا نمی ماند، چه حزب، سپاه و چه روزنامه. تشکیلات ایجاد می کرد و کادرسازی می نمود مسئولیت را به افرادی که آمادگی پذیرش مسئولیت پیدا کرده بودند می سپرد و باز طرحی نو می افکند که مرحوم امام هم پس از شهادتشان خطاب به پدر بزرگوارشان فقیه عالیقدر می نویسند: او با دید وسیعی که داشت سعی در گسترش مکتب و پرورش افراد فداکار می نمود. شما فرزندی متفکر و هدفدار تسلیم جامعه نمودید با افراد ارتباط برقرار می کرد توانمندی های آن ها را می شناخت و به آن بها می داد و قدر انسان ها را می دانست. نام و نشان برایش مطرح نبود و حسادت در زندگی ا و مفهومی نداشت. با رشد دیگران خوشحال می شد و در جلسات به افراد و نظریات و طرح های آنان توجه زیادی می کرد.
پس از سپری کردن سه سال زندان با شکنجه های طاقت فرسا و آزادی از زندان قزل قلعه و ورود مجدد ایشان به حوزه علمیه قم در فضای آن زمان که مبارزات مدنی و قانونی شکست خورده، و مبارزات مسلحانه اصالت پیدا کرده و همه ارزش های مبارزه در آن خلاصه شده بود و سازما ن مجاهدین و فدائیان آن زمان سمبل این مبارزه شده بودند. محمد با این که ارتباط خوبی با سرا ن سازمان داشت و حتی من در قم او را با مجید شریف واقفی و مرتضی صمدیه دیده بودم و حتی با همراهی مجید به حجره ما در فیضیه آمده بود ولی راه مبارزه را ایجاد حلقه های اجتماعی جهت آگاهی و بیداری مردم و نقش دین و روحانیت را اساسی می دانست و می گفت: با این سازمان های مسلح تحول اساسی ایجاد نخواهدشد بلکه باید درحوزه و دانشگاه آگاهی و بیداری عمومی شکل گیرد و به توده های مردم گسترش پیدا کند. با همین راهبرد در سال 48 و 49 در کنار شبکه های ایجاد شده کلاس های زبان انگلیسی ودرس های اقتصاد را شروع کرد که تعدادی زیاد از طلبه های فاضل و جوان به این کلاس ها می آمدند که ساواک وعوامل آن با تحریک بعضی افراد نا آگاه حوزه مانع تشکیل کلاس ها در سالن مسجد اعظم شدند و روز بعد کلاس در ایوان مسجد برگزار شد و پس از آن با ریختن آب در ایوان که دیگر قابل نشستن نبود کلاس را به سالن نمور و مخروبه ای که در کنار رختشوی خانه قدیم فیضیه بود منتقل کردیم ولی متاسفانه با ایجاد فضای رعب و ابهام شاگردها کم شدند و با تهدید های ساواک تعطیل شد؛ ولی همان مدت کوتاه تاثیر بسیار مثبتی درفضای حوزه گذاشت. محمد ایرا ن را می شناخت و رژیم و حرکت ها و طرح هایش را خوب درک می کرد وهنگامی که در مقابل حرکت به اصطلاح اصلاحی انقلاب سفیدگروه های زیادی منفعل شده بوده بودند و سئوا ل های زیادی برای همه جوانان و خود ما مطرح بود دقیقا به یاد دارم که تحلیلی ارائه کرد که این بظاهر اصلاح ها برای جلوگیری از انفجار اجتماعی است و می خواهند جامعه و اقتصاد و عمدتا کشاورزی ایران را به کارگری نیمه صنعتی تبدیل کنند و با ادغام در اقتصاد جهانی منابع کشور مخصوصا نفت را ببرند و ما را به یک کشور وارد کننده تبدیل کنند. سخن درباره شهید استاد محمد بسیار است که در گنجایش این مقال نیست، بماند برای زمان و فرصت دیگر، که نقدهائی که برحرکت او در برهه ای از زمان وارد است مطرح شود. البته با این انصاف که، خود ایشان در آخر عمر بعضی از اشتباهات را قبول داشت و حتی می گفت: در معرفی بعضی از مصداق ها اشتباه شده؛ و من از او سئوا ل کردم: حاضری عمومی اعلام کنی؟ او گفت: حتما در فرصتی این کار را خواهم کرد. او صادقانه می گفت چون نه جاه طلب بود و نه برای قدرت کاری می کرد و نه از مال دنیا چیزی داشت و نه به آن وابسته بود. او مبارزی خستگی ناپذیر و عد ا لت طلبی نستوه بود و همه وجودش اسلام و انقلاب و کشور عزیز ایران بود؛ و اگر انقلاب بین الملل یا صدور انقلاب را مطرح می کرد به معنی دادن سلاح و پول به انقلابیون نبود بلکه می گفت حمایت و همبستگی با انقلابیون منطقه باعث مصونیت انقلاب و ایران عزیز از تهاجم دشمنان می شود.
با یادآوری یک خاطره کوتاه از شهید محمد این نوشتار را به پایان می برم:
خاطره یکم :
 در سال های آخر دهه چهل آیت الله حاج آقا حسن قمی که در کرج تبعید بودند اجازه یافتند که برای معالجه به تهرا ن بروند؛ و پس از آن برای زیارت به قم آمدند و مهمان فقیه عالیقدر شدند و با توجه وضعیت مزاجی ایشان غذای مرغ آماده کرده بودند که آن روز جزو سبد غذائی عموم مردم مخصوصا ضعفا نبود. محمد به مدرسه فیضیه آمد و به من گفت -و بعد متوجه شدم که با افراد دیگر هم مطرح کرده بود- که به پدر اعتراض کنید که چرا مرغ که غذای اشرافی است تهیه شده وقتی حضور فقیه عالیقدر رسیدیم و مطرح کردیم ایشان کسالت ایشان را مطرح کردند و ما بعد به محمد گفتیم: شما چرا این قدر حساسیت نشان دادید؟ ایشان گفتند: اتفاقا باید روی این مسائل ولو کوچک حساسیت نشان داد چون آقایان الگو و مراجع فعلی و آینده مردم اند و باید زندگی آنان با طبقات پائین جامعه برابر باشد و این جمله را از نهج البلاغه امام علی قرائت کردند: إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى فَرَضَ عَلَى أَئِمَّةِ الْعَدْلِ أَنْ يُقَدِّرُوا أَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النَّاسِ كَيْلَا يَتَبَيَّغَ بِالْفَقِيرِ فَقْرُهُ (نهج البلاغة, خطبه 209). خدا بر پيشوايان دادگر واجب فرموده خود را با مردم ناتوان برابر نهند تا مستمندى تنگدست را به هيجان نياورد و به طغيان واندارد. روحش شاد و یاد او و شهیدآیت الله بهشتی و شهدای هفتم تیر ماه شصت گرامی باد و درود و رحمت خداوند بر روح بلند منادی آزادی و دفا ع از حقوق مظلومان و محرومان، فقیه همیشه عالیقدر حضرت آیت الله العظمی منتظری باد.
خاطره دوم از فقیه عالیقدر پس از شهادت محمد رحمت و رضوان خداوند بر پدر و پسر باد:
به هنگام وقوع انفجار هفتم تیرماه  60 بنده فرمانده ومسئول سپاه  پاسدران انقلاب اسلامی قم بودم واقعه بسیار تکان دهنده بود  وشهادت همه عزیزان درحزب فاجعه بود ودرمیان آنها شهادت آیت الله بهشتی و استاد شهید محمد منتظری همه ما را در غم واندوهی جانگداز فرو برده بود وبرای من تحمل مصیبت فقدان شهید محمد بسیار سنگین بود جامعه به شدت دچار احساسات شده بود وخواهان انتقام بودند درهمین شرایط به من پیام دادند که فقیه عالیقدر می خواهند شما را به بینند ومن در بهت و حیرت که  چگونه با این مصیبت دردناک با ایشان روبرو شوم بهر حال تلاش کردم که برخودم مسلط شوم که بتوانم به یک پدر داغ دار شهادت فرزندش را که دوست و همرزم و یکی از ا لگوهای مبارزاتی و زندگیم بود به ایشان تسلیت بگویم پس ازورود به محضر ایشان وگفتن تسلیت ابتدا فقیه عالیقدر گریه کردند وگفتند محمد امیدی بود برای من و آینده و سپس فرمودند تو بیش از هر کس عمق علاقه مرا به جگرگوشه ام محمد می دا نی و ادامه  داد: اینها را گفتم تا بدا نی من هم یک پدرم و از عمق رابطه و دوستی شما هم باخبرم ! تو عزاداری که یک دوست عزیز وهمرزم را ازدست داده ای ولی من فرزند دلبندم را از دست داده ام، ولی خوب حواست را جمع کن! مبادا عقل، مغلوب احساسات شود. شما الآن فرمانده ارگانی هستی که تفنگ در دست دارید. قدرت در دست شماست، بغض و کینه انباشته دارید، نکند به بهانه شهادت محمد و دیگران، خون را با خون بشوئید. نکند برای انتقام و تشفی قلب خود، به کسی کمترین ظلم و ستمی روا دارید! حتی اگر یک سیلی هم برای احساسات و تشفی غیظ به کسی بزنید پیش وجدان انسانی پاسخی ندارید و در قیامت در محضر عدل الهی باید پاسخگو باشید و چه بزرگ بود این مرد که انسان خلیفه خدا در زمین این گونه است انسانی که برای دفاع از حقوق انسانها و حقگویی از همه دنیا و قدرتش گذشت و مصلحت اندیشی های منعت طلبانه را در مقابل حقیقت قربانی کرد.
درود ورحمت خدا برآن انسان بزرگ و فرزند شهیدش محمد منتظری باد.

آیت الله موسوی تبریزی دبیر کل مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم در گفتگو با مهر: اگر بناست آقای رئیسی دولت شایسته و غیرحزبی تشکیل بدهد، باید از افراد شایسته در دولت خود استفاده کند.
آیت الله سید حسین موسوی تبریزی در پی انتخاب سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس‌جمهور منتخب کشورمان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: اگر بناست آقای رئیسی واقعاً دولت شایسته و غیر حزبی تشکیل بدهد و در یک کلمه دولت شایسته‌سالار داشته باشد، باید از افراد شایسته استفاده کند؛ خواه این شایستگان برادر رئیس‌جمهور باشند، خواه از کسانی باشند که زمانی مخالف بودند و حالا دوستان او هستند. آن فرد باید کسی باشد که بتواند کار کند.
وی با تاکید بر اینکه شایسته سالاری یعنی از هرکس در سر جای خود استفاده کردن، اظهار داشت: کسی که می‌تواند در حوزه مسکن کار کند را نباید در حوزه بهداشت از او استفاده کنند. هرکسی را سر جای خود گذاشتن مهم است. دبیر کل مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم اضافه کرد: در نهج البلاغه آمده است اگر کسی خودش را در جایگاهی قرار بدهد که شایسته آن نیست، مورد لعنت خدا قرار گرفته است؛ خواه در ریاست باشد یا امور مردم.
موسوی تبریزی با بیان اینکه در مسائل امور مردم، اصل بر امانت است، تاکید کرد: خرج کردن مال مردم، امانت است و حساب و کتاب خاصی دارد ولو اینکه آقای رئیسی در قوه قضائیه حدود ۳۰ - ۴۰ سال خدمت کرده و زحمت کشیده است. وی گفت: من خودم آقای رئیسی را از نزدیک می‌شناسم و حکم دادستانی اول ایشان در کرج را خودم صادر کردم. من آن زمان دادستان‌کل انقلاب بودم. در زمانی که ایشان دادستان کرج بود بسیار خوب کار می‌کرد. همچنین ایشان در بازرسی کل کشور، دیوان عدالت و جاهای مختلف قوه قضائیه کار کرده است.
نماینده ادوار مجلس تصریح کرد: ایشان با مسئولیت، مدیریت و کار آشناست و دعا می‌کنیم که بتواند آنچه که رضایت پروردگار است و واقعاً خواسته مردم است، خواه کسی که رأی داده و خواه کسی که رأی نداده است، توجه کند تا آینده و آبروی مملکت حفظ شود. به خصوص که اگر این شایستگی به دست یک روحانی سید اولاد پیغمبر اتفاق بیفتد، می‌تواند افتخاری باشد.